Türk Kültür Kodları Bağlamında Bâbürlülerde Av (Şikâr) Merasimleri

Yıl 2023, , 217 - 229, 09.10.2023

Vedat Meral

https://doi.org/10.26650/jes.2023.1328790

Öz

Av tarihi, insanlık tarihinin başlangıcına kadar dayanır. Avcılık, insanlığın ilk dönemlerinde yalnızca hayatta kalabilmek için yapılırken taş devriyle beraber ihtiyaç duyulan farklı ürünlerin hammaddesini temin etmek maksadıyla da gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Aynı şekilde avlanma usulleri ve avlanma sırasında kullanılan araç gereçlerde de zaman içerisinde bir dönüşüm ve gelişim durumu söz konusu olmuştur. Daha sonraki devirlerde ise hayatta kalabilmeyi sağlamanın dışında tamamen bir gelenek halini alan avcılık, neredeyse her toplumun ortak bir değeri haline gelmiştir. Bu bağlamda Türklerinde kültür öğelerinden biri olan ve varlığı günümüzde de devam eden av (şikâr) merasimleri, Hindistan’da hüküm sürmüş Bâbür İmparatorluğu’nun da en önemli gelenekleri arasında yer almış ve diğer Türk devletlerinde olduğu gibi Bâbürlü padişahları da av eğlenceleri tertip etmişlerdir. Bâbürlülerde gerek padişahlar gerekse mirzaların ve hanedan üyelerinin özel ilgi alanı olan avcılık, aynı zamanda askerlerin daima savaşa hazır durumda olmalarını sağlamak amacıyla askeri bir talim unsuru olarak da yapılmıştır. Ayrıca, bazen gıda ihtiyacını karşılamak üzere yapılan av şölenleri, bazen de fil gibi vahşi hayvanları yakalayıp ehlileştirerek savaş meydanlarında faydalanmak için de icra edilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada Bâbürlüler örneğinden hareketle Türk kültürünün bir parçası olan av merasimleri hakkında bilgiler verilmiş olup, bu alanda yapılacak bilimsel çalışmalara katkıda bulunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Av, Kültür, Merasim, Bâbürlüler, Hindistan, Türkler

Baburids Hunting (Shikar) Ceremonies in the Context of Turkish Cultural Codes

Öz

The historical practice of hunting traces its origins to the beginning of human civilization. Initially, hunting served as a means of survival for early humans, gradually evolving into a source of raw materials essential for various products during the Stone Age. Over time, hunting methods and tools have undergonetransformation and development. What was once a necessity for survival eventually evolved into a cultural tradition deeply ingrained in the fabric of almost every society. Within this historical context, hunting, known as “shikar,” emerged as a significant cultural element among the Turks, enduring the ages to the present day. Notably, it held a significant position in the traditions of the Mughal Empire, which ruled over India. Much like in other Turkish states, Mughal sultans actively organized and participated in hunting excursions. For the Mughals, hunting held a dual significance, serving as both a cherished pastime for sultans, mirzas, and members of the dynasty and as a crucial element of military training, ensuring soldier’s constant readiness for warfare. In addition, hunting often fulfilled practical purposes, ranging from satisfying food needs through hunting feasts to capturing and taming wild animals such as elephants for deployment in battles. Consequently, this study provides insights into hunting ceremonies as an integral part of Turkish culture, focusing on the Mughals as a representative example. This study aims to contribute valuable knowledge to the area of scholarly research in this field.

Anahtar Kelimeler

Hunting, Culture, Ceremony, Baburids, India, Turkish

Kaynakça

• Allâmî, Ebul Fazl, The Aın-ı Akbarı. Çeviren H. Blochmann. Kalküta: Mission Press, 1873. google scholar
• Aslan, Yakup, Avrupalı Seyyahların Gözünden Bâbürlü Sultanı Cihangir Döneminde İçtimai Hayat, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi, 2019. google scholar
• Aydoğmuşoğlu, Cihat. “Safevî, Kaçar ve Bâbür Bayrakları Üzerine Bir Değerlendirme.”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, c.XIII/2, 2013. 51-59. google scholar
• Bâbür, Zahirüddin Muhammed, Bâbürnâme. Çeviren Reşit Rahmeti Arat. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1970. google scholar
• Battuta, İbni, İbn Battuta Seyahatnamesi. Çeviren A. Sait Aykut. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2004. google scholar
• Begüm, Gülbeden, Hümâyunnâme. Çeviren A. Yelgar. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1987. google scholar
• Bernier, François, Travels İn The Mogul Empire 1656-1668. London: Oxford University Press, 1916. google scholar
• Cihangir, Nurü'd-dini Tarih-i Selim Şah. Çeviren Nevresi Kadim. Hazırlayan Fahri Unan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013. google scholar
• Cüveynî, Alaaddin Ata Melik, Tarih-i Cihan Güşa. Çeviren Mürsel Öztürk. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2013. google scholar
• Çetindağ, Yusuf, “Türk Kültüründe Hayvan ve Bitki Motifinin Seyri”, Türkler Ansiklopedisi, c.IV, Ankara, 2002. google scholar
• Durak, Neslihan. “Hindistan’da Saka, Kuşan ve Akhunlar.” Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu’nda sunulan bildiri, 25-28 Haziran 2008. google scholar
• Erdem, Sargon, “Av”. TDV İslam Ansiklopedisi, c.IV, İstanbul 1991. google scholar
• Farhatullah, Rai Hiran Minar. Lahor: 2018. google scholar
• Fısher, Michael H., Bâbürlüler: Hindistan’da Bir Türk İmparatorluğu. Çeviren Mehmet Fatih Çalışır. İstanbul: Kronik Yayıncılık, 2020. google scholar
• Golden, Peter B., Dünya Tarihinde Orta Asya. Çeviren Yahya Kemal Taştan. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2015. google scholar
• Grenard, Fernand, Bâbür. Çeviren Fazıl Anlayışlı. Ankara: Dorlion Yayınları, 2022. google scholar
• Güven, Özbay, Gülten Hergüner, “Türk Kültüründe Avcılığın Temel Dayanakları.”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, c.V/5, 1999. 32-49. google scholar
• Holden, Edward Singleton. The Mogul Emperors Of Hındustan A.D. 1398-A.D. 1707. New York: Charles google scholar
• Scrıbner’s Sons, 1895. google scholar
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Milli Kültürü, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 1997. google scholar
• Khan, Enayatullah, Mohammad Parwez. “Man And Wildlife İn Mughal India: Jahangir And Nilgaw Hunt.”, Vidyasagar University Journal of History, c.II 2013. 187-196. google scholar
• Khan, Inayatullah, Ruk’at-ı Alemgiri or Letter of Aurungzebe. Çeviren J. H. Bılımorıa. Bombay: Cherag Prıntıng Press, 1908. google scholar
• Meral, Vedat. “Bâbür İmparatorluğu’nda Padişah Unvanları ve ‘Gazi’ Padişahlar.”, Mavi Atlas, c.XI/1, S.1, 2023. 54-62. google scholar
• Obuz, Esra, Bâbürlerde Kadın Kimliği ve Çocuk, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi, 2021. google scholar
• Onay, İbrahim. “İslam Öncesi Türk Kültüründe Avcılığın Temelleri ve İktisadi, Askeri, Dini Değeri.”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c.VIII/41, 2015. 516-525. google scholar
• Oruç, Cihan, Şah Cihan Dönemi Bâbürlü Devletinin Dış Politikası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2019. google scholar
• Ömür, Emre, Edward Terry ve Francisco Pelsaert’in Seyahatnameleri Işığında Cihangir Döneminde Bâbürlü google scholar
• Devletinde Yönetim ve Yaşayış, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2016. google scholar
• Parpia, Shaha Altaf, School Of Architecture And Built Environment Centre for Asian And Middle Eastern Architecture (CAMEA), The University of Adelaide, Avustralya, 2018. google scholar
• Pelsearte, Francisco, Cihangir’in Hindistan’ı. Çeviren Emre Ömür. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2022. google scholar
• Rasonyi, Lâszlö. Tarihte Türklük, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1993. google scholar
• Soysal, Mahmut Enes. “Tarihsel Süreçte Bayrak ve Sancaklarımız.”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, c.XVII/42, 2010. 209-239. google scholar
• Şahin, H. Hilal. Hindistan’da Türk Rönesansı: Ekber Şah ve Din-i İlahi’si. İstanbul: Selenge Yayınevi, 2020. google scholar
• Şahin, H. Hilal. “Orta Çağ Hindistan’ında Yönetim: Bayram Han’ın Ekber Şah’a Etkisi.”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.XVIII/3, 2019. 1194-1204. google scholar
• Terry, Edward. A Voyage to East India. London: Dawsons of Pall Mall, 1677. google scholar
• Yıldırım, Ali. “Bâbürlü Devleti’nde Filler ve Kullanımlarına Dair Örnekler (16.-17. Yüzyıllar).”, İran ve Turan google scholar
• Tarihi Araştırmaları Dergisi, c.V/8, 2023. 81-118. google scholar
• Zubrzycki, John. Kısa Hindistan Tarihi. Çeviren Zeynep Demir. Ankara: Say Yayınları, 2023. google scholar