A Forgotten Roman Mausoleum In Darende, Malatya: The Architectural Features and Conservation Issues of the Ozan Monument

Yıl 2020, Sayı: 14, 385 - 412, 31.07.2020

Mustafa Kaan Sağ Kemal Kutgün Eyüpgiller

https://doi.org/10.26650/artsanat.2020.14.0015

Öz

The single-chamber temple tomb in Darende, Malatya, referred to today as the Ozan Monument, is a continuation of the mausoleum tradition that began to be popular in Anatolia in the Hellenistic Period. This type of tomb was built monumentally in the form of a Greek temple in order to deify, glorify and elevate the dead to the heroic level and also bestow upon the dead fame and honor. It is one of the outstanding examples of the Roman mausolea which have survived to the present day in good condition. Since there is no inscription on this monument, it is not possible to surmise the name of the dead or its builder. Its construction techniques, style and the features of its decorative components indicate that it was built roughly in the 2nd century AD. Overall on the monument there is some structural damage and surface deterioration on the stones. The biggest problem of the monument is the ruptures in the corner stones of the facades and the missing stones at the base and the foundation. Nonetheless, the monument has survived to today and has maintained its physical integrity to a great extent. The restitution drawings were prepared by analyzing the marks remaining on the building and similar temple tombs of the same period. The restoration project was substantially based on the restitution and the necessary interventions were determined to support the building in the best way possible and carry it to the future.

Anahtar Kelimeler

Roman Architecture, Malatya, Mausoleum, Conservation, The Ozan Monument

Destekleyen Kurum

The authors declared that this study has received no financial support.

Malatya Darende’de Unutulmuş Bir Roma Mozolesi: Ozan Anıtı, Mimari Özellikleri ve Koruma Sorunları

Öz

Günümüzde Ozan Anıtı olarak adlandırılan Malatya, Darende’deki tek hacimli anıt mezar, Helenistik dönemden itibaren Anadolu’da yaygınlaşmaya başlayan Yunan tapınağı formundaki mozole geleneğinin bir devamıdır. Ölüyü tanrılaştırmak, yüceltmek, kahramanlık seviyesine çıkarmak, ölümsüzleştirmek, şan ve şeref sahibi yapmak bu tip mezarların yapılış amacını ortaya koymaktadır. Yapı, Roma dönemi anıtsal mezar yapılarının günümüze en iyi durumda ulaşmış, seçkin örneklerinden biridir. Bu özelliğine karşın gözden kaçırılmış, tarihi ve mimari özellikleri üzerine herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Üzerinde yazıt bulunmadığı için yapının kimin için yaptırıldığı ya da banisi hakkında kanıya varmak olası değildir. Yapım tekniği, üslubu ve dekoratif öğelerin niteliği göz önünde tutularak anıtın kabaca M.S. 2. yüzyıla tarihlendiği görülmektedir. Yapının genelinde taşlarda yüzey kaybı bulunmakta ve yer yer strüktürel hasarlar görülmektedir. En büyük problemi cephelerde köşe taşlarında görülen kopmalar ile yapı kaide ve temelindeki eksik taşlardır. Yapının çevresinde zemin kotu düşürülmüş ve yapının temeli ortaya çıkmıştır. Bu eksiklikler nedeniyle duvarların taşıyıcılık özelliği zayıflamıştır. Üst kaplama büyük ölçüde yok olmuş ve anıtın üst örtüsü düz çatı hâlini almıştır. Buna rağmen büyük ölçüde fiziksel bütünlüğünü koruyarak günümüze ulaşan anıtın restitüsyon çizimleri, yapı üzerindeki mevcut izler ve benzer dönem yapıları incelenerek hazırlanmıştır. Restorasyon projesi ise büyük ölçüde restitüsyona dayalı olarak hazırlanmış; yapının en doğru şekilde ayakta tutulabilmesi ve geleceğe aktarılabilmesi için gerekli müdahaleler belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Roma Mimarisi, Malatya, Mozole, Koruma, Ozan Anıtı

Kaynakça

• Anabolu, Mükerrem. “Batı Anadolu’da Bulunan Hellenistik Çağ ve Roma İmparatorluk Çağı Girland Askı(lı) Sunakları”. Sanat Tarihi Dergisi 3/3 (1984): 1-17.
• Akgündüz, Ahmed, Said Öztürk and Yaşar Baş. Darende Tarihi. İstanbul: Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı, 2002.
• Bell, Gertrude Lowthian. Amurath to Amurath. London: William Heinemann, 1911.
• Borg, Barbara E. Roman Tombs and the Art of Commemoration: Contextual Approaches to Funerary Customs in the Second Century CE. Cambridge: Cambridge University Press, 2019.
• Childs, William A.P. Greek Art and Aesthetics in the Fourth Century B.C.. Princeton University: Princeton University Press, 2018.
• Cormack, Sarah. “A Mausoleum at Ariassos, Pisidia”. Anatolian Studies 39 (1989): 31-40.
• Ercüment, Yıldırım. “Roma-Parth Mücadelesinde Fırat Nehri’nin Jeopolitik Önemi”. Tarihin Peşinde-Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 7 (2012): 45-64.
• Erten, Emel. “Olba’daki Tapınak Planlı Anıt Mezar”. Patronvs Coşkun Özgünel’e 65. Yaş Armağanı. İstanbul: Homer Yayınevi, 2007, 149-156.
• Fedak, Janos. Monumental Tombs of the Hellenistic Age. Toronto: University of Toronto Press, 1990.
• Gertrude Bell Archive. “Album N”. Accessed 17 October 2019. http://www.gerty.ncl.ac.uk/
• “Imbriogion (Demircili)-Mersin”. Türkiye Kültür Portalı. Accessed 17 October 2019. https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mersin/gezilecekyer/mbriogion-demircili
• Jenkins, Ian. “The Mausolea of Halicarnassus”. Bulletin of the Institute of Classical Studies 104 (2010): 121-135.
• “Kanlıdivane”. Mersin Gezi. Accessed 17 October 2019. https://mersingezi.com/kanlidivane/
• Koch, Guntram. Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri. Translated by Z. Zühre İlkgelen. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2001.
• Machatschek, Alois. Die Nekropolen und Grabmäler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien. Wien: Böhlau, 1967.
• “Malatya, Turkey”. Encyclopedia Britannica. Accessed 12 May 2020. https://www.britannica.com/place/Malatya Novakova, Lucia. “Closer to Heaven: The Tradition of Above Ground Burials in Western Anatolia”. ΕΥΔΑΙΜΩΝ: Studies In Honour of Jan Bouzek. Edited by P. Pavúk, V.
• Klontza-Jaklová and A. Harding. Prague: Charles University Faculty of Arts, 2018, 179-200.
• Novakova, Lucia. “Tombs, Images and Identities in Ancient Anatolia”. ILIRIA International Review 7/2 (2017): 9-20.
• Ramsay, William Mitchell. The Historical Geography of Asia Minor. London: John Murray, 1890.
• Sinclair, Thomas A. Eastern Turkey: An Architectural and Archaeological Survey. Vol. 1-2. London: The Pindar Press, 1987.
• Toynbee, Jocelyn J.M.C. Death and Burial in the Roman World. London: Thames and Hudson, 1996.