Byzantine Glazed Pottery From the Excavations of Cobankale in Yalova: 2019 Season

Yıl 2023, Sayı: 20, 181 - 225, 31.07.2023

Filiz İnanan , Selçuk Seçkin

https://doi.org/10.26650/artsanat.2023.20.1284845

Öz

Çobankale is a building located in the Altınova District of Yalova Province, a significant part of which has survived to the present day. Clive Foss published the first research on the Çobankale. Archaeological excavations in the region were initiated in 2017 under the direction of the Bursa Archaeology Museum. During the excavations in 2017 and 2018, as a result of the complete cleaning of the inner castle, a cistern structure has been identified. In the 2019 season, excavations were carried out in the cistern and its surroundings, In this paper, the Byzantine Glazed Pottery recovered during these studies was analysed. 110 sherds were catalogued and 105 of them were classified under “Zeuxsippus Family Ware”. 3 bases and 1 amorphous body are polychrome incised decorated pieces, which resemble these ceramics but with differences in paste characteristics. These vessels exhibit some characteristics of both the Zeuksippus Family Ware and the group known as Polychrome Sgraffito Ware, suggesting that they may be transitional productions between the two groups. It is deemed possible to date them to the late 13th century or the beginning of the 14th century, and it is suggested that they should be subject to further discussion. Apart from this, only one ring base was found which is Glazed White Ware. It has been determined that the ceramics used between the early 12th and 14th centuries are abundant in the Çobankale ceramic findings.

Anahtar Kelimeler

Cobankale, Byzantine, Zeuxippus Ware, glazed pottery, sgraffito

Yalova, Çobankale Kazıları 2019 Sezonu Bizans Sırlı Seramik Buluntuları

Öz

Yalova İli, Altınova İlçesinde bulunan ve büyük bölümü günümüze ulaşan Çobankale’nin inşası hakkında ilk araştırma Clive Foss’a atttir. Bölgedeki ilk arkeolojik kazı çalışmaları ise 2017 yılında, Bursa Müze Müdürlüğü yönetiminde başlatılmıştır. 2017 ve 2018 yılları kazı sezonlarında, içkalenin tümünün temizlenmesi sonucunda bir sarnıç yapısı tespit edilmiştir. 2019 yılı sezonunda ise sarnıç ve çevresindeki alanda çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Makale kapsamında, bu çalışmalar sırasında ele geçen tüm Bizans Dönemi sırlı seramik buluntuları değerlendirilmiştir. Çoğunluğu kaide ve ağız parçalarından oluşan 110 seramik parçası kataloglanmış, bunlardan 105 tanesi “Zeuksippus Ailesi Seramikleri” altında tasniflendirilmiştir. 4 kaide ve 1 amorf gövde parçası bu grup seramiklerine benzeyen ancak hamur özellikleri farklı olan çok renkli ve kazıma dekorlu kaidelerdir. Hem Zeuksippus Ailesi Seramiklerinden hem Polikrom Sgraffito Seramikler olarak tanınan gruplardan bazı özellikler taşıyan bu kapların iki grup arasındaki “Geçiş Dönemi” üretimler (?) olması ve 13. yüzyıl ikinci yarısı/sonu14. yüzyıl aralığına tarihlendirilmesi mümkün görülmekte ve tartışmaya açılması önerilmektedir. Bunların dışında bir kaide buluntusu Beyaz Hamurlu Seramikler grubundadır. Çobankale seramik buluntularında 12.-14. yüzyıl başları arasında kullanılan seramiklerin yoğun olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çobankale, Bizans, Zeuksippus, sırlı seramik, sgraffito

Kaynakça

• Bilir, Timur. “An Assessment of A Group of Glazed White Ware Byzantine Ceramic Achieved as Surface Finding in Iznik.” AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics Proceedings. Ed. Filiz Yenişehirlioğlu. Ankara: Vekam Yayınları, 2018, 421-426. google scholar
• Böhlendorf Arslan, Beate. Glasierte Byzantinische Keramik Aus Der Turkei. İstanbul: Ege Yayınları, 2004. google scholar
• Böhlendorf Arslan, Beate. “Gülpınar Pottery Again: Towards a Re-Evaluation of Local and Imported Wares.” AIECM3 on Medieval and Modern Period Mediterranean Ceramics Proceedings. Ed. Filiz Yenişehirlioğlu. Ankara: Vekam Yayınları, 2018, 279-290. google scholar
• Çömezoğlu Uzbek, Özgü. “İstanbul Üniversitesi Yüzey Araştırması (İSTYA) Projesi Büyükçekmece Çalışmalarında Elde Edilen Çanak Çömlek Buluntular.” İstanbul İli Yüzey Araştırması 20162017 Büyükçekmece. Ed. Emre Güldoğan. İstanbul: Büyükçekmece Belediyesi, 2019, 91-113. google scholar
• Doğer, Lale. “Daskyleion Kazılarından Yeni Buluntular: Beyaz Hamurlu Yeşil vve/veya Kahverengi Boyalı Bizans Seramikleri (Sırlı Beyaz Mal IV-GWW IV).” Bizans ve Çevre Kültürler, Prof. Dr. Yıldız Ötüken’e Armağan. Ed. Sema Doğan ve Mine Kadiroğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2010, 164-176. google scholar
• Doğer, Lale. Daskyleion II, Hisartepe/Daskyleion Kazısı Bizans Seramikleri, Prof. Dr. Tomris Bakır’a Armağan. İstanbul: Ege Yayınları, 2014. google scholar
• Hayes, John Walker. Excavations At Saraçhane In İstanbul, Volume 2, The Pottery. Princeton: N. J. Princeton Üniversitesi Yayınları. Washington: D.C. Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1992. google scholar
• Foss, Clive. Anadolu’daki Ortaçağ Kalelerinin İncelenmesi, II Nikomedia. Çev. F. Yavuz Ulugün. Kocaeli: İzmit Rotary Kulübü Kültür Yayınları, 2002. google scholar
• İnanan, Filiz. “Zeuksippus Tipi Seramiklerin Anadolu’daki Dağılımları”. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 26 (2014/1): 151-168. google scholar
• İnanan, Filiz. “Nilüfer ve Mahalleleri Yüzey Araştırmalarında Ele Geçen Bizans ve Osmanlı Dönemi Seramik Buluntuları.” Odryses’ten Nilüfer’e Uluslararası Nilüfer Sempozyumu. Ed. Mustafa Şahin, Sezai Sevim ve Doğan Yavaş. Bursa: Nilüfer Belediyesi Yayınları, 2017, 359-382. google scholar
• İnalcık, Halil. “Osman Gazi’nin İznik Kuşatması ve Bafeus Muharebesi.” Osmanlı Beyliği (13001389). Ed. Elizabeth Zachariadou. Çev. Gül Çağalı Güven, İsmail Yerguz ve Tülin Altınova. İstanbul: Toplumsal Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997, 78-105. google scholar
• İnanan, Filiz ve Selçuk Seçkin. “Yalova/Çobankale Kazısı Sırlı Seramik Buluntular: İlk Gözlemler.” Cedrus 9 (2021): 437-458. google scholar
• İnanan, Filiz. Bursa, Zindankapı Kurtarma Kazılarında Ele Geçen Bizans ve Osmanlı Dönemi Seramik Buluntular. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları, 2022. google scholar
• Megaw, Arthur H. S. “Zeuxippus Ware.” The Annual of the British School at Athens 63 (1968): 67-88. google scholar
• Megaw, Arthur H. S. “Zeuxippus Ware Again.” Bulletin de Correspondence Hell”nique Supplement XVIII (1989): 260-266. google scholar
• Meriç, Zeynep Adile ve Aygün Ekin Meriç. “2012-2019 Yılları Arasında İznik Roma Tiyatrosu’nda Bulunan Bizans Sırlı Seramiklerinin Değerlendirilmesi.” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 54 (2021): 49-66. google scholar
• Özkul Fındık, Nurşen. İznik Sırlı Seramikleri, Roma Tiyatrosu Kazısı (1980-1995). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 2014. google scholar
• Seçkin, Selçuk. “Tarihsel Süreçte Yalova/Altınova Çobankale.” Cedrus 6 (2018): 535-553. google scholar
• Seçkin, Selçuk. “Yalova/Altınova Çobankale’de Yapılan Çalışmalar Hakkında İlk Değerlendirmeler.” 24.Uluslararası Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Kitabı. Ed. Enes Kavalçalan. Nevşehir: Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Yayınları, 2021, 602-618. google scholar
• Seçkin, Selçuk. “Yalova/Altınova Çobankale Kazısı 2019-2020 Yılı Çalışmaları.” 2019-2020 Kazı Çalışmaları 4 (2022): 167-176. google scholar
• Seçkin, Selçuk ve Barış Sayın. “Conservation and Repair of a Historical Masonry Ruin Belonging to the Middle Byzantine Era: The Case of Ruined Cistern Unearthed in the Çobankale Archeological Site (Yalova, Turkey).” Structures 41 (July 2022): 1411-1431. Erişim 25 Aralık 2022. https:// dx.doi.org/10.1016/j.istruc.2022.05.092. google scholar
• Seçkin, Selçuk ve Turhan Doğan. “Yalova/Altınova Çobankale’nin İnşa Tarihi Hakkında Tespitler.” Yalakova’dan Yalova’ya Prof. Dr. Halil İnalcık Anısına Yalova Tarihi Araştırmaları. Bursa: Gaye Yayınları, 2022, 62-75. google scholar
• Şahin, Mustafa. Bursa ve İlçeleri Arkeolojik Kültür Envanteri - II, Nilüfer İlçesi I. Kitap. Bursa: Nilüfer Belediyesi Yayınları, 2016. google scholar
• Vroom, Joanita. “Some Byzantine Pottery Finds From Kaman-Kalehöyük: A First Observation.” Kaman-Kalehöyük 15 (2006): 163-169. google scholar
• Yüksel, Ahmet Fethi, Kerim Avcı ve Selçuk Seçkin. “Yalova-Altınova Çobankale’de Arkeojeofizik Araştırmalar.” Sosyal Bilimlerde Yeni Araştırmalar. Ankara: Berikan Yayınları, 2019, 195-212. google scholar
• Waksman, Yona ve Veronique François. “Vers une Redefinition Typologique et Analytique des Ceramiques Byzantines du Type Zeuxippus Ware.” BCH 128-129 (2004-2005): 629-724. google scholar