Mission in Mamuratu’l-Aziz Province: Capucins

Yıl 2022, Sayı: 17, 253 - 273, 27.01.2022

Selim Kılıçoğlu

https://doi.org/10.26650/artsanat.2022.17.930361

Öz

Missionary activities have been active in the Ottoman lands since the 16th century. The Anatolian geography, which is located in the Ottoman lands and defined as the “Bible Land” in missionary reports, is one of the important areas of mission work. Mamuratü’l-Aziz Province, which is located in the Anatolian geography today and includes the provincial borders of Elazig, is among the central stations of missionary in the 19th century. The main purpose of this study is to draw attention to the French mission in the mission works carried out in the Ottoman lands, and to the activity and working areas in Anatolia in particular, and to create a discussion area. In this study, which I have divided into three main sections, the general scheme of Missionary in the Ottoman lands consists of the position of the French in this general scheme and the location of Mamuratü’l-Aziz and Harpoot in the Anatolian geography. In the study, drawings obtained from Ottoman archive documents and images taken by the traveler or their travelers in the period were used. In this region, the Capuchins, which is affiliated with the Franciscan community, built and carried out studies at the college level under the auspices of the French State. Within the scope of the article, the construction activities carried out by the Capuchins in Harpoot and Mamuratü’l Aziz were evaluated.

Anahtar Kelimeler

Capucins, Mamuratü’l-Aziz, Harpout, France College, Anatolia

Mamuratü’l-Aziz Vilayeti Yabancı Misyonu: Kapusenler (Capucins)

Öz

Misyonerlik faaliyetleri Osmanlı topraklarında 16. yüzyıldan beri etkin bir şekilde devam etmiştir. Osmanlı toprakları içerisinde yer alan ve misyoner raporlarında “Bible Land” olarak tanımlanan Anadolu coğrafyası ise misyon çalışmalarının önemli bölgelerindendir. Günümüzde Anadolu coğrafyası içerisinde yer alan ve ağırlıklı olarak Elazığ il sınırlarını kapsayan Mamuratü’l-Aziz Vilayeti, 19. yüzyılda misyonerliğin merkez istasyonları arasındadır. Bu çalışmanın temel amacı, Osmanlı topraklarında yürütülen misyon faaliyetlerinden Fransız misyonuna, özelde de Anadolu’daki faaliyet alanlarına dikkat çekmek ve tartışma sahası oluşturmaktır. Üç ana bölüme ayrılan bu makalede, misyonerliğin Osmanlı topraklarındaki genel şeması, Fransızların bu genel şema içerisindeki konumu ve Anadolu coğrafyası özelinde bulunan Mamuratü’l-Aziz ve Harput’un yeri incelenmektedir. Çalışmada Osmanlı arşiv belgelerinden elde edilmiş çizimlerle o dönemde gezginler tarafından çekilmiş görsellerden yararlanılmıştır. Bu bölgede Fransisken cemaatine bağlı olan Kapusen tarikatı, Fransa Devleti himayesinde kolej seviyesinde yapı inşa edip çalışmalar yürütmüşlerdir. Makale kapsamında Harput ve Mamuratü’l Aziz’de Kapusenlerin yapmış oldukları inşa faaliyetleri de değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kapusen, Mamuratü’l-Aziz, Harput, Fransa Koleji, Anadolu

Kaynakça

• Açıkses, Erdal, Amerikalıların Harput’taki Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003.
• Aksın, Ahmet, 19. Yüzyılda Harput, Elazığ: Ceren Ofset ve Matbaacılık & Reklamcılık, 1999.
• Aksoy, Ekrem, “Başlangıcından Günümüze Türkiye’de Fransız Okulları”, Synergies Turquie, S. 8 (2015), 29-46.
• Akyel, Salih, 19. Yüzyılın İlk Yarısında Harput Şehrinin Nüfus ve Toplum Yapısı, Doktora Tezi ,Fırat Üniversitesi, 2013.
• Alan, Gülbadi, Osmanlı İmparatorluğu’nda Amerikan Protestan Okulları, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2015.
• Ambassade de France à Constantinople”, Bibliothèque Nationale de France, 1722.
• Ardıçoğlu, Nureddin, Harput Tarihi., Ankara: Yükseköğretim Kurulu, 1997.
• Aydın, Mehmet, “Türkiye’ye Yönelik Katolik Misyonerliğin Dünü ve Bugünü”, Türkiye’de Misyonerlik Faaliyetleri, İslami İlimler Araştırma Vakfı, İstanbul (2004), 93-122.
• Aytaç, İsmail, “Malatya-Harput Kervan Yolu Güzergahı ve Kervansarayı”, Dünü ve bugünüyle Harput: Sempozyumu: Tarih, Edebiyat, Şiir, Folklor, Elazığ: Türkiye Diyanet Vakfı Elazığ Şubesi, 225-47.
• Birsel, Haktan, “Fransız Misyonerler Tarafından İstanbul ve Levant Misyonun Oluşturulması (Papaz J. Paptist Piolet’nin Mektubu)”, Turkish Studies, C. 9, S. 4 (2014), 207-23.
• Bozan, Oktay, Osmanlı Döneminde Amerikan Misyonerlerinin Diyarbakır Vilayetine Gelişi ve Faliyetleri, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2015).
• Çoban, Mehmet, Bir Katolik Cemaati Olarak Fransiskenler, Yüksek Lisans Tez, Marmara Üniversitesi, 2008.
• Danık, Ertuğrul, “Orta Çağ Harput’un Kentsel Gelişimi”, Dünü ve bugünüyle Harput: Sempozyumu: Tarih, Edebiyat, Şiir, Folklor, Elazığ: Türkiye Diyanet Vakfı Elazığ Şubesi, (1999), 71-73.
• Frére, Raphael, Albüm de la Mission de Mésopotamie er d’Arménie Confiée aux Fréres- Mineurs Capucins de la Provinee de Lyon, 1904.
• Gündüz, Şinasi, “Misyonerlik”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türk Diyanet Vakfı, (2005), c. 30, 193-99.
• Haydaroğlu, İlknur Polat, Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1990.
• İnan, Uğur, Osmanlı Devleti’nde Almanların Protestan Misyonerlik Faaliyetleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
• Mutlu, Şamil, Osmanlı İmparatorluğunda Yabancı Okullar, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1999.
• Özcan, Tuğrul, Merkezî ve Modern Eğitim Kapsamında Osmanlı Gayrimüslim Cemaat ve Yabancı Okulları, İstanbul: Gece Kitaplığı, 2017.
• Taş, Tülin, 19. Yüzyıl Anadolu’da Katolik Misyonerlerin Eğitim Alanındaki Faaliyetleri, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2006.
• Taşkın, Ünal, "Maarif Salnamelerinde Mamuratülaziz", International Journal of Social Science (2013), v6, 1327-1353.
• Ünal, Mehmet Ali, XVI. Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.
• Yorulmaz, Şerife, “Osmanlı Fransız İlişkileri Çerçevesinde Osmanlı Topraklarında Açılan Fransız Kültür Kurumları ve Bunların Meşruiyet Kazanması (19.yy-20.yy başları)”, Ankara Üniversitesi OTAM Dergisi, Ankara (2000), 697-768.
• Yücel, İdris, Anadolu’da Amerikan Misyonerliği ve Misyon Hastanesi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2017, 224.