The Birth of Stalinism in Russia

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 225 - 248, 04.10.2021

İsmail Görgen

Öz

The Russian Social Democratic Labor Party (RSDLP), founded in Minsk in 1898, paved the way for the formation of the Communist Party. The opinion that the only way to gain power was through revolutionary struggle predominated at the party congresses held in 1903, first in Brussels and then in London. Bolsheviks, meaning “majority” in Russian, were called to Lenin and his followers who held this viewpoint. The Communist Party, whose foundation phase was completed in 1903 by Vladimir Lenin (1870-1924), served as the ideological and political foundation of the Russian government. V. Lenin established the Pravda (Real) newspaper as the publication organ of the Russian Social Democratic Labor Party. Pravda Newspaper later became the publication organ of the Soviet Communist Party. The Russian people united around the idea of communism formed the “Soviet of Workers’ and Soldiers’ “ with the participation of military units on March 12, 1917. As a result of the pressure, Tsar II. Nikola was forced to resign on March 16, 1917. As a result, Russia’s 300-year reign of the Romanovs came to an end. The Bolsheviks seized power in Petrograd in October 1917, and Lenin became the leader of the Soviet Union. Lenin ordered that the RSDLP be renamed the “Communist Party of Russia” in 1918. Moreover, the name of this party was changed to the Communist Party of the Soviet Union in October 1952. Josef Stalin (1878-1953) took over the Soviet Union’s administration after Lenin’s death on January 21, 1924. Thousands of people were arrested, killed, exiled, and sentenced to labor in factories and labor camps as a result of Stalin’s repressive practices to consolidate his power and make communism effective in the Soviet Union. Russia managed to penetrate Europe militarily and ideologically after eliminating the German threat with the support of the great powers. During this period, the major powers began to regard Stalinism and communism as a threat to Europe. When Stalin died on March 5, 1953, the Soviet Union entered a new era. The present study aims to reveal the origins and practices of Stalinism in the Soviet Union in all of their facets.

Anahtar Kelimeler

Lenin, Stalin, Trotsky, Communism, Russia, Soviet Union

Rusya’da Stalinizm’in Doğuşu

Öz

Minsk’te 1898’de kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (RSDİP) Komünist Parti’nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. 1903 yılında önce Brüksel daha sonra Londra’da yapılan parti kongrelerinde iktidara gelmenin yolunun devrimci mücadeleyle gerçekleştirilmesi görüşü ağır basmıştır. Bu görüşte olan Lenin ve yandaşlarına çoğunluk anlamına gelen Bolşevik denmiştir. 1903’te de Vladimir Lenin (1870-1924) tarafından kuruluş aşaması tamamlanan Komünist Parti, Rus idaresinin ideolojik ve politik temelini oluşturmuştur. V. Lenin, Pravda (Gerçek) adlı gazeteyi Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi yayın organı olarak çıkarmaya başlamıştır. Pravda Gazetesi daha sonra Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin yayın organı olmuştur. Komünizm fikrinin yaydığı düşünce etrafında birleşen Rus halkı askeri birliklerin de katılımıyla 12 Mart 1917’de “İşçi ve Askerin Sovyeti” adı altında birleşmişlerdir. Nihayetinde baskılar sonucu Çar II. Nikola 16 Mart 1917’de istifa etmek zorunda kalmıştır. Böylece Rusya’da 300 yıllık Romanov hükümranlığı sona ermiştir. Ekim 1917’de Bolşevikler Petrograd’da yönetimi ele geçirmiş ve Lenin, Sovyet liderliğinin başına geçmiştir. Lenin’in emriyle 1918’de RSDİP, “Rusya Komünist Partisi” adını almıştır. Ancak bu partinin adı 1952 Ekim’inde Sovyetler Birliği Komünist Partisi olarak değiştirilmiştir. 21 Ocak 1924’te Lenin’in ölümünden sonra Josef Stalin (1878-1953), Sovyetler Birliği idaresinde yönetimi ele geçirmiştir. Stalin’in, iktidarını pekiştirmek ve komünizmi Sovyetler Birliği’nde etkin kılmak için yaptığı baskıcı uygulamaları sonucu binlerce kişi tutuklanmış, öldürülmüş, sürgün edilmiş, fabrika ve çalışma kamplarında karın tokluğuna çalışmaya mahkum edilmiştir. Büyük devletlerin desteğiyle Alman tehlikesini bertaraf eden Rusya askeri ve ideolojik olarak Avrupa içlerine kadar sokulmayı başarmıştır. Bu süreçte büyük devletler Stalinizm ve komünizmi Avrupa için bir tehdit olarak görmeye başlamışlardır. 5 Mart 1953’te Stalin’in ölümüyle Sovyetler Birliği’nde yeni bir dönem başlamıştır. Bu çalışmanın amacı Sovyetler Birliği’nde Stalinizm’in doğuşunu ve uygulamalarını bütün yönleriyle ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Lenin, Stalin, Troçki, Komünizm, Rusya, Sovyetler Birliği

Kaynakça

• Akiner, Shirin. Sovyet Müslümanları, (Çev.: Tufan Buzpınar ve Ahmet Mutu), İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Andrew, Christopher and Mitrokhin, Vasili. The Mitrokhin Archive-The KGB in Europe and the West, London: The Pengues Press, 1999.
• Aragon ve Maurois, Andre. B. Amerika - S. Rusya 1917-1960 Paralel Tarih ve Görüşmeler, (Çev.: Galip Üstün), stanbul: Cem Yayınevi, 1968.
• Askeroğlu, Ayna. “Çarlık Rusya’sında Meşruti İdarenin Yapısı”, Tarih Okulu, 2011, C.4, S.9, s.61-72.
• Aslanbek, Mahmut. “İtibarı İade Edilmiş Kuzey Kafkasya Halklarının Durumu”, Dergi: Sovyetler Birliği Öğrenme Enstitüsü, 1959, S. 16, s. 16-29.
• Avtorkhanov, Abdurakhman. Stalin and the Soviet Communist Party, Münich: İnstitute For The Study of The USSS, 1959.
• Avtorhanov, Abdurrahman. “İkinci Dünya Savaşı’nda Almanya-Sovyetler Birliği Antlaşmalarının Gizli Yönleri ve Gelişmeler”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, (Haz.: Ömer Barış), İstanbul: 2004, S. 88, s. 109-119.
• Bennigsen, Alexander. “Sovyet Müslümanları ve İslam Dünyası”, Stratejik Açıdan Sovyet Müslümanları ve Diğer Azınlıklar, (Haz.: S. Enders Wimbush), (Çev.: Yuluğ Tekin Kurat), Ankara: Forum Yayınları, 1988, s.303-325.
• Berlin Hakkında Sovyet Notası: Bir Tahlil, Ankara: Amerikan Haberler Merkezi, 1959.
• Bullitt, William C. Asıl Büyük Dünya, (Çev.: Halit Çakır), İstanbul: Nebioğlu Yayınevi, 1995.
• Comins-Richmond, Walter, “Sovyetlerin Türk Halklarını Sürgün Etmesi”, Türkler, (Çev.: Erhan Yükselci), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, C. 18, s. 872-876.
• Cordier, Bruno de. “İslamiyetin Kuzey Kafkasya’daki Etnik Milliyetçilik Üzerindeki Etkisi: Çeçenistan ve Dağıstan’ın Durumu”, Avrasya Etüdleri, Ankara, 1996, C. 3, S. 1, s. 27-43.
• Çolak, Mustafa. Alman İmparatorluğu’nun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası (1914-1918), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2014.
• Dallin, David J. Sovyet Casusları, (Çev.: Nüshet Baba), Ankara: Yarın Yayınları, 1968.
• Devletşin, Tamurbek. Sovyet Tataristan’ı, (Çev.: Mehmet Emircan), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981.
• Dokumentı Vneşney Politiki CCCR, Tom 4, Moskva: Ministerstva İnastrannıh Del SSSR Gosudarstvennoe İzdatelctvo Politiçeskoy Literaturı, 1960.
• Dubrovskiy, Vasiloviç. Sovyet Tarihçiliği Gözünde Türk Dünyası, (Haz.: Sebahattin Şimşir), İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2009.
• Dukes, Paul. A History of Russia, London: Macmillan Press, 1994. Ekim Devriminin 60 Yılı, Novosti Press Ajansı Araştırma Kurulu (Çev.: H. Aksoy), Ankara: Ser Yayınevi, 1977.
• Gafenco, Gregoire. Rus-Alman Harbinin İçyüzü, (Çev.: Tevfik Sadullah ve Yekta Teksel), İstanbul: Tasvir Neşriyatı, 1943.
• Gaucher, Roland. Sovyet Rusya’da 50 Yıllık Muhalefet ve Siyasi Cinayetler, (Çev.: Reşat Uzmen), İstanbul: Yeni Yayınlar, 1980.
• Gromiko, Andrey. Anılarım, (Çev.: Merve Arkan), İstanbul: Yazılama Yayınevi, 2008.
• Hosking, Geoffrey. Rusya ve Ruslar: Erken Dönemden 21. Yüzyıla, (Çev.: Kezban Acar), İstanbul: İletişim Yayınları, 2011.
• İ. L. “L. Medvedko, 3. Mehlic:Vıstupavşii İz Teni Vojda”, Perekrestki Epoh, (Re.: V. İ. Şeremet, İ. A. Kuzin), Moskva: Tehnologiçeskaya Şkola Biznesa, 1998, Tom. 2, s. 213-226.
• İberieli, Sandro. Gürcü Halkının Tarihi, (Haz.: Zeynep Aytekin), İstanbul: Cinius Yayınları, 2014.
• İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye Üzerine Gizli Pazarlıklar 1939-1944: SSCB Dışişleri Bakanlığı, Almanya Dışişleri Bakanlığı Belgeleri, (Haz.: Fatma Güngören), (Çev.: L. Konyar ve N. Uğurlu), İstanbul: Örgün Yayınevi, 2003, s. 104.
• İvanov, K. Lenincilik ve Sovyetler Birliği Dış Politikası, İstanbul: Konuk Yayınları, 1976.
• Karcha, R. “Soviet Propaganda Concerning the Rehabilitated Peoples of the Northern Caucasus”, Caucasian Review 8, Munich: İnstitute for the Study of the USSR, 1959, No 8, s. 3-16.
• Karpinski, V. A. SSCB Toplum ve Devlet Düzeni Stalinist Anayasa 1917-1947, (Çev.: Selim Yanyeli), İstanbul: Varyos Yayınları, 1991.
• Khaırmukhanmedov, Nurbek. “Stalin Dönemindeki Siyasi Muhalifleri Tasfiye uygulamaları ve Çalıştırma Kampları”, Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Ankara: 2007, S. 41, s. 155-172.
• Kohn, Hans. Panslavizm ve Rus Milliyetçiliği, (Çev.: Agah Oktay Güner), İstanbul: Kervan Yayınları, 1983.
• Kostyuk, G. “İkinci Dünya Savaşı’nın Hazırlanmasında Molotov-Ribbentrop Paktı’nın Önemi”, Dergi: Sovyetler Birliği’ni Öğrenme Enstitüsü, Münih, 1960, S. 19, s. 78-91.
• Kruşçev, Nikita Sergeyeviç. Kruşçev’in Anıları,(Çev.: Mehmet Harmancı), İstanbul: Milliyet Gazetesi Yayınları, 1971.
• Mühlen, Patrik Von Zur. Gamalıhaç ile Kızılyıldız Arasında İkinci Dünya Savaşı’nda Sovyet Doğu Halklarının Milliyetçiliği, (Çev.: Eşref Bengi Özbilen), Ankara: Mavi Yayınlar, 1984.
• Özel, Merve Suna, “Stalin Dönemi Rus Milliyetçiliği ve Politikaları”, Kırıkkale Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1914, C.4, S. 2, s.99-122.
• Quelqejay, Chantal L. “İhtilal ve İç Savaş Sırasında Azınlıktaki Müslümanlar”, Açıdan Sovyet Müslümanları ve Diğer Azınlıklar,(Haz.: S. Enders Wimbush), (Çev.: Yuluğ Tekin Kurat), Ankara: Forum Yayınları, 1988, s. 36-48
• Riasanovsky, V. Nicholas ve Steinberg, Mark D. Rusya Tarihi, (Çev.: Figen Dereli), İstanbul: İnkılap Yayınları, 2011. Sagadaev, Arthur. “Rusya ve Büyük Güç İdeolojisi”, Avrasya Dosyası,(Çev.: Cemalettin Tüney), Ankara: 1994, C. 1, S. 2, s. 29-38.
• Sakharov, Vladimir.Yüksek Seviyeli Bir Sovyet Diplomatının İfşaatı: Ortadoğu’da Kızıl Çember,(Çev.: Ali Toker), İstanbul: Yeni Asya Yayınları, 1981.
• Saray, Mehmet. Türkiye ve Yakın Komşuları, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2010.
• Sarı, Mustafa. Türkiye-Kafkasya İlişkilerinde Batum (1917-1921), Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Sayers, Michael ve Kahn, Albert E. Sovyetlere Karşı Büyük Komplo 1917-1947, (Çev.: İsmail Aydın), Ankara: Yurt Kitap Yayınları, 1990.
• Semenov, N. Sovetenskoi Sud i Karatilinaya Politika, München: İnstitute fort he Study of the History and İnstitutions of the USSR, 1952.
• Soljenitsyne, A. Sakharov, A. Pliutch, L. ve Cemiloğlu, M. Sovyet Rusya’da Hürriyet Mücadelesi, (Çev.: Vecdi Bürün), İstanbul: Yağmur Yayınları, 1977.
• Sovyetler Birliği Komünist Partisi Tarihi (Bolşevik), (Haz.: SBKB: Merkez Komitesinin Bir Komisyonu), (Yönt.: Ömer Özerturgut), Ankara: Aydınlık Yayınları, 1970.
• SSCB Dışişleri Bakanlığı Stalin, Roosevelt ve Churchill’in Gizli Yazışmalarında Türkiye 1941-1944 ve İkinci Dünya Savaşı Öncesi Sovyet Barış Çabaları ve Türkiye 1938-1939, (Çev.: Levent Konyar), İstanbul, İstanbul: Havass Yayınları, 1981.
• Stalin, Josef V. Leninizmin Sorunları, (Çev.: Muzaffer Ardos), Ankara: İlkyaz Basımevi, 1977.
• Stalin, Josef V. Eserler-1938, (Çev.: İsmail Yarkın), İstanbul: İnter Yayınları, C. 15, 1990.
• Traho, Ramazan. “Rusya Federasyonu İçinde Adige Muhtar Eyaleti Kuruluşunun 40. Yıldönümü”, Dergi: Sovyetler Birliği Öğrenme Enstitüsü, Münih: 1962, S. 30. s. 86-91
• Troçki, Lev. Troçki Stalin’i Anlatıyor, (Çev.: Nadir Güzel), İstanbul: Refet Zaimlar Kitabevi, 1948.
• Vernadsky, George. Rusya Tarihi, (Çev.: Doğukan Mızrak ve Egemen Ç. Mızrak), İstanbul: Selenge Yayınları, 2009.
• Zileli, Gün Stalinizm:Bir İdeolojinin İflası, Maki Bas Yayınları, İstanbul, 2010.