Tarihsel Bağlamda Karacahisar Kalesi’nde Bulunan Bizans ve Avrupa Sikkeleri

Yıl 2022, Sayı: 27, 305 - 335, 09.02.2023

Hasan Yılmazyaşar , Zeliha Gökalp

https://doi.org/10.26650/anar.2022.1154783

Öz

Karacahisar Kalesi özellikle Osmanlı Beyliği’nin kuruluş sürecindeki önemi dolayısı ile çok sayıda yayına konu olmasına karşın, kalenin tarihine dair bilgiler son derece sınırlıdır. Bu durumun temel sebebi kale ile ilgili bilgi veren dönem kaynaklarının yok denecek kadar az olmasıdır. Bu açıdan kaledeki arkeolojik kazı çalışmalarında bulunan diğer buluntular ile birlikte, sikkeler de oldukça önemlidir. Bu çalışmanın konusunu Karacahisar Kalesi’nde (Eskişehir) 2011-2014 yılları ile 2019-2021 yılları arasında gerçekleştirilen arkeolojik çalışmalarda bulunan Bizans ve Avrupa sikkeleri oluşturmaktadır. Karacahisar kazılarında 7 Bizans sikkesi, 4 Midilli Lordluğu ve 1 Eflak Beyliği sikkesi ile 2 adet Nürnberg jetonu bulunmuştur. Karacahisar Kalesi kazılarında bulunan Bizans, Midilli-Gattilusio Lordluğu ve Eflak Beyliği sikkeleri ile Nürnberg jetonları hakkında bu çalışmada sadece katalog bilgisi verilmemiş aynı zamanda tarihsel bağlamları ile birlikte ele alınarak değerlendirilmiştir. Örnekler arasındaki Bizans sikkeleri kalede 7. yüzyıldan 11. yüzyıl sonuna kadar kesintilerle bir Bizans iskanına işaret etmiştir. Bahsi geçen tarihlerin öncesi ve sonrasına dair kalenin de içerisinde bulunduğu Eskişehir’in tarihsel sürecinde Karacahisar’ın rolü yine bu çalışmada ele alınan konular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Eskişehir, Karacahisar, Kale, Arkeoloji, Ortaçağ, Sikke, Castle, Archeology, Medieval, Coin

Destekleyen Kurum

ANADOLU ÜNİVERSİTESİ - TÜRK TARİH KURUMU

Proje Numarası

BAP Proje No: 1906E108 / 2206E052

Byzantine and European Coins Found in Karacahisar Castle in the Historical Context

Öz

Although Karacahisar Castle has been the subject of many publications due to its importance in the founding process of the Ottoman Principality, the information about the history of the castle is extremely limited. The main reason for this situation is that sources which provide information about the castle are almost non-existent. In this respect, the coins are among the important findings discovered in the archaeological excavations in the castle. The subject of this study is the Byzantine and European coins found in the archaeological studies carried out in Karacahisar Castle (Eskişehir) in two periods, between 2011 and 2014 and 2019 and 2021. During the Karacahisar excavations, seven Byzantine coins were found, as well as four Midilli Lordships, one Wallachian Principality coin, and two Nürnberg coins. In this study, catalog information was provided and evaluated under the historical context of the Byzantine, Lesbos-Gattilusio Lordship, and Wallachian Principality coins, as well as the Nürnberg tokens found in the Karacahisar Castle excavations. The Byzantine coins discovered indicate a Byzantine occupation of the castle, with interruptions from the 7th to the end of the 11th century. The role of Karacahisar in the historical process of Eskişehir, which also includes the castle, is among the topics discussed in this study. European minted coins and tokens are the source of some important inferences in terms of medieval law, economics, and social history in the context of the coins being seized outside the country.

Anahtar Kelimeler

Castle, Archeology, Medieval, Coin

Proje Numarası

BAP Proje No: 1906E108 / 2206E052

Kaynakça

• Altınsapan, M.E.ve Palalı, M. (2018). Osmanlı Beyliğinin Kurulduğu Yer Eskişehir Karacahisar Kalesi Kazı Buluntuları (2011-2014). İstanbul: Doğu Kütüphanesi. google scholar
• Altınsapan, M. E., Demirel-Gökalp, Z., Yılmazyaşar, H. ve Gerengi, A. (2015). 2011-2014 Kazıları Işığında Eskişehir Karacahisar Kalesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3/10, 621-633. google scholar
• Âşıkpaşazâde (2013). Osmanlı Tarihi (1285-1502). Necdet Öztürk (Haz.), 1. Baskı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları. google scholar
• Attaleiates, M. (2008). Tarih. B. Umar (Çev.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. google scholar
• Ayönü, Y. (2014). Selçuklular ve Bizans. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. google scholar
• Baker, J. (2013). Coins of the Late Medieval Period from Excavation at Ainos (Enez) in Thrace. The Numismatic Chronicle, 173, 215-227. google scholar
• Baker, J. (2014). Coin Circulation in Late Medieval Thrace According to the Evidence Edirne Archaeological Museum. The Numismatic Chronicle, 174, 245-256. google scholar
• Baker, J. (2018a). Zaraka: The Coins. S. Campbell (Ed.), The Cistercian Monastery of Zaraka, Greece, içinde (s.137-151). Kalamazoo: Medieval Institute Publication. google scholar
• Baker, J. (2018b). Coin Circulation in Fourteenth-Century Thrace and Constantinople According to the Evidence of the Hoard. O. Tekin (Ed.) İkinci Uluslararası Akdeniz Dünyası Para Tarihi ve Numismatik Kongresi Bildiriler, içinde (s.485-504). İstanbul: Koç Üniversitesi. google scholar
• Baker, J. and L. Pancar (2021). A Coin Hoard from Ayasuluk and the Arrival of Silver Gigliati from Mediterranean Europe in Early 14th-century Western Anatolia. Anatolian Studies, 71, 157-170. google scholar
• Belke, K. ve Restle, M. (1984). Tabula Imperii Byzantini IV, Galatien und Lykaonien, Wien: Verlag de Österreichischen Akademie der Wissenschaften. google scholar
• Bilici, Z.K. (2005). A German Token Uncovered During the Alanya Citadele Excavations. Adalya 8, 351-356. google scholar
• Bryennios, N. (2008). Tarihin Özü. Bilge Umar (Çev.), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. google scholar
• Burström, N. M. (2018). Money, Coins, and Archaeology”, R. Naismith (Ed.), Money and Coinage in the Middle Ages, Leiden/Boston: Bril, Leiden/Boston, 231-263. google scholar
• Calcan, G. (2010). Perception of the Romanian-Ottoman Telationships in the Romanian History Textbooks, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6, 21-30. google scholar
• Carnell, P. (2002). Medieval Jettons Discovered in Wiveton. The Glaven Historian The Journal of the Blakeney Area Historical Society, 5, 3-16. google scholar
• Courtenay, W.J. (1972). Token Coinage and the Administration of Poor Relief during the Late Middle Ages, The Journal of Interdisciplinary History, 3/2, 275-295. google scholar
• Çizmeli-Öğün, Z. (2013). Hadrianopolis Makedonya Kulesi Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Nürnberg Jetonları, Orhan Bingöl’e 67. Yaş Armağanı, içinde (s. 433-437). Ankara. google scholar
• Demirel-Gökalp, Z. and A. M. Stahl (2018). A Hoard of Venetian Coinage of Doge Antonio Venier from Emet in Kütahya, C. Ünal, A. Ersoy, C. Gürbıyık ve B. K. Kasalı (Eds.), Ege Dünyası Liman Kentleri Sikke, Mühür ve Ağırlıkları, içinde (s. 99-110). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Doğan C. ve F. Güngör (2015). Midilli Memleket Sandıkları (Osmanlı Devleti Hakimiyetindeki Midilli Adası’nda Zirai Kredi Teşkilatı Kurma Konusunda İlk Teşebbüs). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14/53, 298-309. google scholar
• Doğru, H. (2001). Karacahisar Kalesi ve Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu’ndaki Önemi, Sosyal Bilimler Dergisi, Eskişehir, 1/1, 121-122 google scholar
• Donald M. Nicol (1993). The Last Centuries of Byzantium 1261-1453 (Cambridge 1972), 2nd ed. google scholar
• Doukas (1958). Ducas Istoria Turco-Bizantina (1314-1462), V. Grecu (Ed.), Buchrarest. google scholar
• Dönmez, E. E., Algaç, Ş., Aydın, T. (2019). Amasya Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayı Kazısı 2018 Dönemi Çalışmaları. 41. Kazı Sonuçları Toplantısı, C. 2, 33-50. google scholar
• Dukas (1956). Bizans Tarihi, VL. Mirmiroğlu (Çev.), İstanbul. google scholar
• John Kantakouzenos (1828-32). Ioannis Catacuzeni Imperetoris Historiarum Libri IV, 3 vols L. Sopen(Ed.), Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae 7, 8, 9, Bonn. google scholar
• Fleet, K. (2009). Erken Osmanlı Döneminde Türk-Ceneviz Ticareti, Ö. Akpınar (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. google scholar
• Fleet, K. (1993). The Treaty of 1387 Between Murad I and the Genoese. Bulletin of the School Oriental and African Studies, 56/1, 13-33. google scholar
• Fratila-Felmer, T. (2016). Basarab House of Wallachia Heraldry and Genealogy, Villa Wellmer Association. google scholar
• Gemil, T. (2009). Romanians and Ottomans in the XIVth-XVIth Centuries, R. Bejan ve P. Sanders (Çev.), Bucharest: Editura Enciclopedica. google scholar
• Grierson, P. (1999). Byzantine Coinage, Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection. google scholar
• Georgescu. V. (1991). The Romanians: A History (Ed.) M. Calinescu, A. Bley-Vroman (Çev.), Columbus: Ohio State University Press. google scholar
• Giurescu, C.C and D. C. Giurescu (1976). Istoria românilor. Vol. 2, Bucureşti: Ed. Ştiintificâ şi Enciclopedica. google scholar
• Güneş, C. (2021). Bizans Anadolusu’nda Askeri ve İdari Bir Sistem: Thema Sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. google scholar
• Harrington, J. C. (1956). Evidence of Manuel Reckoning in Cittie of Ralegh. The North Caralina Historical Review, 33/1, 1-11. google scholar
• Idzikowska, B. (2018). A Reckoning Counter from Nürnberg Found in Dongola. W. Godlewski, D. Dzierzbicka, A. Lajtar, (Eds.), Dongola 2015-2016 Fieldwork, Conservation and Site Management, içinde (s. 227-229). Warszawa: University of Warsaw, 227-229. google scholar
• Ilıescu, O. (1970). Moneda In Romania 491-1864. Bucureşti: Editura Meridiane. google scholar
• Iliescu, O. (2008). Monetele Lui Mircea Cel Batran. Braila: Editura Istros. google scholar
• İnalcık, H. (2006). Karacahisar / Karacaşehir Üzerine Bir Belge. Nurcan Abacı (Ed.), VIII. Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi, içinde (s. 9-12). Bursa: Lulu Press. google scholar
• Ivison, E. A. (2007). Amorium in the Byzantine Dark Ages (seventh to ninth centuries). J. Henning (Ed.), Post- Roman towns, trade and settlement in Europe and Byzantium, Vol. 2, Byzantium, Pliska, and the Balkans, içinde (s. 25-59). Walter de Gruyter. google scholar
• John Skylitzes (2010). A Synopsis of Byzantine History: 811-1057, 3, John Wortley (Çev.), Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
• Kaiter, E.H and I. G. Moise (2021). Mircea cel Batran, a Symbol of the Dobrogean Consciousness, Technium Sustaninability 1/1, 1-8. google scholar
• Karpat, K. (1994). Eflak. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.10, 466-469. google scholar
• Kinnamos (2020). Ioannes Kınnamos’un Hıstorıa’sı (1118-1176), I. Demirkent (Yay.Haz.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. google scholar
• Kralj, V. Z. (2015). Craft products of Nürnberg from the Mijoka Shipwreck (Croatia), SKYLLIS, 15, 69-86. google scholar
• Lindner, R.P. (2008). Osmanlı Tarih Öncesi (çev. Ayda Arel), İstanbul: Kitap Yayınevi, İstanbul. google scholar
• Lunardi, G. (1980). Le Monete delle Colonie Genevesi, Genoa: Soc Ligure Storia Patria. google scholar
• Luttrell, A. (1997). 1389 Öncesi Osmanlı Genişlemesinde Latin Tepkileri. E. A. Zachariadou (Ed.), Osmanlı Beyliği (1300-1389), içinde (s.128-148). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. google scholar
• Metcalf, D. M. (1995). Coinage of the Crusades and the Latin East in the Ashmolean Museum Oxford. London: Royal Numismatic Society. google scholar
• Miller, W. (1913). The Gattilusj of Lesbos (1355-1462), Byzantinische Zeitschrift, 22, 406-447. google scholar
• Miller, W. (1911). The Zaccaria of Phocaea and Chios (1275-1329), The Journal of Hellenic Studies, 31, 42-55. google scholar
• Mitchiner, M. (1988). Jetons, Medalets and Tokens, V.1, The Medieval Period and Nürnberg, London: Seaby. google scholar
• Mitchiner, M. B., C. Mortimer, A.M. Pollard (1987). Nürnberg and its Jetons, c. 1475- to 1888: Chemical Compositions of the Alloys, The Numismatic Chronicle, 147, 114-155. google scholar
• Mitev, N. (2016). Circulation of the Wallachian Coins from the Second Half of 14th Century in Northeastern Bulgaria, Revista de Cercetari Arheologice Şi Numismatice, 2, 202-211. google scholar
• Nagy, P. (1996). Relatiile lui Mircea cel Batrân cu emiratul pontic Candar-ogulları, Revista Istorica, 7-8, 483-510. google scholar
• Neşrî (2008). Cihannümâ - Osmanlı Tarihi (1288-1485), N. Öztürk (Haz.), İstanbul, Çamlıca Yayınları. google scholar
• Niketas Khoniates (2020). Hıstorıa (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri) Niketas, F. Işıltan (Çev.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. google scholar
• Nikephoras Gregoras (1829-55). Nicephori Gregorae Historiae Bzantinae 3 vols., I. Bekker and L. Schopen (Eds.), Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae 12, 14, 15, Bonn. google scholar
• Oberlader-Tarnoveanu, E. (2012). The Early Stage of Wallachian Coinage-From Vladislav I to Mircea the Elder (cca.1364-1418), Cercetari Numismatice, XVIII, 27-76. goog le scholar
• Öden, Z. G. (2000). İsfendiyar Bey, TDV İslam Ansiklopedisi, C. 22, 512-514. google scholar
• Papalı, M. (2015). “Eskişehir Karacahisar Kalesi 2011-2014 Yılları Kazı Buluntuları”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir. google scholar
• Panaitescu, P. P. (1943). Mircea Cel Batran. Bucureşti: Editurii Corint. google scholar
• Pushkarev, A. A. (2006). Nürnberg Counting Jetons of XVI-XIX Centuries: from Western Europe to Western Siberia, Bylye Gody, 38/4, 825-833. google scholar
• Radvan, L. (2009). On The Medieval Urban Economy in Wallachia, Anele Ştııntıfıce Ale Universitatii Alexandru Ioan Cuza Din Iaşi Ştiinte Economice, 56/1, 489-501. google scholar
• Ramsay, W. M. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, M. Pektaş (Çev.), İstanbul. google scholar
• Savaş, D. (2021). Ödeme Aracı Olan Sikkenin Kemden Kötüden Koruyan Amulete Dönüşümünde Kültürel Dinamikler”, G. A. Mirza (Haz.), Sosyal Bilimlerde Yaklaşımlar, Yönelimler, Yeni Boyutlar, içinde (s. 347-364). İstanbul: Bağlam Yayıncılık. google scholar
• Scheers, S., H. Vanhaverbeke, J. Poblome, (1997). Coin Found in 1994 and 1995. M. Waelkens and J. Poblome (Ed.), Sagalassos IV Report on the Survey and Excation Campaings of 1994 and 1995, içinde (s.315-349). Leuven: Leuven University Press. google scholar
• Schlumberger, G. (1878). Numismatique de I’Orient Latin. Paris: E. Leroux. google scholar
• Straube, B. A. (2014). Explicating an Undocumented Fiscal Scheme in the Early English Settlement at Jamestown through the Archaeological Evidence, Thesis submitted fort he degree of Doctor Philosphy, School of Archaeology and Ancient History University of Leicester. google scholar
• Theophanes Continuatus (1838). Ioannes Cameniata, Symeon Magister,Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, I. Bekker (Haz.), Bonn: Impensis Ed. Weberi. google scholar
• Travaini, L. (2018). Coins and Identity: From Mint to Paradise, R. Naismith (Ed.), Money and Coinage in the Middle Ages, içinde (s.320-349). Leiden/Boston: Bril. google scholar
• Temir, A. (1989). Kırşehir Emiri Caca Oğlu Nur el-din’in 1272 Tarihli Arapça-Moğolca Vakfiyesi, Ankara: TTK Yayınları. google scholar
• Theophanes (1982). The Chronicle of Theophanes, Harry Turtledove (Çev.), Philadelphia: University of Pennsylvania Press. google scholar
• Ünal, C. (2009). Coin Findings and two German Tokens from Excavation of Tabae/Kale, Denizli, Sanat Tarihi Dergisi, XVIII/2,137-155. google scholar
• Ünal, R. H., F. Krinzinger, M. Alram ve Ş. Pfeiffer Taş (2015). Beçin Definesi, C. 1-2, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi. google scholar
• Wring, C. (2014). The Gattilusio Lordship and the Aegean World 1355-1462, Leiden-Boston: Bril. google scholar
• Yoon, D. (2004-05). Counting Tokens from the Excavations at Psalmodi (Gard, France). The American Numismatic Society, 16-17, 173-184. google scholar