NAHÇIVAN’DA TUNÇ ÇAĞI SERAMİKLERİNİN DESEN MOTİFLERİ

Yıl 2017, Sayı: 8, 1 - 7, 30.07.2017

Toğrul Halilov

Öz

Tunç Çağı’nda seramiklerin süslenmesinde çizme, basma, fırçalama vb. gibi teknik yöntemler kulanılmıştır. Kapların süslenmesinde “S”, “M”, boynuz, vb. gibi çeşitli işaretler, spiral, zikzak, svastika, açılar, dalgalı, düz çizgili, üçgen, dörtgen vb. gibi geometrik desenler kulanılmıştır. Bunlar bazen tek, bazen diğer süslemelerle birlikte çizilerek basit ve bileşik konuludur. Süslemede kulanılan her bir desende, seramikçilerin sanatkarlık yeteneğinin yanısra zevki ve dini-ideolojik görüşleri önemli yer tutuyordu ve derin anlamları bulunuyordu. Desenlerin hem yerel özellik taşıdığı, hem de diğer kültürlerle benzerlik oluşturduğu görülür. Konuyla ilgili yapılan bilimsel araştırmada, Nahçıvan`ın Tunç Çağı seramikleri üzerindeki desenlerin iki gruba ayrıldığı belirlenmiştir. Süslemede kulanılan desenlerin bir grupu yerel özellik taşıyor. Bir grup desen ise çok yaygındır. 

Anahtar Kelimeler

Tunç Çağı, Nahçivan, motif, simge

DRAWING MOTIFS OF THE BRONZE AGE CERAMICS IN NAKHCHIVAN

Öz

In the Bronze Age in the decoration of ceramics technical methods have been used "S", "M", horn, etc. Various signs, spiral, zigzag, swastika, angles, wavy, straight line, triangle, quadrilateral and so on. Geometric patterns are used. They are sometimes simple, sometimes compounded by drawing together with other pictures. In each design used in decoration, ceramics have a profound meaning as well as artistry ability, taste, religionideological views are important place. Patterns have both local characteristics and similarities with other cultures. During the scientific research on the subject, the patterns on Nakhchivan `in the Bronze Age ceramics were divided into two groups. A group of patterns used in decorate is a local feature. A group of patterns spread widely. 

Anahtar Kelimeler

Bronze Age, Nakhchivan, ornaments, symbol

Kaynakça

• Abibullayev O.A. 1982. Eneolit i bronza na territorii Naxçivanskoy ASSR, Baku: Elm.
• Aliyеv V.H. 1968. “Culfa arхеоlоji tapıntıları”, Azerbaycan SSR Еlmler Akadеmiyasının Haberleri, Tarih, felsefe ve hüquq sеriyası, Bakü: Az SSR ЕA, 3: 72-86.
• Aqayev Q.Q. 2002. Şahtahtı v ėpohi pozdneẏ bronzı i ranneqo jeleza, Bakü-Moskova: Aqrıdaq.
• Aslanov Q.M., Vaidov R.M., İone Q.İ .1959.
• Drevniy Minqeçaur, Baku: AN, Az. SSR Bahşeliyеv V.B.2002. Gamikaya tasvirlerinin pоеtikası. Bakü: Еlm.
• Bahşeliyev V. B. 2004. Nahçıvan'ın qadim tayfalarının manevi medeniyeti. Bakü: Elm.
• Ebulgazi B.H. 1974. Şecere-i Terakime Turklerin Soy Kutugu, Tercüman 1001 Temel Eser 33, haz.M.
• Ergin, İstanbul: Tercüman. Ebulgazi B.H. 2002. Şecereyi-Terakime (Türkmenlerin soy kitabı), Bakü: Azerbaycan Milli Ansiklopedisi.
• Elimirzeyevv A. N. 2011. Erken Elam cemiyyeti: iqtisadi-siyasi münasibetler və yazı tarixi (e.a. IV-III minlllikler), Bakü.
• Ençklopediya .1991. “Mifi narodov mira”., T.I., Moskva. Evsyukov V.V. 1988. Mifoloqiya kitayskoqo neolita. Po materialam raspisney na keramike kulturı yanşau. Novosibirsk: Nauka.
• Gülensoy T. 1989. Orhun’dan Anadoluya türk damgalari (damgalar, imler, enler), 51, İstanbul: T.D.A.V.
• Kuftin B.A. 1941. Arxeoloqiçeskie raskopki b Trialetti, Tblisi: İzdatelstvo, AN QSSR. Kuşnareva K.X.,
• Markovin V.İ. 1994. Epoxi bronzı Kavkaza i Sredney Azii. Ranneya i Srednya Bronzı Kafkaza (Oçerednoy tom mnoqotomnoqo fundamentalnoqo izdaniya po arxeoloqii), Moskova: Nauka.
• Qurbanov A. 2013. Damğalar, remzler, menimsemeler. Bakü: Azerbaycan Respublikasının Prezidenti Yaninda Strateji Araştırmalar Merkezi.
• Munçaev R.M. 2004. “İssledovaniya hjselenıy Tel Mağzaliya i Yarımtepe III v Mesopotomii”, Arxeoloqiçeskie otkrıtiya 1979, Moskva: Nauka, 487-489.
• Müsеyibli N.E. 2004. Gemikaya, Bakü: Çaşıоğlu. Recebli E. 2009. Eski türk yazısı anıtları, I, Bakü.
• Rıbakov B. A. 1966. “Reliqiya i miroponimaniya pervıx zemledelçev Yuqa Vostoçnoy Ebropı (IV-III tısyaçaletya do n.e.)” Mejdunarodnaya konqres do istorikov i proistorikov, dokladı i soobşeniya arxeoloqov, Moskva, 20.25
• Seriya Arxeoloqiya SSR. 1982. “Eneolit SSR”, Moskva: Nauka.
• Xelilov T. F. 2013. Son Tunc-Erken Demir dövründe Naxçıvanın ekinçi-maldar tayfalarının medeniyyeti, Bakü: Elm ve tehsil.
• Xelilov B. 2009. Mahmud Kaşğarinin “Divani lüğət-it-türk” əsərində etnonimlər, Bakü: Garisma MMC.
• Yengi M., Tuncay B. 2013. Kür-Araz medəniyyeti və türk damğaları: Damğadan yazıya keçid, Bakı.
• Zaxarov A.A. 1927. “Xettskaya keramika iz Boğazköya i nekotorıye zakafkazskiye paraleli”, İzvestiya obşestva Obsledovaniya i izuçeniya Azerbaydjana, 5: 144- 152.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Tevârih-i_Âl-i_Selçuk https://az.wikipedia.org/wiki/Qütb_ulduzu http://azerbaijani-studies.blogspot.com