Paphlagonia Hadrianopolisi’nden Yeni Bir Mezar

Yıl 2022, Sayı: 26, 101 - 124, 04.08.2022

Mevlüt Eliüşük

https://doi.org/10.26650/anar.2022.1016550

Öz

Paphlagonia Hadrianopolis’i ve çevresinde gerçekleştirilen yüzey araştırmaları ve kazılarda, sandık mezar, oda mezar, alınlıklı mezar ve kaya mezarlarından oluşan zengin bir mezar repertuvarı tespit edilmiştir. 2021 kazı sezonunda anılan mezar tipleri dışında; beşik çatı formlu, köşe akroterleri profil şeklinde, bezemesiz, 84 x 68 cm ölçülerinde, kireçtaşı ostothek-çocuk lahti kapağının tespiti, kent için yeni bir mezar tipini ve aynı zamanda yeni bir gömü şeklini de gündeme getirmiştir. Kapağın in situ hali ile parçalar halinde taşlarla oluşturulan bir sanduka şeklinde olduğu belgelenmiştir. Bu hali ile kapağın her iki yönündeki kenet yuvalarının altta tespit edilen levhalarda olmaması mezarın iki kullanım evresi geçirdiğini ifade etmiştir. Kapağın ilk kullanım evresinde bir ostothek olduğu, ikinci kullanım evresinde ise sadece Paphlagonia Bölgesi’nin güneyinde görülen olasılıkla bir çocuk için oluşturulmuş alınlıklı mezar olabileceği görüşü üzerinde durulmuştur. Mezarın ilk kullanım evresinde ostothek olarak değerlendirilmiş olması aynı zamanda bölgede kremasyon gömünün varlığını da ortaya koymuştur. Bölgede yazıtlı ve yazıtsız ostotheklerin varlığı, kremasyon gömünün hem halk hem de askerler tarafından tercih edildiğini; dolayısıyla toplum içinde özel bir statü gerektirmeden, herkes tarafından kremasyon gömünün tercih edilebileceğini göstermiştir. Tespit edilen ostothek kapağının varlığı, bugüne kadar sadece Amastrist ve Pompeiopolis’te olduğu bilinen kremasyon gömü geleneğinin, Hadrianopolis’te de olduğunu kanıtlanmıştır. Bu durum aynı zamanda kentte kremasyon gömü için sadece ostotheklerin değil aynı zamanda pişmiş toprak urnelerin kullanılmış olabileceğini de düşündürmektedir. Kentte yürütülen düzenli arkeolojik kazıların son 10 yıl içinde gerçekleştirildiği göz önüne alındığında ileriki yıllarda mezar tipolojisi ve gömü gelenekleri ile ilgili verilerin artacağı ve kremasyon gömüyü kanıtlayacak yeni verilerin elde edileceği öngörülmektedir

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Hadrianoupolis, Kremasyon, İnhumasyon, Ostothek.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

A New Tomb from Hadrianopolis in Paphlagonia

Öz

The surface surveys and excavations performed at Hadrianopolis in Paphlagonia and the surrounding area have unearthed a rich collection of tombs consisting of a cist tomb, chamber tomb, pediment tomb, and a rock-cut tomb. Apart from these tomb types, the recovery of a plain limestone ostothec child sarcophagus lid, in the form of a gable roof, with the edge acroters taking the form of profile, with the dimensions of 84 x 68 cm in the excavation season of 2021, has revealed a new tomb type for the city and a new burial type at the same time. The tomb is in the form of a sarcophagus comprised of fragmented stones along with the in-situ state of the lid. The absence of the bracket slots on both sides of the lid, as seen on the plates identified at the bottom, suggests that the tomb had experienced two phases of use. Experts have argued that the lid was used as an ostotheca during its initial phase of use and later served as a pediment tomb, probably intended for a child, which is common only in the southern Paphlagonia Region. Based on the fact that the tomb has been used as an ostothec within its initial phase of use, it further revealed the presence of cremation burials in the region. The presence of ostothecae with and without epigraphs in the region reveals that cremation burial was preferred by both the general public and soldiers. Therefore, the cremation burial may simply have been preferred by everyone without requiring any privileged or special status within the society. The presence of the lid of the unearthed ostothecae proves that the cremation burial tradition previously known only in Amastrist and Pompeiopolis until today was also practiced in Hadrianopolis. This fact also suggests that not only ostothecae but also terra-cotta urns were used for cremation rituals within the city. Considering the limited amounts of regular archeological excavations executed in the city within the last ten years, the data related to the tomb typology and burial traditions will likely increase. New data will be acquired to demonstrate the cremation burial in the upcoming years.

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Hadrianopolis, Cremation, Inhumation, Ostothecae

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Abbasoğlu, H. (2007). Perge 2006. Anmed5, 58-62. google scholar
• Abbasoğlu, H. (2008). Perge 2007. Anmed 6, 54-58. google scholar
• Abbasoğlu, H. (2009). Perge 2008. Anmed 7, 61-69. google scholar
• Akçay, T. (2018). Olba’da Ölü Kültü. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları. google scholar
• Akok, M. (1948). Samsun İli Havza İlçesinin Lerdüge Köyünde Bulunan Tümülüsler. Belleten 12, 835-854. google scholar
• Bağdatlı-Çam, F., Bora, A. & Bilici-Altunkayalıer, H. (2019c). Amastris (Amasra) Antik Kentinde Arkeolojik Tespitler. TÜBA-AR 24, 169-188. google scholar
• Bağdatlı-Çam, F., Bora, A. & Bilici-Altunkayalıer, H. (2019b). New Archaeological Expeditions in the Ancient City of Amastris. G. R. Tsetskhladze & S. Atasoy (Eds.), Settlements and Necropoleis of the Black Sea and its Hinterland in Antiquity: Select papers from the third international conference ‘The Black Sea in Antiquity and Tekkeköy: An Ancient Settlement on the Southern Black Sea Coast’, 27-29 October 2017, Tekkeköy, Samsun, içinde (s. 190-207). Oxford: Archaeopress Archaeology. google scholar
• Bağdatlı-Çam, F., Bora, A., Kürüm, M., Öztürk, B., Altunkayalıer, H. B., Sağlan, S., Bora, Y., Kuru, A., Altun, F. İ., Paksoy, S., Elalmış, İ., Varol, A. & Berkant, C. (2019a). Bartın İli Yüzey Araştırmaları: 2017-2018. AST 37 (2), 53-74. google scholar
• Belke, K. (1996). Paphlagonien undHonorias. TabulaImperii Byzantini 9. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. google scholar
• Büyükkolancı, P., Thomas, C. M. & Engelmann, H. (2010). Neue Ostotheken aus Ephesos. S. Aybek & A. K. Öz (Eds.), Metropolis Ionia II, The Land of the Crossroads, Essays in Honour of Recep Meriç, içinde (s. 87-94). İstanbul: Homerkitabevi. google scholar
• Büyüközer, A. (2015). Isauria Bölgesi’nden Bir Kaya Anıtı: Basamaklı Sunak Mı? Mezar Mı?. OLBA XXIII, 417-446. google scholar
• Çelikbaş, E. (2019). Hadrianoupolis Ön Odalı Khamosorin Tipi Kaya Mezarı. M. Şahin, G. Özkılınç & A. S. Özbey (Eds.), Apollonia a.R. Araştırmaları 2, Nekropol ve Peyzaj Uygulamalar, Yaklaşımlar ve Öneriler, 2-3 Aralık 2016, Gölyazı, Nilüfer, Bursa-Türkiye, içinde (s. 69-82). Bursa: Nilüfer Belediyesi Matbaası. google scholar
• Dökü, F. E. (2008). Paphlagonia Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya. google scholar
• Eliüşük, M. & Çelikbaş, E. (2018). Safranbolu’dan Alınlık Tipli Bir Mezar Steli. TUBA-KED 18, 33-47. google scholar
• Eliüşük, M. & Çelikbaş, E. (2019). Güney Paphlagonia Mezar Alınlıkları. E. Özer (Ed.), Aizonai IV: Anadolu’da Hellenistik ve Roma Dönemleri’nde Ölü Gömme Adetleri Uluslararası Sempozyumu: Bildiri Kitabı, 23-26 Temmuz 2018, içinde (s. 751-782). Ankara: Bilgin Kitabevi. google scholar
• Er, Y. (2010). İsauria’da Yelbeyi Kaya Mezarı ve Süvari Kabartması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7, 125-133. google scholar
• Gall, H. v. (1966). Die Paphlagonischen Felsgraber: Eine Studie zur Kleinasiatischen Kunstgeschichte. Ist. Mitt. Beiheft 1. Tubingen: Wasmuth. google scholar
• Gökoğlu, A. (1955). Paphlagonia, Kastamonu, Sinop, Safranbolu, Bartın, Bolu, Gerede, Mudurnu, İskilip, Bafra, Alaçam ve Civarı Gayrimenkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi. Kastamonu: Doğrusöz Matbaası. google scholar
• Hoepfner, W. (1971). Ein Kammergrab im bithynisch-paphlagonischen Grenzgebiet, AM 86, 1971, 125-139. google scholar
• Hope, V. (2000). Inscription and Sculpture: The Construction of Identity in the Military Tombstones of Roman Mainz. G. J. Oliver (Ed.), The Epigraphy of Death, studies in the history and society of Greece and Rome, içinde (s. 155-186). Liverpool: Liverpool University Press. google scholar
• Ivison, E. A. (2017). Funerary Archaeology. P. Niewöhner (Ed.), The Archaeology of Byzantine Anatolia, From the end of late antiquity until the coming of the Turks, içinde (s. 160-175). New York: Oxford University Press. google scholar
• Jacopi, G. (1937). Esplorazioni e Studi in Paflagonia e Cappadocia, Relazione sulla seconda campagna esplorativa Agosto-Ottobre 1936-XIV. Rome: R. Istituto d’Archeologia e Storia dell’Arte. google scholar
• Johnson, P. (2011). Topographies of Urbanization: Survey in and around Pompeiopolis. L. Summerer (Ed.), Pompeipolis I, içinde (s. 195-245). LangenweiBbach: Beier & Beran. google scholar
• Keleş, V. & Çelikbaş, E. (2013). Paphlagonia Hadrianoupolisi’nde Bulunmuş Kapı Temalı Mezar Steli. Turkish Studies 8/6, 363-376. google scholar
• Keleş, V. & Çelikbaş, E. (2019). Hadrianoupolis Nekropolleri ve Mezar Tipleri. E. Özer (Ed.), Aizonai IV: Anadolu’da Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Ölü Gömme Adetleri Uluslararası Sempozyumu: Bildiri Kitabı, 23-26 Temmuz 2018, içinde (s. 187-212). Ankara: Bilgin Kitabevi. google scholar
• Keleş, V. & Çelikbaş, E. & Yılmaz, A. (2011). Hadrianoupolis 2010 Yılı Çalışmaları (İlk Sezon). KST 33 (1), 39-53. google scholar
• Keleş, V. (2021). Hadrianoupolis’in Tarihi ve Lokalizasyonu. V. Keleş, E. Çelikbaş & A. Yılmaz (Eds.), Paphlagonia Hadrianoupolis’i, içinde (s. 1-8). Ankara: Bilgin Yayınevi. google scholar
• Koch, G. (1993). Sarkophage der römischen Kaiserzeit. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft. google scholar
• Koch, G. (2008). Kinder-Sarkophage der römischen Kaiserzeit in Kleinasien. Adalya 11, 165-175. google scholar
• Koch, G. (2010). Sarkophage der römischen Kaiserzeit in der Türkei: ein Überblick. Adalya 13,111-182. google scholar
• Koch, G. & Sichtermann, H. (1982). Römische Sarkophage. HdArch 4. München: Beck’sche Verlagsbuchhandlung. google scholar
• Koch, J. M. (2021). Die Grabdenkmaler aus Pompeiopolis in Paphlagonien Tradition und Lokalidentitat in der kaiserzeitlichen Sepulkralkunst Nordkleinasiens, (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ludwig-Maximilians Universitat, Fakultat für Kulturwissenschaften, München. google scholar
• Korkut, T. (2006). Girlanden-Ostotheken aus Kalkstein in Pamphylien und Kilikien. Untersuchungen zu Typologie, Ikonographie und Chronologie. SarkSt 4. Mainz: P. von Zabern. google scholar
• Korkut, T. (2013). Ostotheken oder Kindersarkophage?. M. Tekocak (Ed.), K. Levent Zoroğlu’na Armağan/ Studies inHonour of K. Levent Zoroğlu, içinde (s. 405-413). Antalya, İstanbul: AKMED. google scholar
• Köse, V. (2002). Die Grabdenkmaler von Sagalassos. Kontinuitat und Diskontinuitat zwischen Hellenismus und früher Kaiserzeit. C. Berns, H. von Hesberg, L. Vandeput & M. Waelkens (Hrsg.), Patris und Imperium. Kulturelle und politische Identitat in den Stadten der römischen Provinzen Kleinasiens in der frühen Kaiserzeit, Kolloquium Köln, November 1998, BABesch Suppl. 8, içinde (s. 117-133). Leuven, Paris, Dudley, MA: Peeters. google scholar
• Laflı, E. (2007). A Roman Rock-Cult Niche at Paphlagonian Hadrianoupolis. AST 24, 44-49. google scholar
• Laflı, E. (2008). Hadrinopolis-Eskipazar Paphlagonia Hadrianoupolis’i. KST 30 (3), 399-410. google scholar
• Laflı, E., Christof, E. & Metcalfe, M. (2012). Hadrianopolis I: Inschriften aus Paphlagonia. Oxford: Archaeopress. google scholar
• Kubinska, J. (1999). Ostotheques et kaustrai dans les inscriptions grecques d’Asie Mineure. Warsaw: Inst. of Archaeology. google scholar
• Leonhard, R. (1915). Paphlagonia: Reisen und Forschungen im Nördlichen Kleinasien. Berlin: D. Reimer. google scholar
• Marek, C. (1993). Stadt, Âra und Territorium in Pontus-Bithynia undNord-Galatia. IstanbulerForschungen 39. Tubingen: E. Wasmuth. google scholar
• Marek, C. (2003). Pontus et Bithynia. Die römischen Provinzen im Norden Kleinasiens. Mainz: P. von Zabern. google scholar
• Matthews, R., Metcalfe, M. & Cottica, D. (2009). Landscapes with Figures: Paphlagonia Through the Hellenistic, Roman and Byzantine Periods, 330 BC-AD 1453. R. Matthews & C. Glatz (Ed.), At Empires’ Edge: Project Paphlagonia, Regional Survey in North-Central Turkey, içinde (s. 175-227). London: British Institute at Ankara. google scholar
• Oyarçin, K. (2019). Sikke Buluntuları Işığında Hadrianoupolis Kilise C Yapısı. A. Işık, T. Aydeniz, İ. H. İmamoğlu (Eds), Uluslararası Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu Bildirileri Kitabı, 442-451. google scholar
• Oyarçin, K. (2021). Hadrianoupolis 2010-2014 Sikke Buluntuları. V. Keleş, E. Çelikbaş & A. Yılmaz (Eds.), Paphlagonia Hadrianoupolis’i, içinde (s. 171-190). Ankara: Bilgin Yayınevi. google scholar Ruge, W. & Bittel, K. (1949). Paphlagonia. RE 18/4, 2486-2550. google scholar
• Sayar, M. H. (2021). Eskiçağ ve Geç Antik Dönem Yazıtları Işığında Bir Paphlagonia Şehri: Hadrianoupolis. V. Keleş, E. Çelikbaş & A. Yılmaz (Eds.), Paphlagonia Hadrianoupolis’i, içinde (s. 165-170). google scholar
• Thomas, C. M. & İçten, C. (1999). The Ephesian Ossuaries and Roman Influence on the Production of Burial Containers. H. Friesinger & F. Krinzinger (Hrsg.), 100 Jahre Österreichische Forschungen in Ephesos. Akten desSymposions Wien 1995, içinde (s. 549-554). Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. google scholar
• Yıldırım, Ş. (2017). Paphlagonia’da Bir Pontus Askeri. TAÇ Mimarlık Arkeoloji Kültür ve Sanat Dergisi 7, 43-47. google scholar
• Yıldırım, Ş. & Demirci-Bal, N. (2016). The rescue excavation of the Hacılarobası tumulus. M. Manöledakes (Ed.), The Black Sea in the Light of New Archaeological Data and Theoretical Approaches: Proceedings of the 2nd International Workshop on the Black Sea in Antiquity held in Thessaloniki, 18-20 September 2015, içinde (s. 225-238). Oxford: Archaeopress Publishing Ltd. google scholar
• Yılmaz, N. (2007). Necropoleis and Funerary Monuments in Psidia during the Roman Period. Adalya X, 155-204. google scholar