Recent “Nation Gardens” and Historical Development of Public Green Spaces in Turkey

Yıl 2020, Sayı: 14, 211 - 240, 31.07.2020

İpek Kaştaş Uzun Fatma Şenol

https://doi.org/10.26650/artsanat.2020.14.0009

Öz

Focusing on contemporary Turkey’s “nation gardens” and the state and governmental policies to build them, this study investigated the development processes and design features of these public green spaces with respect to those from past eras of Turkey (extending to Ottoman and pre-Ottoman history) and the development of public green spaces as the state’s symbolic and spatial tools. The study relied on secondary sources about public green spaces from past eras of Turkey and also on the review of online news about “nation gardens” initiated after President Erdoğan’s announcement in May 2018. Our findings suggested that public green spaces in Turkey have played an important role in displaying the state’s power nationally and internationally as well as to transfer the state’s ideologies to people and thus, to build new identities of ‘citizens.’ Interestingly, in sharing these intentions of past policies for public green spaces, the recent introduction of nation gardens differs from those in the 19th and 20th century. Without any emphasis on modernization goals in the western-style, recent official talks described nation gardens as a way to raise Turkey and the government’s reputation both nationally and internationally, while also referring to past eras but with other characteristics as the source of “traditions” extending to today.

Anahtar Kelimeler

Nation gardens, Public green spaces, Park planning and design, Ottoman Empire, Turkey

Destekleyen Kurum

The authors declared that this study has received no financial support.

Türkiye’deki Kamusal Yeşil Alanların Tarihsel Gelişimi ve Yeni “Millet Bahçeleri”

Öz

Çalışma, günümüz Türkiye’sindeki ‘millet bahçeleri’ ve bunları üretmeye yönelik devlet ve hükümet politikalarına odaklanırken; kamusal yeşil alanların devlet tarafından sembolik ve mekânsal araçlar olarak geliştirilmesini ve bu süreçlerdeki plan ve tasarım kriterlerini Türkiye tarihinin eski dönemleri (Osmanlı ve Osmanlı öncesi) ile ilişkilendirerek araştırmıştır. Çalışma, kamusal yeşil alanların tarihi dönemlerdeki özelliklerini ikincil yazınsal kaynaklara ve Mayıs 2018’de Başkan Recep Tayyip Erdoğan’ın duyurduğu “millet bahçesi” projelerine ve uygulamalarına dair internet haberlerini incelememize dayanarak gelişmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, kamusal yeşil alanlar devletin uluslararası ve ulusal platformlarda gücünü sergilemesinde, devlet ideolojilerinin halka aktarılmasında ve yeni ‘vatandaş’ ve toplum kimlikleri oluşturmakta önemli rol oynamaktadır. Her ne kadar bu niyetler kamusal yeşil alanlarla ilgili geçmiş ve günümüz politikalarıyla örtüşse de, günümüz “millet bahçesi”nin sunumu 19. ve 20. yüzyıldaki örneklerden farklılık göstermektedir. Batı stili modernleşme hedeflerine vurgu yapmayan resmi açıklamalar, millet bahçelerini Türkiye’nin ve hükümetin uluslararası ve ulusal itibarını tekrar arttırmak amacıyla kullanmakta ve geçmiş dönemleri ise “gelenekler”in günümüze uzanmasını sağlayan kaynaklar olarak görmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Millet bahçeleri, kamusal yeşil alanlar, park planlama ve tasarımı, Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye

Kaynakça

• Aksoy, Yıldız. “Gardening in Ottoman Turks”. International Journal of Electronics; Mechanical and Mechatronics Engineering 2/4 (2011): 345-351.
• Akgül, Alphan. “Osmanlı-Türk Romanında İstanbul Tasvirleri ve Perspektif Kullanımı”, Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu IV, Ed. Feridun M. Emecen, Ali
• Akyıldız, Emrah Safa Gürkan. İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Yayınları, 2017, 495-520.
• Akgün Yüksekli, Berrin. “Balıkesir Atatürk Parkı: Erken Cumhuriyetten Günümüze Türkiye’de Değişen Söylem ve Tasarımın Bir Kent Parkı Üzerinden Örneklenmesi”. The Journal of International Social Research 6/25 (2013): 33-47.
• Atasoy, Nurhan. “Hasbahçe: Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek” (İstanbul: Aygaz Yayınları, 2002).
• Atasoy, Nurhan. “Introduction to the Catalogue of Ottoman Gardens”. Accessed 17 March 2020. https://www.doaks.org/resources/middle-east-garden-traditions/introduction/introduction-to-ottoman-gardens
• Benli, Gülhan. “The Use of Courtyards and Open Areas in the Ottoman Period in Istanbul”. Advances in Landscape Architecture (2013): 803-820.
• Byrne, Jason and Jennifer Wolch. “Nature, Race, and Parks: Past Research and Future Directions for Geographic Research”. Progress in Human Geography 33/6 (2009): 743-765.
• Burat, Sinan. “ ‘Yeşilyollarda Hareketle İstirahat’: Jansen Planlarında Başkentin Kentsel Yeşil Alan Tasarımları ve Bunların Uygulanma ve Değiştirilme Süreci (1932-1960)”. İdealKent 4 (Eylül 2011): 100-127.
• Cranz, Galen. “Women in Urban Parks”. Signs: Journal of Women in Culture and Society 5/3 (Spring 1980): 79-95.
• Demir, Erol. “Toplumsal Değişme Süreci İçinde Gençlik Parkı: Sosyolojik Bir Değerlendirme” Planlama 4/9, (2006): 69-78.
• Eldem, Edhem. “Osmanlı Dönemi İstanbul’u”. İstanbul’a Armağan III: Gündelik Hayatın Renkleri. Ed. Mustafa Armağan. İstanbul: İ.B.B Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları, 1997, 13-26.
• Eldem, Sedad Hakkı. Türk Bahçeleri. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1976.
• Erdoğan, Muzaffer. “Osmanlı Devrinde İstanbul Bahçeleri”. Vakıflar Dergisi 4 (1958): 149-182.
• Ekinci, Zühal and Hakan Sağlam. “Meanings and Social Roles of the Republic Period Urban Parks in Ankara”. Procedia - Social and Behavioral Sciences 216 (2016): 610-621.
• Gürkaş, Tayfun. “Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 13 (2009): 171-190.
• “Mimarlık: Batılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı”. Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi. Vol. 4. Ed. Fahri Aral. İstanbul: İletişim Yayınları, 1985, 1040-1041.
• Ortaçeşme, Veli and Buket Şenoğlu. “Turkish Islamic Gardens in Antalya, Turkey”, Paper presented at Aspects of Islamic gardens: Multi-meanings of Paradise, Kavala, Greece, 10-12 October 2014.
• Özcan, Koray. “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Yerleşme Sistemi ve Kent Model(Ler)i”. PhD diss., Selçuk University, 2005.
• Şenyurt, Oya. “Arşiv Belgeleri Işığında Osmanlı’nın Son Dönemlerinde “Gezinti”nin Mekânları ve Millet Bahçeleri”. Journal of Architecture and Life 3/2 (2018): 143-167.
• Tankut, Gönül. Bir Başkentin İmarı Ankara: 1929-1939. Ankara: Middle East Technical University, 1990.
• Tazebay, İlkden and Nevin Akpınar, “Türk Kültüründe Bahçe”. Bilig 54 (Yaz 2010): 243-253.
• Tekeli, İlhan. “Atatürk Türkiyesinde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması”. Arredamento Mimarlık 10 (1998): 61-63.
• Tekeli, İlhan. “Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması”. 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1999, 106-134.
• Tuna, Aysun, Parisa Aliasghari Khabbazi and Murat Ertuğrul Yazgan. “The Tulip Era Gardens at Ottoman Empire”. Düzce University Journal of Science and Technology 3 (2015): 162-166.
• Uludağ, Zeynep. “The Social Construction of Meaning in Landscape Architecture: A Case Study of Gençlik Parkı in Ankara.” PhD diss., Middle East Technical University, 1998.
• Üner, Ayşe Melda. “Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın Romanlarında “Şık” Delikanlılar”. Türklük Bilimi Araştırmaları 24 (Güz 2008): 251-269.
• Yılmaz, Aslıhan. “Changing Publicness of Urban Parks Through Time: The Case of Güvenpark, Ankara”. M.A Thesis, Middle East Technical University, 2015.
• “Altınpark Nerede-Nasıl Gidilir?”, Accessed 29 March 2020. https://seyyahdefteri.com/altinpark-nerede-nasil-gidilir/ “Atatürk Havalimanı Millet Bahçesi Oluyor.” Accessed 22 March 2020. https://haber.aero/havacilik/ ataturk-havalimani-millet-bahcesi-oluyor/
• “Constantinople (İstanbul).” Accessed 20 July 2019. http://constantinople.cards/the-collection/
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Millet Bahçeleri Açılış Töreni Konuşması, Başakşehir 17.11.2018.” Accessed 12 October 2019. https://www.youtube.com/watch?v=I4glsNrfLTM
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Ankara’ya Millet Bahçesi müjdesi”. Accessed 12 October 2019. https://www.youtube.com/watch?v=NtPeXzq1Fbo
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan Millet Bahçesi projelerini ilk kez TRT Haber’de açıkladı”. Accessed 18 July 2019. https://www.youtube.com/watch?v=0MoFBkkxaFU
• “Eski Statlar “Millet Bahçesi” Olacak”. Accessed 18 July 2019. https://www.aa.com.tr/tr/pg/foto-galeri/eski-statlar-millet-bahcesi-olacak/0.
• “Eski Statlar “Millet Bahçesi” olacak”. Accessed 18 July 2019. https://www.star.com.tr/yerel-haberler/eski-statlar-millet-bahcesi-olacak-3603123/
• “Geride Kalanlar 11 – Haritanın Eksiğinde Ankara”. Accessed 20 March 2020. http://artikisler.net/ geridekalanlar-iii-haritanin-eksiginde-ankara/
• “Hasan Celal Güzel Millet Bahçesi Açıldı”. Accessed 30 July 2019. https://www.gazianteppusula. com/webtv/hasan-celal-guzel-millet-bahcesi-acildi-videosu-2416.html.
• “Hoşdere Millet Bahçesi ve Özellikleri”. Accessed 18 July 2019. https://gezilmesigerekenyerler. com/hosdere-millet-bahcesi-ozellikleri-nerede-neler-var
• “İstanbul’da 5 Millet Bahçesi Hizmete Açıldı”. Accessed 30 July 2019. https://www.yenisafak.com/ ekonomi/istanbulda-5-millet-bahcesi-hizmete-aciliyor-3409444.
• “İzmir’in En Büyük Millet Bahçesi Torbalı’da Açılıyor”. Accessed 18 July 2019. https://www.haberler.com/izmir-in-en-buyuk-millet-bahcesi-torbali-da-11876693-haberi/
• “Lale Devri (1718-1730)”. Accessed 20 July 2019. https://ataforum.net/lale-devri1718-1730/.
• “Late 1920s, Kızılay Square, Ankara”. Accessed 20 March 2020. https://i.pinimg.com/originals/78/7b/f9/787bf9470f9460ce74d634e30c8f92c0.jpg
• “Mardin Kamor Millet Bahçesi Açıldı”. Accessed 30 July 2019. http://www.yapi.com.tr/haberler/ mardin-kamor-millet-bahcesi-acildi_171691.html.
• "Memlük, Yalçın. “Anadolu’da Türk Bahçesi ve Bahçe Kültürü”. Plant Dergisi. 10 Eylül 2013. Accessed 12 August 2019. https://www.plantdergisi.com/prof-dr-yalcin-memluk/anadolu-da-turkbahcesi-ve-bahce-kulturu.html
• “Millet Bahçeleri: Kentin Yeşil Yamaları”. Accessed 30 July 2019. https://www.gazeteduvar.com. tr/yazarlar/2019/03/14/millet-bahceleri-kentin-yesil-yamalari/.
• “Millet Bahçesi Prim Yaptırdı: Gayrimenkul Sektöründe Yüzde 20 Değer Artışı Bekleniyor”. Accessed 30 July 2019. https://www.gunes.com/emlak/millet-bahcesi-prim-yaptirdi-gayrimenkul-sektorunde-yuzde-20-deger-artisi-bekleniyor-933394.
• “Millet Bahçeleri Rehberi’ Hazırlanacak”. Accessed 30 July 2019.https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/ millet-bahceleri-rehberi-hazirlanacak/1406468.
• “Sultan II. Murad’ın Bursa’da Cülusu”. Accessed 20 March 2020. https://www.oguztopoglu. com/2014/04/ikinci-muradn-bursada-culusu-hunername.html?spref=pi
• Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, Ek:RG-01/3/2019-30701. Accessed 7 October 2019. www. mevzuat.gov.tr.
• “Recep Tayyip Erdoğan Millet Bahçesi Açıldı”. Accessed 30 July 2019. https://www.anadolupress. com/yerel/recep-tayyip-erdogan-millet-bahcesi-acildi-h18517.html.
• “Sakin Şehir Şavşat’a “Millet Bahçesi”. Accessed 30 July 2019. https://www.haberler.com/sakinsehir-savsat-a-millet-bahcesi-11836677-haberi/.
• “Satılık Hazine 1924”. Accessed 20 March 2020. https://yedikita.com.tr/satilik-hazine-1924/
• “Seğmenler ve Botanik Parkı”. Accessed 18 July 2019. http://www.anfa.com.tr/parklarimiz/segmenler-ve-botanik-parki
• “Siyah Beyaz Eski İstanbul Fotoğrafları”. Accessed 23 August 2019. https://www.istanbul.net.tr/ istanbul-rehberi/istanbul-fotograflari/siyah-beyaz-eski-istanbul-fotograflari/2/10
• “Süleyman Seyyid”. Accessed 20 March 2020. https://www.tarihnotlari.com/suleyman-seyyid/
• “TOKİ’den 30 ile 41 Millet Bahçesi”. Accessed 30 July 2019. https://www.toki.gov.tr/haber/tokiden30-ile-41-millet-bahcesi.
• “Torbalı’nın Millet Bahçesi Açıldı”. Accessed 30 July 2019. http://www.bizimtorbali.com/haber/ torbalinin-millet-bahcesi-acildi-8877.
• “Turkish Marriage Procession, 1712-13 - Gerard Jean Baptiste Scotin”. Accessed 23 August 2019. https://www.art-prints-on-demand.com/a/scotin/turkishmarriageprocession.html
• VEKAM Library and Archive, Inventory No: 1198. Accessed 30 October 2019. https://vekam. ku.edu.tr/vekam/kutuphane-arsiv/hakkinda/.
• Yazgan, Murat. “Türk Bahçe Sanati”. Plant Dergisi. 17 Aralık 2016. Accessed 20 March 2020.
• https://www.plantdergisi.com/prof-dr-murat-yazgan/turk-bahce-sanati.html