Ermitaj Müzesi Koleksiyonundaki Altın Hun Hazinesinden Hatun Şakak Süslemesi Motif ve Sembol Analizi

Yıl 2018, Sayı: 10, 269 - 279, 30.07.2018

Gözde Sazak

Öz

Tarih yazıcılığında ünlü bilgin Zeki Velidi Togan’ın da öne sürdüğü gibi, somut malzemeler çoğu zaman belirleyici ve yazılı kaynakları tamamlayıcı, büyük öneme sahiptir. Bu somut malzemeler çoğunlukla arkeolojik buluntular veya anıtsal eserlerdir. Arkeolojik buluntuların çıkarıldıkları dönem, ait oldukları kültür ve buluntular üzerindeki motif ve semboller; o kültürün sanatsal çözümlemesini yapmakla beraber idrak antropoloji ve idrak psikoloji bilim dalları ile arka planlarını analiz etmemizi sağlamaktadır. Bu makalede; “Cinsiyet Çalışmaları Arşivi” ne bir örnek olarak, 1902 yılında Volgograd Bölgesi (Oblast) Verhne-Kurmoyarsk kasabası yakınlarında Verhne-Yabloçno köyünde bir mezarlıkta (necrapol) tesadüfen bulunmuş olan Altın Hun Hatun hazinesi parçası, pandandifi (колт) (Ermitaj Devlet Müzesi envanter kayıt no:1948/1) idrak antropolojisi ve idrak psikolojisinin ışığı altında ele alınacaktır. Bu analizler sonunda elde edilen önemli sonuçlardan biri 5-6. yüzyıllarda Hatunun Hun kültüründe ne kadar yüksek değer sahip olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Hun Hatun Kurganı, Ermitaj Müzesi, İdrak Arkeolojisi, Motif ve sembol analizi

Analysis of the Motives and Symbols of the Khatun’s Pendant from the Hermitage Museum’s Golden Hun Treasure Collection

Öz

As the famous historian Zeki Velidi Togan asserts, concrete materials are of great importance in history for their role in determining and endorsing written sources. These tangible materials are for the most part appear to be archeological artifacts or monumental buildings. Cognitive anthropology and cognitive psychology enables us to analyze the metaphysical background of these archeological artifacts through examination of motifs and symbols of the period along with the culture they belong to. In this article, as an example of “Gender Studies Archive”, we will examine the pendant (колт) (Hermitage State Museum inventory record:1948/1), which is a part of Golden Hunnic Khatun’s treasure coincidentally found in a necropolis in Verkhne-Yablchnoe near Verhne- Kurmoyars in Volgograd (Oblast) region in 1902. The analysis of the metaphysical background of the symbols on this treasure through cognitive anthropology and cognitive psychology and has brought about the such important results. One of them is this object proves that women were valued highly in the 5th- and 6th centuries by the Huns.

Anahtar Kelimeler

Hun Khatun Temple, Hermitage Museum, Cognitive Archaeology, Motif and symbols analysis

Kaynakça

• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötügen Yayınları, İstanbul, 2010.
• MALAYEV, A.K, ОЮ И О И, Алматы 2004. OAK - Otçetı Arheologiçeskoy Komissii. QUIGLEY, C., Weapons Systems and Political Stability A History, WDC, 1983. The Hermitage : The History of The Buildings and Collections, Ed. By Mikhail Piotrovsky, St. Petersburg, Alfa-Colour Art Publishers, 2001.
• Эрмитаж” (Ermitaj: Ermitaj Maddesi) //Энциклопедический словарь
• Эрдан-яйценошение (Entsiklopediçeskiy slovar) Ed: К. К. Арсенева Е. Петрушевокова (K. K. Arseneva. E.E. Petruşevokova), Том XLI, санкт петербург , sankt peterburg 1904.
• TOGAN, Zeki Velidi, Tarihte Usûl, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1985.
• ЗАСЕЦКОЙ, И.П., Золотые украшения гуннской эпохи, Санкт-Петербург 1975.
• ZASETSKAYA, İrina P., "Polihromnıe izdeliya gunskogo vremeni iz pogrebeniy Nijnego Povolj'ya", Arheologiçeskiy sbornik, C. X, 1968.
• ZASETSKAYA, İrina P.; SAZAK, Gözde., St. Petersburg Ermitaj Devlet Müzesindeki Altın Hun Hazinesi ve Kutlu Manalar, Ed: A. Farzaliev, Klon Yay., İstanbul 2017.