Çanakkale İli İnsansız Hava Aracı Destekli Yüzey Araştırması

Yıl 2019, Sayı: 22, 107 - 128, 29.01.2020

Mehmet Ali Yücel Derya Yılmaz

https://doi.org/10.26650/anar.2019.22.633114

Öz

Arkeoloji farklı dönem kalıntılarına ait her türlü ayrıntıyı aramayı ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Bilinen bir arkeolojik yerleşim üzerinde gerçekleştirilen yüzey araştırması ise bu yerleşime ait özelliklerin (çeşitli mimari öğeler vb.) saptanmasına yöneliktir. Arkeolojik yüzey araştırma ve kazı alanının doğru ve hassas olarak ölçülmesi araştırmaların devamlılığı ve sürdürülebilirliği açısından önemlidir. Son yıllarda birçok disiplin tarafından kullanılan İHA'lar arkeolojik araştırmalarda da yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu çalışmada öncelikle Çanakkale ilinde bulunan Demir Çağı’na tarihlenen arkeolojik sahalar yüzey araştırması ile araştırılmıştır. Sonra yapı tespit edilen sahalarda duvarların ve yerleşim alanı sınırlarının belirlenmesi için İHA kullanılarak havadan video ve hava fotoğrafı çekimi gerçekleştirilmiştir. İHA görüntüleri Agisoft Photoscan yazılımında işlenerek yüksek mekansal çözünürlüklü ortofotolar üretilmiştir. Ortofotolar kullanılarak Ortaca Köyü- Asarlık Yerleşmesi, Osmanlar Köyü-Asarlıkkaya Kalesi, Damyeri Köyü-Damyeri Kalesi, Serçeler Köyü- Madenkaya Kalesi ve Ortaca Köyü- Sivricetepe Kalesi kalıntı planları çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnsansız Hava Aracı (İHA), Arkeolojik Yüzey Araştırması, Demir Çağı, Kale, Çanakkale

Destekleyen Kurum

Yüzey araştırmasına Kazancı Holding bünyesindeki Aksa Doğalgaz Çanakkale A.Ş. sponsor olarak nakdi destek sağlamıştır. Ayrıca bu çalışma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) Koordinasyon Birimince Desteklenmiştir.

Proje Numarası

Proje Numarası: 2016/ 999.

Çanakkale Province: Unmanned Air Vehicle Assisted Surface Survey

Öz

Archeology aims to reveal all sorts of details of the ruins of different periods. A survey conducted on a known archaeological settlement aims to determine the characteristics of this settlement (various architectural details etc.). Accurate measurements of the archaeological survey and excavation area are important for the continuity and sustainability of the surveys. Precise measurements of the archaeological survey sites and excavation areas are important for the sustainability of the surveys. In recent years, UAVs have been used extensively in archaeological research as well as in many disciplines. In this study, the Iron Age archaeological sites in Çanakkale were firstly identified by surface surveys. Then, aerial videos and aerial photography were taken using UAV to identify the walls and the boundaries of the residential areas in the archaeological sites where the ruins had been identified. UAV images were processed in Agisoft Photoscan software and orthophotos with high spatial resolution were produced. Residue plans of Asarlık Settlement in Ortaca Village, Asarlıkkaya Fortress in Osmanlar Village, Damyeri Fortress in Damyeri Village, Madenkaya Fortress in Serçeler Village, and Sivricetepe Fortress in Ortaca Village plans were drawn.

Anahtar Kelimeler

Unmanned Air Vehicle (UAV), Archaeological Surface Survey, Iron Age, Fortress, Çanakkale

Proje Numarası

Proje Numarası: 2016/ 999.

Kaynakça

• Avdan, U., Gülşen, F.F., Ergincan, F. ve Çömert, R. (2014). Arkeolojik alanlarda taş planlarının çıkarılmasında insansız hava araçlarının kullanılması (Anavarza Örneği). 7. Ulusal Mühendislik Ölçmeleri Sempozyumu, Çorum, 1–7. Erişim adresi: http://www.muholc2014.hitit.edu.tr/bildiriler/TO11-2.pdf
• Bendea, H., Chiabrando, F., Tonolo, F.G., & Marenchinoa, D. (2007). Mapping of archaeological areas using a low-cost UAV the augusta bagiennorum test site. XXI International CIPA Symposium, Athens, Greece, 1 –6. Erişim adresi:https://pdfs.semanticscholar.org/317c/7a7e78441db177fa5cc4dac849e77c2e31ca.pdf
• Capra, A., Gandolfi, S., Laurencich, L., Mancini, F., Minelli, A., Orsini, C., &Rodriguez, A. (2002). Multidisciplinary approach for archeological survey: exploring GPS method in landscape archeology studies. Journal of Cultural Heritage, 3 (2), 93–99. https://doi.org/10.1016/S1296-2074(02)01174-3
• Fernandez-Hernandez, J. , Gonzalez-Aguilera, D. , Rodriguez-Gonzalvez, P., & Mancera-Taboada, J. (2015). Image-based modelling from unmanned aerial vehicle (UAV) photogrammetry: An effective, low-cost tool for archaeological applications. Archaeometry, 57 (1), 128–145. https://doi. org/10.1111/arcm.12078
• İlçi, V. ve Ozulu, İ.M. (2016). PPP yönteminin arkeolojik amaçlı ölçme uygulamalarında kullanılabilirliği: Şapinuva kazı alanı örneği. Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi, 8 (3), 1–9. doi: 10.15659/ hartek.16.09.303
• Orengo, H.A. (2013). Combining terrestrial stereophotogrammetry, DGPS and GIS-based 3D voxel modelling in the volumetric recording of archaeological features. ISPRS Journal of Photogrammetry and Remote Sensing, 76, 49– 55. https://doi.org/10.1016/j.isprsjprs.2012.07.005
• Ozulu, İ.M. (2005). Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri yöntemlerinin arkeolojiye uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Pişkin, G. (2011). Aliağa ve çevresindeki arkeolojik yerleşimlerin CBS ile mekansal analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şanlıyüksel Yücel, D., Yücel, M.A. ve Baba, A. (2014). Change detection and visualization of acid mine lakes using time series satellite image data in geographic information systems (GIS): Can (Canakkale) County, NW Turkey. Environmental Earth Sciences, 72, 4311–4323. https://doi.org/10.1007/s12665-014-3330-6
• Şanlıyüksel Yücel, D. ve Yücel, M.A. (2017). Terk edilmiş kömür ocaklarında oluşan maden göllerinin hidrokimyasal özelliklerinin belirlenmesi ve insansız hava aracı ile üç boyutlu modellenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23 (6), 780–791. DOI: 10.5505/pajes.2016.37431
• Tüzel, M. (2008). Ören yerleri turizm ilişkisinin tematik haritalar yardımıyla analizi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Verhoeven, G., Doneus, M., Briese, C.H., & Vermeulen, F. (2012). Mapping by matching: A computer visionbased approach to fast and accurate georeferencing of archaeological aerial photographs. Journal of Archaeological Science, 39 (7), 2060–2070. https://doi.org/10.1016/j.jas.2012.02.022
• Yılmaz, D. (2018a). 2016-2017 Yılı Çanakkale İli merkez ilçesi arkeolojik yüzey araştırma projesi: İlk sonuçlar. AÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 3–28. Erişim adresi: http://sobild.ankara.edu.tr/index.php/ sobild/article/view/895
• Yılmaz, D. (2018b). Neolitik Çağ’dan Demir Çağı sonuna kadar Çanakkale İli, merkez ilçesi arkeolojik yüzey araştırması 2016 Yılı sezonu, 35. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, 365–387. Erişim adresi: https:// kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/60209,35 arastirma1pdf.pdf?0
• Yılmaz, D. (2019). Çanakkale İli, merkez ilçesi arkeolojik yüzey araştırması 2017 Yılı. 36. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, 455–478. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/Eklenti/63779,36 arastirma1pdf.pdf?0
• Yücel, M.A. ve Turan, R.Y. (2016). Areal change detection and 3D modeling of mine lakes using highresolution unmanned aerial vehicle images. Arabian Journal for Science and Engineering, 41 (12), 4867–4878. https://doi.org/10.1007/s13369-016-2182-7
• Yücel, M.A. ve Yılmaz, D. (2018). Arkeolojik yüzey araştırmasında geomatik uygulamalar, Çanakkale İli örneği. 33. Arkeometri Sonuçları Toplantısı II, 45–61. Erişim adresi: https://kvmgm.ktb.gov.tr/ Eklenti/60211,33arkeometri2pdf.pdf?0
• Yücel, M.A. ve Yılmaz, D. (Baskıda). Kuzey Troas Bölgesi arkeolojik yüzey araştırmasında İHA görüntüsü tabanlı mekânsal analizlerin kullanımı. Uluslararası Propontis ve Çevre Kültürleri Sempozyumu- Tarih Öncesi Çağlardan Antik Dönem Sonuna Kadar- Biga-Çanakkale, 15-19 Ekim 2018.