Alinda Territoriumundan Bir Grup Figürin

Yıl 2023, Sayı: 19, 103 - 131, 31.01.2023

Murat Çekilmez Pınar Taşpınar

https://doi.org/10.26650/artsanat.2023.19.1112743

Öz

Bu çalışmada, Aydın İlinin Karpuzlu İlçesine bağlı Hatipkışlası Mahallesi’nde, Ilıcasu mevkiinde 2007 yılında bulunan figürinler ele alınmaktadır. Buluntu alanı antik dönemde Karia Bölgesi’ndeki Alinda antik kentinin territoriumunda kalmaktadır. İlk olarak kentte yapılan araştırmalar ve buluntu alanı üzerinde durulmuştur. Figürinlerin konteksti belirlendikten sonra ele alınan örnekler tipolojik, ikonografik ve teknik açıdan değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda dört ayrı tip saptanmış ve bölge özelindeki gelişimleri belirlenmiştir. Daha sonra figürinlerin ikonografik özellikleri benzer bölge örnekleri yardımıyla saptanmıştır. Yapılan değerlendirme sonucunda figürinlerin Geç Klasik ve Erken Helenistik Dönem özellikleri gösterdiği anlaşılmıştır. Benzer örneklerle yapılan tipolojik ve ikonografik karşılaştırmalar, figürinlerin Karia Bölgesi’nde Demeter ve kızı Persephone ile Zeus’un birlikte olduğu kutsal alanlarda yoğunlaştığını göstermiştir. Çalışmada ele alınan figürinler Karia koroplastiği içerisinde bu bölgede yayınlanan ilk pişmiş toprak figürinler olması açısından literatüre katkı sağlamaktadır. Yapılan değerlendirmelere göre Alinda’nın kent suru dışında bir kutsal alanının olduğu önerisi sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Alinda, Koroplastik, Demeter, Figürinler, Hydrophoros, Figurines

Destekleyen Kurum

Arkeolojik Yüzey Araştırması, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından FEF – 20014, “Aydın İli, Karpuzlu İlçesi, Alinda Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1” projesi ile desteklenmiş ve finansal destek alınmıştır. 2020 yılından itibaren çalışmalar Türk Tarih Kurumu tarafından desteklenmiş ve finansal destek alınmıştır.

Proje Numarası

FEF – 20014, “Aydın İli, Karpuzlu İlçesi, Alinda Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1”

Teşekkür

Alinda Antik Kenti ve Çevresi ile Gerga Kome Kutsal Alanı Arkeolojik Yüzey Araştırması, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izniyle gerçekleştirilmiştir. Arkeolojik Yüzey Araştırması, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından FEF – 20014, “Aydın İli, Karpuzlu İlçesi, Alinda Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1” projesi ile desteklenmiş ve finansal destek alınmıştır. 2020 yılından itibaren çalışmalar Türk Tarih Kurumu tarafından desteklenmiş ve finansal destek alınmıştır. Desteklerinden dolayı tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür ederiz.

A Group of Figurines From the Territorium of Alinda

Öz

The terracotta figurines found in the Ilıcasu within the territory of the site of Alinda, which is the subject of the study, constitute the first examples found and published within the borders of the site. In this context, it contains complementary elements in terms of Carian coroplastic. The figurines evaluated within the scope of the study bear traces of the Late Classical and Early Hellenistic Periods. They reflect the figurine types and iconography that have been determined densely from the sacred areas of Demeter and Korea located within the borders of the Caria. Although the figurines TK.1-4, located within the borders of the ancient site of Alinda and found 21 km east of Labraunda Zeus Sanctuary, present a different typology, when examined iconographically, it has been observed that they are related to the cult of Demeter and Persephone, which are encountered densely in the region. When the iconographic features, which are examined in detail within the scope of the study, are evaluated together with the location of the area, the existence of an extra-urban sanctuary for the city of Alinda is presented as a hypothesis. It is aimed to reach new data that supports this view in the studies that will continue in the city. The figurines discussed in the study not only present new data in terms of the distribution of typology, iconographic connections, and technical similarities to Carian coroplastic but also contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Coroplastic, Figurines, Alinda, Kourotrophos, Hydrophoros, Figurines

Proje Numarası

FEF – 20014, “Aydın İli, Karpuzlu İlçesi, Alinda Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 1”

Kaynakça

• Alanyalı, Feriştah. “Efes’te Kourotrophos Tanrıçaların İzinde”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (Kasım Özel Sayısı) (2016): 1-7.
• Baldıran, Asuman. “Ereğli Müzesi’nden Pişmiş Toprak Heykelcikler”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5 (1999): 153-189.
• Berti, Fede. “Appunti su Alcuni Tipi di Statuette Ritrovate nel Thesmophorion di Iasos”. Figurines de Terre Cuite en Méditerranée Grecque et Romaine: 2, Iconographie et Contextes. Ed. Arthur Muller ve Ergün Laflı. Fransa: Presses Universitaires du Septentrion, 2015, 525-532.
• Bieber, Margarete. “The Copies of the Herculaneum Women”. Proceeding of the American Philosophical Society 106/2 (1962): 111-134.
• Bittel, Kurt. Les Hittites. Paris: Gallimard, 1976.
• Blinkenberg, Christiaan. Lindos Foullies de L’acropole 1902-1914, I, Les Petits Objects, Berlin: Walter de Gruyter, 1931.
• Bockisch, Gabriele, Peter Ruggendorfer ve Lilli Zabrana. “Temple and Altars for Greek and Carian Gods. New Evidence for Religious Life in Alinda during the Late Classical and Hellenistic Period”. 4th Century Karia. Defining a Karian Identity under the Hekatomnids, Varia Anatolica 28. Ed. Olivier Henry. İstanbul-Paris: De Boccard Editions; 2013, 129-162.
• Bulba, Mustafa. “Bothroi in Küçükkale in Kaunos”. Belleten 271 LXXIV (2010): 649- 657. Bulba, Mustafa. “Kaunos Demeter Kutsal Alanı: Terakota Buluntular”. Cedrus VII (2019): 123-167. Burn, Lucilla ve Reynold A. Higgins. Catalogue of the Greek Terracottas in the British Museum III. London: British Museum Press, 2001.
• Calmet, Augustin. Histoire Universelle Sacrée et Profane Depuis le Commencement du Monde Jusqu’à Nos Jours. Tome II. Strasbourg: Jean Renauld Doulssecker, 1736.
• Chandler, Richard. Travels in Asia Minor and Greece, Oxford: Franklin Classics Trade Press, 1817. Flave, Arrien. Histoire Des Expéditionsd’Alexandre; Rédigée Sur Les Mémoires De Ptoléméeet d’Aristobule, Ses Lieutenans, Par Flave Arrien De Nicomédie. Tome III. Paris: Libraire, rue de Thionville, 1802.
• Çekilmez, Murat. “Halikarnassos Yarımadası’ndan Bir Grup Figürin”, TÜBA-AR 18 (2015): 109-123.
• De Witte, Jean. Sur les Antiquités de Smyrne et de Constantinople, Académie Royale de Bruxelles (Extrait du tom IX, no.1, des Bulletins). Constantinople: M. Hayez, Imprimeur De L’Academie Royale, 1841.
• Delisle De Sales. Histoire des Hommes ou Histoire Nouvelle de Tous les Peuples du Monde, Partie de l’histoire Ancienne. Tome XIII. Paris: Nabu Pressi, 1786.
• Fellows, Charles. An Account of Discoveries in Lycia. London: J. Murray Publisher, 1841.
• Gençler Güray, Çiğdem. “Erythrai’de Demeter Tapınımı”. Tarih Araştırmaları Dergisi 64/37 (2018): 55-70.
• Hadzisteliou Price, Theodora. Kourotrophos: Cults and Representations of the Greek Nursing Deities. Leiden: Brill Publisher, 1978.
• Held, Winfried. “Heiligtum und Wohnhaus. Ein Beitrag zur Topographie des Klassischen Milet.” Istanbuler Mitteilungen 43 (1993): 371-380.
• Higgins, Reynold Allayne. Catalogue of the Terracottas in the Department of Greek and Roman Antiquities, British Museum I; Greek: 730-330 B.C. British Museum, 1954.
• Işık, Fahri. Die Koroplastik von Theangela in Karien und ihre Beziehungen zu Ostionien zwischen 560 und 270 v. Chr, Tubingen: Wasmuth, 1980.
• Işın, Gül. Patara Terrakottaları Helenistik ve Erken Roma Dönemleri. İstanbul: Ege Yayınları, 2007.
• Kaplan, Davut. “Çanakkale Arkeoloji Müzesi Frank Calvert Koleksiyonu Terrakotta Figürinleri”. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.
• Karlsson, Lars. “Terracotta Figurines From Labraunda (Caria).” Figurines de Terre Cuite en Méditerranée Grecque et Romaine: 2, Iconographie et Contextes. Ed. Arthur Muller ve Ergün Laflı. Fransa: Presses Universitaires du Septentrion, 2015, 523-527.
• Konecny, Andreas ve Peter Ruggendorfer. “Alinda in Karia: The Fortifications”. Hesperia 83/4 (2014), 709-746.
• Kosma, Maria. “A Group of Terracotta Figurines From Samos: a Case for a Domestic Cult?”. Figurines de Terre Cuite en Méditerranée Grecque et Romaine: 2, Iconographie et Contextes. Ed. Arthur Muller ve Ergün Laflı. Fransa: Presses Universitaires du Septentrion, 2015, 275-281.
• Kozlowski, Jacky. “Les Figurines D’hydrophores: Milieu(x) et Signification(s)”, Figurines de Terre Cuite en Méditerranée Grecque et Romaine: 2, Iconographie et Contextes. Ed. Arthur Muller ve Ergün Laflı. Fransa: Presses Universitaires du Septentrion, 2015, 41-48.
• Lagerlöf, Klara. “The Females of Labraunda Presence of Absence”. Yüksek Lisans Tezi, Uppsala Üniversitesi, 2014.
• Laumonier, Alfred. Exploration Archéologique de Délos XXIII. Les Figurines de Terre Cuite. Paris: Peeters Publishers, 1956.
• Le Bas. “Voyage archéologique en Grèce et en Asie Mineure”. La Revue Independante XIV (1844): 532-533.
• Levi, Doro. “Gli Scavi di Iasos”. Annuaria Della Scuola Archeologica di Atene e Delle Missioni Italiane in Oriente XLV-XLVI (1967-1968): 537-591.
• Leyenaar Plaisier, Paula. Les Terres Cuites Grecques et Romaines, Catalogue de la Collection du Musée National des Antiquités à Leiden. Leiden: Rijksmuseum Van Oudheden Te Leiden, 1979.
• Mellart, James. “Hacılar a Neolithic Village Site.” Scientific American 205/2 (1961): 86-98.
• Mendel, Gustave. Catalogue des Figurines Grecques de Terre Cuite, Musees Imperiaus Ottomans, Constantinople: Par Ordre du Ministere Imperial de L’Insturiction Publique. İstanbul: Ahmed İhsan, 1908.
• Merkelbach, Reinhold ve Josef Stauber. Steinepigramme aus dem Griechischen Osten: Die West küste Kleinasiens von Knidos bis Ilion. Stuttgart and Leipzig: Vieweg+Teubner Verlag, 1998.
• Merker, Gloria. Corinth XVIII.4 The Sanctuary of Demeter And Kore. Terracotta Figurines of the Classical, Hellenistic, and Roman Periods. New Jersey: The American Scholl of Classical Studies at Athens, 2000.
• Mollard Besques, Simone. Catalogue Raisonne des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs et Romains II Myrina. Musee du Louvre et Collestions des Universites de France. Paris: Éditions des Musées Nationaux, 1963.
• Mollard Besques, Simone. Catalogue Raisonne Des Figurines et Reliefs en Terre-Cuite Grecs et Romains III, Epoques Hellenistique et Romaine Grece et Asie Mineure. Paris: Editions des Musées Nationaux, 1972.
• Mollard Besques, Simone. Catalogue Raisonne Des Figurines et Reliefs En Terre-Cuite Grecs et Romains IV-II. Epoques Hellenistique et Ramaine Cyrenaique, Egypte Ptolemaiqu et Romaine Afrique Du Nord Et Proche-Orient. Paris: Editions des Musées Nationaux, 1992.
• Nicholson, Felicity. Ancient Life in Miniature; an Exhibition of Classical Terracottas from Private Collections in England. Birmingham: Birmingham Museum & Art Gallery, 1968.
• Olsen, Barbara. “Women, Children and the Family in the Late Aegean Bronze Age: Differences in Minoan and Mycenaean Construction of Gender”. World Archaeology 29/3 (1998): 380-392.
• Özcan, Fikret. “Die Figürlichen Terrakotten von Milet aus Klassischer und Hellenistischer Zeit Inauguraldissertation”. Doktora Tezi, Ruhr Universitesi, 2007.
• Öztürk, Filiz. “Efes Müzesi’nden Bir Grup Terrakotta Figürin”. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, 2007.
• Özyiğit, Ömer. “Ionia Bölgesi Pişmiş Toprak Heykelcikleri Araştırma Projesi”. İzmir, 1993.
• Rumscheid, Frank. Die Figürlichen Terrakotten von Priene Fundkontexte, Ikonographie und Funktion in Wohnhäusern und Heiligtümern im Licht antiker Parellelbefunde. Archeologische Forschungen Band 22, Priene Band 1. Wiesbaden: Reichert, 2006.
• Schipporeit, Sven. Kulte und Heiligtümer der Demeter und Kore in Ionien. İstanbul: Ege Yayınları, 2013.
• Schipporeit, Sven. “Bildgehalt und Ritualbezug Griechischer Votivterrakotten in Klein Asiatischen Heiligtümern der Demeter und der Artemis”. Basileus Uluslararası “Anadolu’da Demeter ve diğer Ana Tanrıça Kültleri” Sempozyumu. Ed. Münife Doyran, Britta Özen Kleine, Ufuk Çörtük ve Soner Özen. Ankara: Bilgin Kültür Sanat, 2017, 19-36.
• Smith, Roland Ralph Redfern. Helenistik Heykel. Çev. Ayşin Yoltar Yıldırım. İstanbul: Homer Yayınları, 2013.
• Şahin, Mustafa. “Terrakotten aus Knidos, Erste Ergebnisse Die Kulte auf der Rundtempelterrasse”. Istanbuler Mitteilungen 55 (2005): 65-93.
• Şare, Tuna. “An Archhaic Ivory Figurine From a Tumulus Near Elmalı: Cultural Hybridiation and New Anatolian Style”. Hesperia 79/1 (2010): 53-78.
• Taşpınar, Pınar ve Murat Çekilmez. “Kyme Doğu Nekropolü’nden (Habaş Kurtarma Kazısı 2010- 2011 Yılları) Klasik Dönem Figürinleri”, TÜBA-AR 29 (2021): 33-56.
• Töpperwein, Eva. Terrakotten von Pergamon. Berlin: Walter de Gruyter, 1976.
• Trémaux, Pierre. Exploration Archéologique en Asie Mineure, Comprenant les Restes non Connus de Plus de Quarante Cités Antiques. Paris: Librairie de la Bachette, 1865-1868.
• Tunay, Mehmet İhsan. “İstanbul Arkeoloji Müzesine Gelen 47 Adet Pişmiş Toprak Heykelcik”. Türkiye Arkeoloji Dergisi XIX/I (1972): 201-212.
• Winter, Frank. Die Antiken Terrakotten, Vol. III, Die Typen der Figürlichen Terrakotten, I-II. Berlin: W. Spemann, 1903.
• Zhuber Okrog, Karoline. “Die Terrakotten von Limyra”. Österreichischen Archäologischen Institutes 60 (1990): 53-120.