Çerçili Nekropolü Oda Mezarları ve Kült Alanı

Yıl 2024, Sayı: 21, 745 - 770, 31.01.2024

İbrahim Üngör

https://doi.org/10.26650/artsanat.2024.21.1213522

Öz

İslâhiye ilçesi, Akdeniz Bölgesi’nin doğusunda, Amanos Dağları’nın doğu eteklerinde yer almaktadır. Doğal kaynaklar ve stratejik açıdan oldukça önemli bir konumda bulunan bölge, tarihin en eski dönemlerinden itibaren farklı kültürlere ev sahipliği yapmıştır. Paleolitik Çağ’da başlayan yerleşimler, Kalkolitik Çağ’dan sonra yoğunlaşmıştır. Bu yoğunluk Tunç Çağ, Demir Çağ, Orta Çağ boyunca ve günümüze kadar devam etmiştir. Suriye ve Anadolu’yu birbirine bağlayan ve son derece önemli olan yollar ve geçitlerin bazıları da bu bölgededir.
Bu çalışmaya konu olan Çerçili Nekropolü ilk kez 2009 yılı yüzey araştırmaları sırasında tespit edilmiştir. Nekropol alanı, İslâhiye ilçesinin 5 km batısında yer alan Çerçili mahallesinin batı ucunda, Amanos Dağları’nın doğu eteklerinde bulunan kayalık yamaca oyularak oluşturulmuştur. Nekropol sahasında arcosoliumlu oda mezarlar, kült nişleri ve mezar sahasının içinde kült alanı olabileceği düşünülen 24 m2 genişlikte düzleştirilmiş bir alan bulunmaktadır. Yüzey araştırmaları kapsamında incelenen Çerçili Nekropolü ile bölgenin Roma dönemi, mezar tipolojileri ve ölü gömme gelenekleri araştırmalarına katkı verilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Amanos Dağları, İslâhiye, Roma Dönemi, Çerçili Nekropolü, Arcosoliumlu mezar odaları

Chamber Tombs of Çerçili Necropolis and the Cult Area

Öz

The district of İslâhiye is located in the eastern part of the Mediterranean Region, at the eastern foothills of the Amanos Mountains. This region, which is highly significant in terms of natural resources and strategically important, has hosted different cultures since ancient times. Settlements that began in the Paleolithic Age intensified after the Chalcolithic Age. This density continued throughout the Bronze Age, Iron Age, Middle Ages, and up to the present day. Some of the roads and passes that connect Syria and Anatolia, and are of great importance, pass through this region.
The Çerçili Necropolis, which is the subject of this study, was first identified during surface surveys in 2009. The necropolis area was created by carving into the rocky slope at the eastern foothills of the Amanos Mountains, at the western end of the Çerçili district, located 5 km west of the İslâhiye district. The necropolis site contains chamber tombs with arcosolia, cult niches, and a levelled area within the burial area, which is believed to be a cult space, measuring 24 square meters. The investigation of the Çerçili Necropolis, as part of the surface surveys, aims to contribute to the research on the Roman period, burial typologies, and funeral traditions in the region.

Anahtar Kelimeler

Amanos Mountains, İslahiye, Roman period, Çerçili necropolis, Arcosolium burial chambers

Kaynakça

• Akçay, Tuna. “Olba Mezarlık Alanları.” Seleucia 2 (2012): 67-104. google scholar
• Akçay, Tuna. “Olba’daki Tapınak Cepheli Kaya Mezarı.” Seleucia IV (2014): 79-94. google scholar
• Akçay, Tuna. Arkeolojik Veriler Işığında Antik Çağ’da Kurban Ritüeli. İstanbul: Selenge Yayınları, 2021. google scholar
• Akçay, Tuna. Olba’da Ölü Kültü. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık, 2018. google scholar
• Alkım, Uluğ Bahadır. “Sam’al ile Asitawandawa Arasındaki Yol: Amanus Bölgesi’nin Tarihî Coğrafyasına Dair Araştırmalar.” Belleten XXIV 93-96 (1960): 349-396. google scholar
• Aydın, Ayşe. “Silifke Müzesi’nden Figürlü bir duvar Nişi Bloğu.” Olba XX (2012): 407-426. google scholar
• Baldıran, Asuman ve Erdener Pehlivan. “Arcosoliumlu Mezarlar Üzerine Değerlendirme: Lykaonia’dan İki Örnek.” AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi 10 (2022): 153-168. google scholar
• Civelek, Aynur. “Roma Cenaze Törenleri ve Gömme Gelenekleri.” Arkeoloji ve Sanat Dergisi 124 (2007): 71-80. google scholar
• Çelgin, Ahmet Vedat. “Termessos Kenti Nekropolleri.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 1990. google scholar
• Çevik, Nevzat. “Lykıa, Pısıdıa, Pamphylıa Kavşağında Termessos’un Uç Kalesi: Neapolis,” Cedrus VI (2018): 435-451. google scholar
• Çevik, Nevzat. Lykia Kitabı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2021. google scholar
• Doğanay, Osman. İsaura Bölgesi Kaya Mezarları ve Ölü Gömme Gelenekler. Konya, Çizgi Kitabevi Yayınları, 2009. google scholar
• Er, Yasemin ve Bilal Söğüt. “Dağlık Kilikya’da Olba-Diocaesarea Nekropolleri’ndeki Kaya Mezarları.” Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi 5 (2005): 95-110. google scholar
• Ergeç, Rirat. Nekropolen und Graber in der südlichen Kommagene. Asia Minor Studien 47. Bonn:Habelt Verlag, 2003. google scholar
• Erten, Emel. “Mersin, Silifke, Olba Yüzey Araştırması-2003.” 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2005, 11-22. google scholar
• Gee, Regina. “Form Corpse to Ancestor: The Role of Tombside Dining in the Transformation of the Body in Ancient Rome.” The Materiality of Death: Bodies, Burials, Beliefs. Ed. Fredrik Fahlander ve Terje Oestigaard. Oxford: Archaeopress Archaeology Yayınevi, 2008, 59-68. google scholar
• Katherine, Dunbabin. The Roman Banquet: Images of Conviviality. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları, 2003. google scholar
• Kortanoğlu, Rıfat Eser. “Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Dağlık Phrygia Bölgesi Kaya Mezarları.” Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2006. google scholar
• Kurtz, Donna Carol ve John Boardman. Greek Burial Comtoms. Londra: Thames and Hudson, 1971. google scholar
• Lindsay, Hugh. “Eating with the Dead: The Roman Funerary Banquet.” Meals in a Social Context: Aspects of the Communal Meal in the Hellenistic and Roman World. Ed. Inge Nielsen ve Hanne Sigismund Nielsen. Aarhus: Aarhus Üniversitesi Yayınları, 1998, 67-80. google scholar
• Machatschek, Alois. Die Nekropolen und Grabmaler im Gebiet von Elaiussa Sebaste und Korykos im Rauhen Kilikien. Köln: Böhlau, 1967. google scholar
• Orthmann, Winfried. “Burial Customs of the 3rd Millennium B.C. in the Euphrates Valley”. Le Moyen-Euphrate, Zone de Contactset d’echanges. Actes du Colloque de Strasbourg, 10-12Mars 1977. Ed. Jean-Claude Margueron. Strasburg: Üniversite des Sciences Humaines de Strasbourg, 1980, 97-105. google scholar
• Önal, Mehmet, Güler Mahserici, Osman Özgan, Tülay Devecioğlu ve Ramazan Hançerkıran. Gaziantep İlçeleri Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları. Gaziantep: Gaziantep İl Özel İdaresi Yayınları, 2007. google scholar
• Özdizbay, Aşkım. “Perge Batı Nekropolisi’nden Bir Mezar Yapısı.” Anadolu Araştırmaları XVI (2002): 483-508. google scholar
• Polat, Tamsü Rahşan. “Karabacak Köyü Kaya Mezarları.” Cedrus 6 (2018): 347-358. google scholar
• Ramsay, William Mitchell. “A Study of Phrygian Art, part II.” The Journal of Hellenic Studies X (1889): 147-189. google scholar
• Rosenbaum, Elisabeth Alföldi. Anamur Nekropolü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1971. google scholar
• Saller, P. Richard. Patriarchy, Property and Death in the Roman Family. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları,1994. google scholar
• Söğüt, Bilal. “Dağlık Kilikya Bölgesi Mezar Nişleri.” Olba VII Özel Sayı (2003): 239-260. google scholar
• Toynbee, Jocelyn Mary Catherine. Death and Burial in the Roman World. New York: Ithaca, 1971. google scholar
• Ünal, Ahmet ve Serdar Girginer. Kilikya-Çukurova İlk Çağlardan Osmanlılar Dönemi’ne Kadar Kilikya’da Tarihi Coğrafya, Tarih ve Arkeoloji. İstanbul: Homer Kitapevi, 2007. google scholar
• Üngör, İbrahim. “Amanos Dağları Eteklerinde Bir Roma Yerleşmesi ve Tepeobası Nekropol Alanları.” Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi 7/12 (2015): 2-30. google scholar
• Üngör, İbrahim. “Gaziantep/İslahiye Leçe Bölgesi Oygu Tekne Mezarları.” Belgü 2 (2016): 73-88. google scholar
• Üngör, İbrahim, Merve Özyiğit, Beyazıt Söylemez ve Rıdvan Torun. “Gaziantep İli ve İlçeleri Demir Çağları Yüzey Araştırmaları.” 38. Araştırma Sonuçları Toplantısı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 2023, 299-315. google scholar
• Walther Ruge. “Kilikia.” RE XI I (1921): 385-389. google scholar
• Yaman, Hüseyin. “Death in Zeugma: A Survey Of The Tombs”. Anadolu/Anatolia 45 (2019): 125168. google scholar
• Zeyrek, Turgut Hacı. “Yukarı Söğütlü Nekropollerinden Kaya Mezarları.” Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6(2) (2007):117-144. google scholar