19. Yüzyıl Istanbul’unda Yaşayan Farklı Topluluklar Arasındaki Ilişkilerin Müzik Metinlerindeki Yansıması

Yıl 2022, Sayı: 18, 243 - 261, 29.07.2022

Harun Korkmaz

https://doi.org/10.26650/artsanat.2022.18.1094260

Öz

18. yüzyıl İstanbul’unda, farklı cemaat ve etnik gruplar kamusal alanda daha sık bir araya gelmeye başlamışlardır. Bu durum cemaatlerin kendi kültürel birikimlerini birbirleriyle paylaşabildikleri bir ortam yaratmıştır. 19. yüzyılın başlarından itibaren ise kültürel paylaşım doruk noktasına ulaşmıştır. Klasik Türk Müziği, Ermeni kilise müziğinin kadim nota sisteminden uyarlanan Hamparsum notası ile yazılmaya başlanmış, Rum kilise ve profan müziğine ait unsurlar Türk müziği unsurlarıyla buluşmuştur. Yahudi müzisyenler arasından İstanbul’daki müzik hayatını derinden etkileyen üstatlar çıkmıştır. Ayrıca Batı kültürünün ve müziğinin etkisi şehirde daha belirgin bir görünüme ulaşmıştır. Yunan harfleriyle Türkçe müzik eserleri, Arap harfleriyle İtalyan kantoları, Ermeni harfleriyle Farsça metinler yazılmış, kültürler birbirleriyle iç içe geçmiştir.
Bu makalede İstanbul’un hem kendi iç dinamikleri hem de dışarıdan taşınan etkilerle nasıl beslendiğini anlamak için metinlere yansıyan tablo resmedilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Osmanlı Müzik Tarihi, Hamparsum notası, Bizans Müziği, kanto

Texts About Music: Reflections on the Relations Between the Different Communities Living in 19th Century Istanbul

Öz

In the 18th century Istanbul, different congregational and ethnic groups started to come together in the public sphere. This created an environment of cultural transfer and exchange among the various congregations, that reached its climax at the beginning of the 19th century. Turkish classical music started to be written in Hamparsum notation which adapted the ancient note system of Armenian church music. The elements of the Rum Church and Profan Music met those of Turkish music. Several Jewish musicians emerged as masters who deeply affected the music in Istanbul. Gypsy composers entered the palace with their songs. In addition, the effect of western culture and music became more pronounced in the city. In the field of music print, developments included the writing down of Turkish music using Greek letters, Italian cantos with Arabic letters and Persian lyrics in Armenian letters. In this way, the cultures of the different ethnoreligious communities were intertwined with each other. The paper will present a portrayal of these interactions through an examination of written documents.To understand how Istanbul is nourished by both its own internal dynamics and the influences carried by the outside world, it will be tried toI will try to describe the sphere reflected in this article.

Anahtar Kelimeler

Istanbul, Ottoman music history, Hamparsum notation, Byzantine music, canto

Kaynakça

• Evliya Çelebi. Evliya Çelebi Seyahatnamesi. Vol. I. Prepared by Orhan Şaik Gökyay. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1996.
• Kerovpyan, Aram and Altuğ Yılmaz. Klasik Osmanlı Müziği ve Ermeniler. İstanbul: Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi Vakfı Kültür Yayınları, 2010.
• Korkmaz, Harun. The Catalog of Music Manuscripts in Istanbul University Library. Cambridge, MA: Harvard University The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, 2015.
• Mehmed İzzet, [Şarkı Mecmuası], [1818/1819], İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 3353.
• Metastasio, Pietro. Biblioteca Portatile Del Viggiatore. Vol. 4. Firenze: Tipografia Borghi E Compagni, 1832.
• Pamukciyan, Kevork. Ermeni Harfli Türkçe Metinler. İstanbul: Aras Yayıncılık, 2002.
• Rızâ. [Fasıl Mecmuası]. h. 1210 [1795/1796]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 5634.
• Öztuna, Yılmaz. Büyük Türk Mûsikîsi Ansiklopedisi. Vol. I. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1990.
• Sadullah Efendi and Müderris Ârif Efendi. [Fasıl Mecmuası]. İstanbul, Millet Kütüphanesi, AE MNZ 732.
• Şehzâde Mahmud Efendi (Sultan Mahmud II). [Şarkı Mecmuası]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 5647.
• [Fasıl, Eş’ar, İlâhî, Na’t ve Fevâid Mecmuası]. Manchester, John Rylands Library, Turkish 22. [Fasıl Mecmuası]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 5641.
• [Fasıl Mecmuası]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 5645. [Fasıl Mecmuası]. İstanbul, Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi, nr. 2193.
• [Şarkı Mecmuası]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, TY 3276.
• Şarkiler Mecmuası. İstanbul: Tabhâne-i İstambol, 1865.