KEMALETTİN SAMİ PAŞA VE BERLİN BÜYÜKELÇİLİĞİNDEKİ FAALİYETLERİ (1924-1934)

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 2, 117 - 151, 31.12.2019

Bengül Bolat Ahmet Nizamoğlu

Öz

Kemalettin Sami Paşa, (1884-1934) Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Milli Mücadele’de en ön saflarda savaşmış Türk ordusunda generalliğe kadar yükselmiş bir askerdir. Aynı zamanda bu savaşlarda defalarca yaralanmış ve uzun tedavi süreçlerinden geçmiştir. Milli Mücadele’den itibaren Mustafa Kemal Paşa’nın yakın arkadaşlarından biri olan Kemalettin Sami Paşa, Ağustos 1923’de Sinop Milletvekili olarak TBMM’ye girmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla beraber Paşa, 1924 yılında Berlin Büyükelçisi unvanıyla Almanya’da göreve başlamıştır. Paşa, Türk-Alman diplomatik, siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerinde önemli bir görev üstlenmiştir. Kemalettin Sami Paşa, Berlin Büyükelçiliği görevi boyunca Almanya’da birçok gazeteci, iş adamı, büyükelçi, milletvekili, bakan, başbakan ve ayrıca Alman Şansölyesi Hitler, Alman Cumhurbaşkanı Hindenburg ve Albert Einstein gibi birçok önemli isimle görüşmeler yapmıştır. Paşa’nın, Berlin Büyükelçiliği sırasında yürüttüğü faaliyetleri ve gözlemlere dayalı raporları oldukça önemlidir. Alman sosyetesi tarafından sayılan ve sevilen bir kişi olarak büyük değer görmüştür. Paşa’nın faaliyetleri Türk basınında geniş yer bulmuştur. 1930-1933 yılları arasında Türkiye Milli Olimpiyat Başkanlığı görevini de yürütmüştür. 1924-1934 yılları arasında başarıyla yürütmüş olduğu Berlin Büyükelçiliği, 1934 yılında vefatıyla son bulmuştur. Kemalettin Sami Paşa’nın ailesine vefatından sonra Gökçen soyadı verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kemalettin Sami Paşa, Berlin Büyükelçiliği

Kemalettin Sami Pasha And Berlın Embassy Actıvıtıes (1924-1934)

Öz

    Kemalettin Sami Pasha (1884-1934) is a soldier who fought at
the forefronts of the Balkan Wars, World War I and National Struggle and
got promoted to generalship in the Turkish army. He also got wounded
many times during these wars and went through long treatment processes.
Kemalettin Sami Pasha who had been one of the close friends of Mustafa
Kemal Pasa since the National Struggle entered into the Turkish Grand
National Assembly as the Sinop Representative in August, 1923.

    Together with the foundation of the Turkish Republic, the Pasha began
his duty in Germany as the Berlin Ambassador in 1924. He assumed an  important task in the Turkish-German diplomatic, political, economic and
cultural relationships. Throughout his duty as the Berlin Ambassador;
Kemalettin Sami Pasha met with many journalists, businessmen,
ambassadors, parliamentarians, ministers, prime ministers, as well as
many significant personalities such as the German Chancellor Hitler,
German President Hindenburg and Albert Einstein in Germany. The
activities carried out by the Pasha during his duty as the Berlin
Ambassador and his observations-based reports are of prime importance.
He was appreciated and liked greatly by the German high society. His
activities had an extensive coverage in the Turkish press. He also carried
out a task as the Turkish National Olympiad President between 1930-
1933. His duty as the Berlin Ambassador which he carried out
successfully between 1924-1934, came to an end with his passing in 1934.
Kemalettin Sami Pasha’s family was given the surname Gokcen after his
passing. 

Anahtar Kelimeler

Kemalettin Sami Pasha, Berlin Embassy

Kaynakça

• AKPINAR, Deniz, Cumhuriyet Dönemi (1923-1950)’nde Kayseri’nin İdari ve İktisadi Gelişimi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2013. ASKER, Ahmet, Yeni Türkiye’den Nazi Almanyası’na Karşılaştırmalı Bakışlar ve Algılar 1929-1939, Yayınlanmış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, 2012. ASKERİ MECMUA, “Merhum Kemaleddin Sami Paşa’nın Hal Tercümesi”, S:5, 1934, s.459-462. DENİZ, Muzaffer, “Başarısızlıkla Sonuçlanan Bir Girişim: Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)”, Kırıklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.2, S:1, Haziran 2018, s.120-132. DURU, Zekeriya, “Kerim Erim’in Akademik Yaşamı ve Matematik Çalışmları”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, 20, 1 (2019), s.47-91. EZER, Feyzullah, “1929 Dünya Ekonomik Krizi’nin Türkiye’ye Etkileri”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c.20, S:1, 2010, s.427-442. GİNGERİCH, Mark P, (Reviewed), Goebbels and “Der Angriff” by Russel Lemmons, German Studies Review, Vol.18, No. 2, (May, 1995), pp.344,345. KILIÇ, Sezen, Türk Basını’nda Hitler Almanya’sı (1933-1945), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2010. KOÇAK, Cemil, Türk-Alman İlişkileri (1923-1939), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991. ÖKÇÜN, A. Gündüz, 1920-1930 Yılları Arasında Kurulan Türk Anonim Şirketlerinde Yabancı Sermaye, Sermaye Piyasa Kurulu, Ankara, 1997. ÖZGÜLDÜR, Yavuz, Türk-Alman İlişkileri (1923-1945), Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1933. PİYADE MECMUASI, “Kemaleddin Sami Paşanın Hal Tercümesi”, Matbaacılık ve Neşriyat Türk Anonim Şirketi, S:89, Haziran 1934, 110-115. RAHMİ, Hüseyin, “Kemalettin Sami Paşa”, Ülkü, C.3, S.15, 1934, s.164-165. SCHLEGEL, Dietrich, “1924-1933 Yılları Arasında Alman Basınında Türkiye”, Erdem Dergisi, C.3, S:8, 1987, s.415-435. SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C.I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2000. ŞİMŞİR, Bilal N, Şimşir, “Cumhuriyetin İlk Çeyrek Yüzyılında Türk Diplomatik Temsilcilikleri ve Temsilcileri (1920-1950), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.22, S:64-66, 2006, s.15-90. UZGEL, İlhan, “Almanya’yla İlişkiler”, Ed. B. Oran, Türk Dış Politikası, C.I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009, s.297-306. YILDIRIM, Ali, “Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri ve Eğitimde Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi”, Eğitim ve Bilim, C. 23, S: 92, 1999, s.7-17. YILDIZ, Aytaç, “Erken Cumhuriyet Döneminde Siyasal Muhalefet ve Eleştirinin Sınırları: Yarın’ı Okumak”, Turkish Studies, Volume 8/7, Summer 2013, p.783-795.