KIYAFETLERİN VE MEKÂNLARIN İZİNDE: ŞEREF AKDİK’İN RESİMLERİNDE MODA VE MEKÂN ÇÖZÜMLEMESİ

Yıl 2017, Sayı: 8, 357 - 376, 30.07.2017

İlkay Canan Okkalı

Öz

20. yüzyılın ilk yarısı Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne geçişin olduğu çok güçlü bir dönüşüme sahne olan geleneğin yerini modernin aldığı bir dönemdir. Toplumsal olarak büyük değişiklikler ve bunların yansıması olarak aile, eğitim, giyim-kuşam, kadın olgusu ve ev yaşantısında dönüşümler yaşanır. Bu değişim dönemin romanlarına ve ressamların resimlerine ilham kaynağı olur. Özellikle 1930’larda yazılan romanlar modern ev, modern aile, modern kadın imgesinin anlatıldığı çalışmalardır. Bu dönem sanatçılarından Şeref Akdik de 1930-1960’lı yıllardaki portre ve tür resimlerinde modern iç mekânlara dönüşen evleri ve değişen kadın imgesini betimler. Bu çalışmalar modern dekorasyonun öğeleri mobilyaların, duvardaki resimlerin, vazodaki çiçeklerin ve dönemin kadın modasının giysileri tayyörlerin, pantolonların izlenebildiği çalışmalardır. Bu resimlerde gündelik yaşantının nesnel bir gözlem sonucunda tuvale yansıtılması söz konusudur.  

Şeref Akdik, 1915’te Sanayi-i Nefise Mektebi ile başlayan resim eğitimine 1925’te kazandığı yarışma ile Julian Akademisi Paul Albert Laurens’in atölyesinde Paris’te devam eder. Önce Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği’nin üyesi olur, daha sonra d Grubu’nun sergilerine katılır.  

“Kıyafetlerin ve Mekânların İzinde: Şeref Akdik’in Resimlerinde Moda ve Mekân Çözümlemeleri” başlığını taşıyan bu çalışma 20. yüzyılın ilk yarısında değişen toplumsal yaşamın moda ve mekânlara yansımasını Şeref Akdik’in resimlerinde ve dönemin romanlarında okuma denemesidir. 

Anahtar Kelimeler

Şeref Akdik resimleri, moda, yaşayan mekânlar, portre ressamlığı, tür resmi

ON THE TRACK OF OUTFITS AND HOUSEHOLDS: AN ANALYSIS OF FASHION AND LIVING SPACES IN THE PAINTINGS OF ŞEREF AKDİK

Öz

The first half of the 20th Century witnessed the transition from the Ottoman Empire to the Turkish Republic. This was a time when modern took the place of tradition. Great social change happened and as a reflection of this, family life, education, clothing habits, the concept of woman and domestic life transformed, too. These changes inspired contemporary novels and paintings. Modern homes, modern families, modern women were the subjects of the novels especially in the 1930’s. Between the 1930’s and the 1960’s the artist Şeref Akdik depicted the changing images of homes and women in her portraits and genre paintings. These works reveal furniture, paintings on the walls, flowers in vases as the elements of modern decoration and lady’s suits and trousers as modern women’s fashion. Her paintings depict daily life observed in an objective way. 

Şeref Akdik began her arts education at the Sanayi-i Nefise Mektebi (School of Fine Arts) in 1915 and after winning a competition attended the studio of Paul Albert Laurens at the Académie Julian in Paris in 1925. After that, she first became a member of Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği (Independent Painters and Sculptors Association) and then took part at the exhibitons of another painters’ association d Grubu (Group d). 

This work with the title “On the Track of Outfits and Households: An Analysis of Fashion and Living Spaces in the Paintings of Şeref Akdik”, is an attempt to read the reflections of social changes in the fashion and living spaces from the paintings of Şeref Akdik and contemporary novels. 

Anahtar Kelimeler

Şeref Akdik’s paintings, fashion, living spaces, portraiture, genre painting

Kaynakça

• Adıvar, Halide Edip, 1928. Zeyno’nun Oğlu, İstanbul: İlhami Feyzi Matbaası. Adıvar, Halide Edip, 1968. Tatarcık, İstanbul: Ahmet Halit Kitapevi. Aksel, Malik, 1949. “Modeller ve Ressamlar”, Şadırvan, 20, 12 Ağustos:2-3, İstanbul, 2 Altıntaş, Osman, 1988.
• Şeref Akdik, Ankara. Anonim, 2002. T. C. Kültür Bakanlığı İzmir Devlet Resim ve Heykel Müzesi Kataloğu, Ankara: İzmir Devlet Resim ve Heykel Müzesi Koruma ve Geliştirme Derneği. Aydın, Nazmiye, (kişisel görüşme 24.05.2017), Trabzon Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, 1937. “Kadın İdeali”, Yeniadam, S.189, 32. Baltacıoğlu, İsmail Hakkı, 1937. “Bir İnkılâp Ressamı”, Yeniadam, S.161, 10-11 Baydar, Gülsüm, 2010. “Sessiz Direnişler Ya da Kırsal Türkiye ile Mimari Yüzleşmeler”, Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, ed.Sibel Bozdoğan-Reşat Kasaba, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 173-188 Bozdoğan, Sibel, 2008. Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, İstanbul: Metis Yayınları.
• Duben, İpek, 2007. Türk Resmi ve Eleştirisi 1880-1950, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Doğan, Mehmet Medeni, 2011. Giyim Kuşam ve Kültür İncelemeleri Üzerine Türk Romanı (1870-1940), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Elçi, Handan, 2003. Roman ve Mekân Türk Romanında Ev, İstanbul: Arma Yayınları.
• Elibal, Gültekin, 1973. Şeref Akdik, İstanbul. Esendal, Memduh Şevket, 1934. Ayaşlı ve Kiracıları, İstanbul: Vakit Kütüphanesi.
• Gür, Çilem Tercüman, 2010. Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Bir Sosyal Değişme Olgusu Olarak Moda (1923-1940), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Gören, Ahmet Kâmil, 2003a. “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türk Resim Sanatı-2: Yeniden Yapılanmaya Koşut Resim İnşa Etmek”, rh+Sanat, İstanbul, 3:48-55.
• Gören, Ahmet Kâmil, 2003b. “Cumhuriyet Ruhunun Temsilcisi: Şeref Akdik (1899-1972)”, Antik&Dekor, İstanbul, 76: 124-129.
• Gören, Ahmet Kamil, 2003c. “Müstakillerin Bir Müstakili: Şeref Akdik (1899-1972)”, Artist, İstanbul: Artist Yayın End., 10: 26-31.
• İpşiroğlu, Nazan, 2011. Sanatçı Gözüyle Köpek, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, 1981. Kiralık Konak, İstanbul: İletişim Yayınları. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, 1987. Ankara, İstanbul: İletişim Yayınları. Kuntay, Mithat Cemal, 1938. Üç İstanbul, İstanbul: Sühulet Kitabevi, Bozkurt Matbaası.
• Okkalı, İlkay Canan, 2014. Türk Resminde İç Mekân Resimleri (1880-1950’li Yıllar), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Öndin, Nilüfer, 2002. Cumhuriyet Dönemi (1923-1950) Kültür Politikalarının Türk Resim Sanatı Üzerindeki Yansımaları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi. Öndin, Nilüfer, 2003. Cumhuriyetin’in Kültür Politikası ve Sanat 1923-1950, İstanbul: İnsancıl Yayınları. Öndin, Nilüfer, 2011. Gelenekten Moderne Türk Resim Estetiği (1850-1950), İstanbul: İnsancıl Yayınları. Perrot, Michelle, 2013. Odaların Tarihi, çev. Şilan Evirgen, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Portakal Sanat İlkbahar Müzayedesi Kataloğu, 20 Mayıs 2007, Lot.20;Lot.19, İstanbul: Raffi Portakal Antikacılık Müzayede Organizasyonu ve Danışmanlık A.Ş.
• Portakal Sanat Sonbahar Müzayedesi Seyyid Kataloğu, 25 Kasım 2007, Lot.122; Lot. 247, İstanbul: Raffi Portakal Antikacılık Müzayede Organizasyonu ve Danışmanlık A.Ş.
• Safa, Peyami, 1999. Cumbadan Rumbaya, İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Topçuoğlu, Orhan-Tülin Topçuoğlu (Derleyenler), 1998. Cumhuriyet Döneminde Olaylarda ve Mesleklerde Basınımızda Yer Alan İlk Kadınlar, Ankara. Toros, Taha, 1988. İlk Kadın Ressamlarımız, İstanbul: Akbank Yayınları Ülker, Talat, Şahin Kazancı, Necati Yılmaz, Engin Doğru, 2014. Ressam Şeref Akdik Hayatı, Sanatı, Eserleri, Gümüşhane: TC. Gümüşhane Valiliği Yayınları:16.
• Yaman, Zeynep Yasa, 2006. Kadınlar, Resimler, Öyküler Modernleşme Sürecindeki Türk Resminde “Kadın” İmgesinin Dönüşümü, İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.
• Yazıcı, Bilal, 2016. Şeref Akdik Yaşamı ve Sanatı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Zambak, Ferda, 2007. Türk Romanında Mekân, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla: Muğla Üniversitesi. http://www.artnet.com/artists/seref-akdik/past-auction-results, Erişim: 21.06.2014.