A Representative of Modern Education in the Ottoman Empire That Cannot Be Surviving Today: Kırşehir High School with Construction Precess and Architectural Details

Yıl 2022, Sayı: 17, 529 - 550, 27.01.2022

Kadir Türkmen

https://doi.org/10.26650/artsanat.2022.17.893286

Öz

The administrators and intellectuals of the Ottoman Empire, which entered a rapid decline in the 19th century, made reforms in many fields, primarily military, economic and educational, to restore the state to its former glory. However, the most important of these is undoubtedly the reforms covering the field of education. Because education is the leading factor in the development level of a country. Education reforms at first that started in the military field started to spread to all the people living in the Imperial geography after the state intellectuals understood that education of the people was inevitable. The idadi school, which were established for military purposes in 1845, gained a more civic function with the Maarif-i Umumiye Regulation published in 1869 and During the Abdulhamid II many idadi schools established in the imperial geography. One of these İdadi schools established during the Abdulhamid II is in Kırşehir Sanjak of Ankara Province. In this study, it was evaluated with the construction process and architectural details accompanied by the documents in the archive of the Kırşehir Mekteb-i İdadisi, which has not reached the present day, and it has been evaluated with the idadi schools’ buildings built within the empire and inferences and discussions about the architects responsible for the design of the idadi schools have been trying to be made.

Anahtar Kelimeler

Architect, Archive Documents, İdadi, Kırşehir, Ottoman, Architecture

Osmanlı’da Modern Eğitimin Günümüze Ulaşamayan Bir Temsilcisi: İnşa Süreci ve Mimari Detayları ile Kırşehir Mekteb-i İdadisi

Öz

19. yüzyılda hızlı bir çöküş sürecine giren Osmanlı Devleti’nin yönetici ve aydınları devleti eski görkemine kavuşturmak için önceliği askerî, iktisadi ve eğitim olmak üzere birçok alanda reformlar yapılmıştır. Ancak bunların içinde hiç kuşkusuz en önemlisi eğitim alanını kapsayan reformlardır çünkü eğitim bir ülkenin kalkınmışlık seviyesini gösteren unsurların başını çekmektedir. İlk başta askerî eğitim alanında başlayan bu reformlar daha sonra devlet aydınlarının halkın eğitilmesinin kaçınılmaz olmasını anlamasıyla beraber imparatorluk coğrafyasında yaşayan tüm halka yayılmaya başlamıştır. 1845 yılında ilk olarak askerî amaçla kurulan idadiler, 1869 tarihli Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile daha sivil bir işlev kazanmış ve II. Abdülhamid döneminde imparatorluk coğrafyasının birçok bölgesinde idadiler kurulmuştur. II. Abdülhamid döneminde kurulan bu idadilerden biri de Ankara vilayetine bağlı Kırşehir Sancağı’nda açılmıştır. Bu çalışmada, günümüze ulaşamayan Kırşehir Mekteb-i İdadisi arşivde yer alan belgeler eşliğinde inşa süreci, mimari detayları ile ele alınarak imparatorluk dâhilinde inşa edilen idadi binaları ile değerlendirmeye tabii tutulmuş ve idadi binalarının tasarımlarından sorumlu mimarlar hakkında çıkarımlar ve tartışmalar yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arşiv Belgeleri, İdadi, Kırşehir, Mimar, Osmanlı Mimarisi

Kaynakça

• Avcı Yasemin, Osmanlı Hükümet Konakları Tanzimat Döneminde Kent Mekânında Devletin Erki ve Temsili, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2016.
• Baydaş Gökhan Özden, ‘’Diyarbakır ve Mardin’deki Tarihi Kamu Yapıları’’, Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2007.
• Demiryürek, Halim ‘’ 1913-1914 Ders Senesinde Ankara Sultanisi’’, Tarih Okulu Dergisi (TOD) 11/XXXVI, (2018), 256-277.
• Duymaz, Şevki Abdullah. "Adana İdadisi", Tarihte Adana ve Çukurova Cilt III, Adana: Akademisyen Kitabevi, 2016, 513-530.
• Duymaz, Şevki Abdullah, ‘’Isparta İdadisi’’, Osmanlı Mirası Araştırma Dergisi, Cilt 4, Sayı 9, (2007), 43-56.
• Göktaş Lütfiye ve Özkurt Muhammed, ‘’19.-20.Yüzyıl Osmanlı Dönemi Eğitim Yapıları, Kastamonu Merkez Mekteb-i İdadi, Mekteb-i Sanayi, Rum Mektebi’’, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 73, (2018), 37-56.
• İnalcık Halil, Siyaset, Ticaret, Kültür Etkileşimi, Osmanlı Uygarlığı Cilt 2, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2002, 1049-1089.
• İhsanoğlu Ekmeleddin, Osmanlı’da Eğitim, Osmanlı Uygarlığı Cilt 1, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2002, 344-385.
• Kemal Haşim Karpat, Osmanlı Nüfusu 1830-1914, İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
• Kolay Emre, Arşiv Belgeleri Işığında Amasya Mülkiye İdadi Mektebi Binası’’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.12, S.64, (2019), 318-328.
• Mıstanoğlu Nurhan, ‘’19.Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı’’ Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2004.
• Özbek Yıldıray, Seyfullah Efendi Konağı’ndan İdadiye: Kayseri Lisesi, Prof. Dr. Harun Güngör Armağanı, İstanbul: Kesit Yayınları, 2010.
• Özbek Yıldıray, Tanzimat Sonrası Osmanlı Eğitim Yapıları, Osmanlı Sanatında Değişim ve Dönüşüm, İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2019, 317-355.
• Özgün Selda, ‘’Denizli’deki Kamu Yapıları (1876-1940)’’, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2000.
• Özgüven Burcu, ‘’İdadi Binaları’’, Tarih ve Toplum, S.82, (1990), 44-47
• Somel Akşin Selçuk, ‘’Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908) İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin, İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.
• Yılmaz Muzaffer, Aydın’da Türk Devri Kamu Yapıları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2015.
• Türkmen Kadir, ‘’Tanzimat’tan Sonra Karahisar-ı Sahip Sancağı’nda Türk Mimarisi (1839-1923)’’, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2020.
• Ünlü Mucize, II. Abdülhamid Döneminde Üsküp’te İmar Faaliyetleri, GAMER, I,(2012), 65-186.