Herodotus in Turkish: A Preliminary Study on Herodotean Scholarship

Yıl 2022, Sayı: 27, 139 - 149, 09.02.2023

Oğuz Yarlıgaş

Öz

Herodotus is widely known in Turkish intellectual circles. Despite its superficiality, his is a very familiar name even for those with a high school degree, and anyone curious about him can benefit from the translations of his work that are available to the Turkish audience. Herodotus has been a common point of reference in the works of Turkish ancient historians and others who deal with that period, but works devoted to the critical assessment of the historian had been very scarce until recently. This picture of scarcity changed over the past decades as more and more studies in Turkish delved into Herodotus and his work. This paper aims to evaluate the recent Herodotean scholarship in Turkey, as well as to attempt to illustrate the tendencies of Turkish ancient historians who are interested in this subject. In this way, perhaps one can also understand the motives and habits of Turkish scholarship on Herodotus and his work, which are undoubtedly indispensable for the ancient history of Turkey.

Anahtar Kelimeler

Ancient Greek Historiography, Herodotus, Classical Reception Studies, History Of Classical Scholarship, Herodotean Scholarship

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

122K097

Teşekkür

I would like to extend my deepest gratitude to my colleagues and friends Selin Önder, Kutlu Akalın and Dilan Taştekin for reviewing and saving me from a lot of errors; of course, any remaining faults are entirely my own. I am also grateful to Fatih Gürcan and Emirhan Koçak for their help with Ottoman Turkish texts. Special thanks to Turhan Kaçar, Hasan Aksakal and Gülçin Tunalı Kaçan for sharing their works and documents with me. Last but not least, I would like to express my sincere appreciation to my Doktorvater Mustafa Sayar who let me publish this paper as a separate article which originally is the reviewed and slightly enlarged version of a presentation delivered in Herodotus Workshop on 4th November, 2022.

Türkçede Herodotos: Herodotos Araştırmaları Üzerine Bir Ön Çalışma

Öz

Herodotos Türk entelektüel camiasında gayet bilinen bir figürdür, hatta yüzeysel düzeyde de olsa, Herodotos toplumun sıradan kesimleri için dahi tanıdık bir isimdir ve Herodotos’u merak eden herkes, eserinin çeşitli Türkçe çevirileri sayesinde bu merakını giderebilir. Herodotos Türk eskiçağ tarihçilerinin ve mevzubahis döneme ilgi gösterenlerin eserlerinde sık sık başvurulan bir tarihçidir fakat onu ve eserini eleştiriye tabi tutan çalışmaların sayısı yakın dönemlere kadar çok azdır. Bu genel tablo ise son yıllarda Herodotos ve eserine dair Türkçe yayımlanan çalışmalar neticesinde yavaş yavaş değişmektedir. Bu yazı Türkçede Herodotos üzerine yapılan çalışmaları değerlendirmeyi ve özellikle konuya ilgi gösteren Türk eskiçağ tarihçilerinin eğilimlerini göstermeyi amaçlamaktadır. Belki bu şekilde, eseri Türkiye’nin tarihi için vazgeçilmez nitelikteki Herodotos üzerine Türkçe literatürde yapılan çalışmaların sebeplerini ve genel niteliklerini de anlayabiliriz.

Anahtar Kelimeler

Eski Yunan Tarihyazımı, Herodotos, Klasiklerin Alımlanışı, Klasik Bilim Çalışmaları Tarihi, Herodotos Çalışmaları

Proje Numarası

122K097

Kaynakça

• Akderin, F. (2007). Herodotos, Tarih (Full Translation), İstanbul: Alfa Yayıncılık. google scholar
• Ayda, A. (1974). Etrüskler Türk mü idi?. Ankara: TTK. google scholar
• _______(1975). Etrüsklerin Yunanca Adı, Belleten, 39 (155), 421-428. google scholar
• _______ (1979). Etrüskler ile İskitler Arasındaki Benzerlikler, 1979 TTK kongresi, ayrı basım, 287-292. Ankara: TTK. google scholar
• _______(1982). Pelasglar Kimdiler?, Belleten, 46 (183), 475-486. google scholar
• _______(1987). Türklerin İlk Ataları. Ankara: Ayyıldız Matbaası. google scholar
• _______(1992). Etrüskler (Tursakalar) Türk İdiler (İlmi Deliller). Ankara: Ayyıldız Matbaası. google scholar
• Baran, M., (2019). Antik Yazarların Eserleri Çerçevesinde Anadolu Şehirleri (Homeros, Herodotos, Ksenophon, Strabon), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi, Mardin. google scholar
• Baz, F. (2016). Herodotos’un Anlatımlarına Göre İskitlerin Kimmerleri Takip Meselesi, Cedrus, IV, 47-59. google scholar
• Berguin, H. (1932). L’enquête de Hérodote d’Halicarnasse: ou Les neuf livres de ses enquêtes qui portent les noms des Muses, Paris: Librairie Garnier Frères. google scholar
• Canbolat, S. (2021). Herodotos ve Tarihçiliğinde Uluslararası İlişkiler ve Siyasi Tarih Yaklaşımları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın. google scholar
• Cary, H. (1848). Herodotus: a new and literal version from the text of Baehr; with a geographical and general index. London: Henry G. Bohn. google scholar
• Çelgin, G. (1995). Tanzimat’tan Günümüze Eski Yunan - Latin Dil ve Edebiyatlarına İlişkin Türkçe Yayınlar Bibliyografyası. İstanbul: Ege Yayınları. google scholar
• Çoraklı, E. (2017). Historia: Antikçağda Araştırma Fikrinin Doğuşu, İstanbul: Alfa Yayıncılık. google scholar
• Demir, M. (2005). Eskiçağ Tarih Yazıcılığında Herodotos’un Yeri ve Önemi, Tarih İncelemeleri Dergisi, 20(2), 59-78. google scholar
• _________ (2006). Arkaik ve Klasik Dönemde Tymnes Adlı Karialılar Üzerine Yeni Düşünceler, Olba 14, 1-22. google scholar
• _________(2012). Herodotos ve Yabancı Kültürler: Mısır Örneği, Tarih İncelemeleri Dergisi, 27(2), 315-338. google scholar
• _________(2014). Lidyalılar. Ankara: TTK. google scholar
• _________ (2021). Herodotos’ta Küçük Asya Pers Kraliyet Yolu: Diğer Antik Yazarlarınki ile Karşılaştırılarak İncelenmesi ve Açıklanması, Tarih İncelemeleri Dergisi, 35(2), 439-472. google scholar
• _________ (2022). Herodotos’ta İskit Targitaios Hanedanlığı Kuruluş Miti Üzerine Değerlendirmeler, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 9(1), 1-24. google scholar
• Dietsch, R. (ed.) (1866-1882). Herodoti Historiarum Libri IX., Editio Altera. Curavit H. Kallenberg. Vol. I-II, Lipsiae: Teubner. google scholar
• Doğrul, Ö.R. (1941-3). Herodot Tarihi. Şerhli Terceme (Full Translation). İstanbul: Kanaat Matbaası. google scholar
• Durmuş, İ. (1996). Massagetler, Bilig 3(Güz), 86-91. google scholar
• Gezgin, İ. (2004). Aynadaki Herodotos: Herodotos’u Yeniden Düşünmek. İstanbul: Güncel Yayıncılık. google scholar
• Gezik, H. (2012). Herodot, Pers-Yunan Savaşları, İstanbul: Paraf Yayınları. google scholar
• Güveloğlu, A. (2014). Herodotos’un Historiai’sinde Uygarlığın Göstergesi Olarak Yeme İçme Adetleri, Tarih Araştırmaları Dergisi, 33(55), 54-75. google scholar
• Hartog, F. (1980). Le miroir d’Hérodote. Essai sur la représentation de l’autre, tement recondite dès lors qu’on s’adonne à Paris: Gallimard. Türkçesi: Herodotos’un Aynası, çev. M. E. Özcan, 1997, Ankara: Dost Yayınevi. google scholar
• İbişi Temelli, A. (2013). Eski Yunan’da Tarih Düşüncesi, Felsefe Arkivi, 38(1), 1-26. google scholar
• Kaçar, T. (1997). Demokrat Herodotos: Herodotos’un Yöntemi ve Temel Düşüncesi, Toplumsal Tarih, 37(4), 49-53. google scholar
• Kakınç, T.D. (1969). Herodot Tarihi (Partial Translation). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi. google scholar
• Karayel, E. (1990). Herodotos’un Tarihçiliği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul. google scholar
• Kılıç, S.Ö. (2018). I. Dareios’un İskit Seferinin Nedenleri Üzerine, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(16), 301-316. google scholar
• Korucu, B. (2007). “Türk Hümanizmi”nin Çeviri Boyutu: Tercüme Bürosu ve Tercüme Dergisi (1940-1946). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. google scholar
• Kuturman, P. (1973). Herodot Tarihi (Full Translation). İstanbul: Hürriyet Yayınları. google scholar
• Nas, A., (2019). Hezarfen Hüseyin Efendi’nin Tenkihü’t Tevarih-i Mülûk İsimli Eserinin Tahlili ve Metin Tenkidi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Erzincan. google scholar
• Orhonlu, C. (1974). Bir Türk Kadısının Yazdığı Atina Tarihi, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 2-3, 119-136. google scholar
• Ökmen, M. (1973). Herodot Tarihi (Full Translation). İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
• Özcan, Ş., 2019. Dinler Tarihinin Antik Kökenleri: Herodotos Örneği, ilahiyat tetkikleri dergisi 51(1), 395-417. google scholar
• Payam, A. (2014), Eskiçağ Yunan Literatüründe Kadın: Herodotos Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli. google scholar
• Sarıkaya, H. (2017). Herodotos, Ksenophon ve Arrianos’un Eserlerinde Barbarlık Bakış Açısı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla. google scholar
• Sevük, İ.H., (1940) Avrupa Edebiyatı ve Biz. Birinci Cild. İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
• Sevin, V. (1976). Kroisos ve Pamphylia, Belleten 40(158), 185-194. google scholar
• Seyfi, A.R. (1934). İskitler ve İskitler Hakkında Herodot’un Verdiği Bilgiler. İstanbul: Resimli Ay Matbaası Şirketi. google scholar
• Sina, A.E. (1994). Herodotos, Strabon ve Pausanias’ta Geçen Ionia Kent Devletleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. google scholar
• Şentuna, C. (1985). Herodotos Tarihinin Kompozisyonu, Morköpük Sanat Felsefe, Şubat-Mart 1985, 60-68. google scholar
• Tunalı Koç, G. (2006). Osmanlı Atinası ve Düşünce Tarihi Ekseninde Kadı Mahmud Efendi’nin Tarih-i Medinetü’l Hükemâ Adlı Eseri, Divan 20(1), 169-184. google scholar
• Tunalı, G. (2020). Bir Osmanlı Müftüsünün Gözünden Atina Tarihi, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları. google scholar
• Toral, B., (2021). Polis’te Savaş ve Dönüşüm: Antik Atina’da Deniz Güçleri Demokrasisi ve Trajik-Sofist Politik Perspektif, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. google scholar
• Uzunoğlu, B. (2020). Herodot, Tarih (Full Translation). İstanbul: Panama Yayınları. google scholar
• Yalazı, E. (2019). Aiskhylos, Herodotos ve Xenophon’da Persler, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi: Ankara. google scholar
• Yonarsoy, K. (1992). Yunan Tarihçiliği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. google scholar
• Internet Sources: google scholar
• https://adb.anu.edu.au/biography/cary-henry-3175 google scholar
• https://tarihdergi.com/62-yillik-bir-dostluk-ve-ara-guler-markasi/ google scholar