Bi̇rleşmi̇ş Mi̇llerler Güvenli̇k Konseyi̇’ni̇n “Dağlık Karabağ Sorunu” Hakkındaki̇ Kararlarının Azerbaycan Cumhuri̇yeti̇ Tarafından Uygulanması ve Sonuçları

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 17 - 38, 31.03.2022

Ramilə Dadaşova

https://doi.org/10.26650/jes.2022.002

Öz

Dağlık Karabağ sorununa ilişkin BM Güvenlik Konseyi kararlarının uygulanmaması, Ermenistan'ın Azerbaycan toprakları pahasına topraklarını genişletme girişimleri, hem veto hukuklu Güvenlik Konseyi üyeleri hem de Minsk Grubu eşbaşkanları olan ABD, Rusya, Fransa'nın Ermenistan'ın askeri saldırganlığına göz yummaları Azerbaycan'ı BM Antlaşması'nın 51. maddesini uygulamaya yöneltti. 2020'de BM Genel Kurulu'nun 75. oturumunda yaptığı konuşmada, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in Ermenistan'ın yeni işgal hazırlıklarına ilişkin açıklamalarına ve dünya toplumunu saldırganlığı durdurmaya çağırmaya cevab olarak BM Güvenlik Konseyi Ermenistan'a karşı herhangi bir adım atmadı. Ancak, BM Genel Kurulu'nun 1974 tarihli 3314 sayılı "Saldırganlığın Tanımı" kararında tanımlayan tüm eylemlerin Ermenistan tarafından Azerbaycan'a karşı uygulanması BM Güvenlik Konseyi'ne Ermenistan'ı saldırgan bir devlet olarak tanımlama ve ona yaptırımlar uygulama zemini veriyordu. Bu durumda Azerbaycan Cumhuriyeti, BM Antlaşması'nın 51. maddesine dayanarak BM Güvenlik Konseyi'nin Dağlık Karabağ sorununa ilişkin kararlarını uygulamak zorunda kaldı. Savaştan önce Azerbaycan'ın uluslararası arenadaki faaliyetleri ve savaş sırasında Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in yabancı medya temsilcilerine konunun gerçek mahiyetini açıklaması, Türkiye Cumhuriyeti'nin siyasi ve manevi desteği Azerbaycan Ordusunun zafer kazanmasının zeminini hazırladı.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik Konseyi, Dağlık Karabağ sorunu, BM Güvenlik Konseyi kararları, Azerbaycan Ordusu, zafer

Implementation of the UN Security Council Resolutions on the Nagorno-Karabakh Conflict by the Republic of Azerbaijan and Results

Öz

The non-implementation of UN Security Council resolutions on the Nagorno-Karabakh conflict, continued attempts by Armenia to expand its territory at the expense of Azerbaijani territories, vetoed members of the Security Council and the co-chairs of the Minsk Group on the Nagorno-Karabakh conflict—United States, Russia, and France—turning a blind eye to Armenia’s military aggression prompted Azerbaijan to implement Article 51 of the UN Charter. Neither the UN Security Council nor responsible states, that is, none of the UN states with veto powers—the USA, Russia, France—reacted to the statements of President Ilham Aliyev in his speech in the 75th session of the UN in 2020 about Armenia’s aggressive policy and preparation to new occupations and president’s calls on the world community to stop this aggression. However, the fact that the General Assembly Resolution on the Definition of Aggression No. 3314 of 1974 stating that Armenia had implemented all acts defining aggression against Azerbaijan gave grounds to the UN SC for defining Armenia as an aggressor state and impose sanctions on it. In this case, the Republic of Azerbaijan was forced to implement the resolutions of the UN Security Council on the Nagorno-Karabakh conflict, based on Article 51 of the UN Charter. The activities of Azerbaijan in the international arena, the adoption of decisions and resolutions prior to the start of the war, and President Ilham Aliyev’s response to foreign media representatives with facts, explaining the true nature of the issue, as well as Turkey’s political and moral support during the war, laid the groundwork for the Azerbaijani army’s victory.

Anahtar Kelimeler

Security Council, Nagorno-Karabakh problem, UN Security Council resolutions, Azerbaijan Army, victory

BMT Təhlükəsizlik Şurasının “Dağlıq Qarabağ Münaqişəsinə Dair” Qətnamələrinin Azərbaycan Respublikası Tərəfindən İcra Edilməsi və Nəticələri

Öz

BMT Təhlükəsizlik Şurasının “Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə dair” qəbul etdiyi qətnamələrin həyata keçirilməməsi, Ermənistanın Azərbaycan ərazilərinin hesabına öz ərazisini genişləndirməyə növbəti cəhdləri, həm Təhlükəsizlik Şurasının veto hüquqlu üzvləri olan, həm də Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə Minsk qrupunun həmsədrləri ABŞ, Rusiya və Fransanın Ermənistanın hərbi təcavüzünə göz yummaları Azərbaycan Respublikasının BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsini həyata keçirməsinə səbəb oldu. 2020-ci il BMT Baş Məclisinin 75-ci sessiyasında çıxışında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Ermənistanın yeni işğallara hazırlaşması haqqında məlumatlarına və dünya dövlətlərini təcavüzkarı dayandırmağa çağırışlarına cavab olaraq BMT Təhlükəsizlik Şurası Ermənistana qarşı heç bir tədbir görmədi. Halbuki Baş Məclisin 1974-cü il 3314 saylı “Təcavüzün müəyyən edilməsi barədə” qətnaməsində təcavüzü müəyyən edən bütün aktların Ermənistan tərəfindən Azərbaycana qarşı həyata keçirilməsi BMT Təhlükəsizlik Şurasına Ermənistanı təcavüzkar dövlət kimi müəyyənləşdirməyə və ona qarşı sanksiyalar tətbiq etməyəəsas verirdi. Belə olduqda Azərbaycan Respublikası BMT Nizamnaməsinin 51-ci maddəsinə əsaslanaraq Dağlıq Qarabağ münaqişəsi haqqında BMT Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi qətnamələri özü reallaşdırmağa məcbur oldu. Müharibə başlayana qədər Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə fəaliyyəti, müharibə zamanı isə Prezident İlham Əliyevin xarici informasiya orqanlarının nümayəndələrinə faktlarla cavab verməsi, məsələnin əsl mahiyyətini izah etməsi, Türkiyə Respublikasının siyasi və mənəvi dəstəyi Azərbaycan Ordusunun qələbəsi üçün zəmin yaratdı.

Anahtar Kelimeler

Təhlükəsizlik Şurası, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri, Azərbaycan Ordusu, zəfər

Kaynakça

• Əliyev İ.H. İnkişaf-maqsadimizdir: 108 kitabda, 105-ci kitab, Bakı: Azarnaşr, 2020. google scholar
• Əliyev İ.H. İnkişaf-maqsadimizdir: 108 kitabda, 106-cı kitab, Bakı: Azarnaşr, 2021. google scholar
• Əliyev İ.H. İnkişaf-maqsadimizdir: 108 kitabda, 108-ci kitab, Bakı: Azarnaşr, 2021. google scholar
• Ermanistanın Azarbaycana qarşı qanunsuz raket zarbalari. 28.01.2021. https://www.hrw.org/az/ news/2021/01/28/377321 google scholar
• İlham 9liyev xalqa müraciat edib. 10.11.2020. https://president.az/articles/45924 google scholar
• Prezident İlham öliyevin “CNN Türk”a müsahibasi. 14.08.2021. google scholar
• https://www.youtube.com/watch?v=5qRl-4Xxk7k google scholar
• Prezident İlham öliyev Laçın dahlizi üzra yeni harakat marşrutunun inşası planı müayyan edilacak. 01.12.2020. https://azertag.az google scholar
• Şuşa Bayannamasinin tam matni. 16.06.2021. https://report.az/xarici-siyaset/susa-beyannamesinin-tam-metni/ google scholar
• Azarbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında Azarbaycan Respublikası Prezidentinin Farmanı. 07.07.2021. https://president.az/articles/52389 google scholar
• Prezident İlham öliyev: Zangazur dahlizi Azarbaycana Avrasiyanın naqliyyat va logistika markazi kimi mövqeyini güclandirmak imkanı veracak. 24.04.2021. http://www.aztv.az/az/news/12655/prezident-ilham-eliyev-zengezur-dehlizi-azerbaycana-avrasiyanin-neqliyyat-ve-logistika-merkezi-kimi-movqeyini-guclendirmek-imkani- verecek google scholar
• Şuşaya çakilan “Zafar yolu” sentyabr ayınadak istifadaya verilacak. 19.01.2012. https://apa.az/az/xeber/sosial-xeberler/Susaya-ckiln-Zfr-yolu-sentyabr-ayinadk-istifady-verilck- 625165 google scholar
• Horadiz-Ağband damir yolu ölkanin asas hissasi ila Naxçıvan arasında birbaşa alaqanin yaranmasına böyük töhfa veracak. 15.02.2021. https://azertag.az/xeber/Horadiz_Agbend_demir_yolu_olkenin_esas_hissesi_ ile_Naxchivan_arasinda_birbasa_elaqenin_yaranmasina_boyuk_tohfe_verecek-1712879 google scholar
• Hadrut-Cabrayıl-Şükürbayli yeni avtomobil yolunun tikintisi davam edir. 09.04.2021. https://apa.az/az/xeber/ infrastruktur/Hadrut-Cbrayil-Sukurbyli-yeni-avtomobil-yolunun- tikintisi-davam-edir-637400 google scholar
• Prezident İlham 9liyev va birinci xanım Mehriban öliyeva Füzuli va Xocavand reyonlarında olublar. 16.03.2021. https://apa.az/az/xeber/dagliq_qarabag/Azrbaycan-Prezidenti-Fuzuli- Hadrut-avtomobil-yolunun-tmlini-qoyub-633997 google scholar
• Prezident İlham öliyev Zangilan-Horadiz avtomobil yolunun tamalini qoyub. 27.04.2021.https://apa.az/az/ xeber/infrastruktur/Prezident-Ilham-9liyev-Zngilan-Horadiz-avtomobil- yolunun-tmlini-qoyub-640382 google scholar
• Prezident İlham öliyev Ağdam rayonuna safar edib. 28.05.2021. https://apa.az/az/apa-tv/xeber/xeberler/ prezident-ilham-eliyev-agdam-rayonuna-sefer-edib-65534 google scholar
• Laçında Gülabird Su Elektrik Stansiyası açıldı. 07.03.2021- 02.06.2021. https://www.trt.net.tr/azerbaycan/ turk-dunyasi/2021/03/07/lacinda-gul-bird-su-elektrik-stansiyasi-acildi- 1596442 google scholar
• Azarbaycan Respublikasınrn Prezidenti canab İlham öliyev Zangilan rayonunda olub. 04.26. 2021. http:// www.zengilan-ih.gov.az/news/595.html google scholar
• Prezident Zangilanda Beynalxalq Hava Limanının tamalin qoyub. 27.04.2021. https://report.az/qarabag/ prezident-zengilanda-beynelxalq-hava-limaninin-temelini-qoyub/ google scholar
• Şuşa şaharinin Azarbaycanın madaniyyat paytaxtı elan edilmasi haqqında Azarbaycan Respublikası Prezidentinin Sarancamı. http://www.mct.gov.az/az/umumi-xeberler/13568 google scholar
• Prezident İlham öliyev Şuşada yeni mascidin tamalini qoyub. 12.05.2012. https://mehriban-aliyeva.az/news/ node/848578 google scholar
• Şuşada 1 saylı ümumtahsil maktabinin tamali qoyuldu. 12.05.2021. https://ordu.az/az/news/190085/susada-1-sayli-umumtehsil-mektebinin-temeli-qoyuldu google scholar
• Dadashova Ramila. The Factors Which Give Ground for the United Nations Security Council to Determine Armenia as an Aggressor State. Review of Armenian Studies. A Biannual Journal of History, Politics, and International Relations. Ankara, N»35, 2017, p.91-118. google scholar
• Pe3ojı<>i(Hsı 822 (1993), CuTya^ua b oTHomeHuu HaropHoro Kapa6axa. 30 anpeaa 1993 r. nepeneHt pe3oaıoi(HH CoBema EeaonacHoc™ npnHaTMX b 1993 rogy, www.un.org/russian google scholar
• Pe3oaı<>i(Hsı 853 (1993), Cmy^ua b oTHomeHuu HaropHoro Kapa6axa. 29 uroaa 1993 r. nepeneHt pe3oaıoi(HH CoBema Ee3onacHoc™ npnHaTMX b 1993 rogy, www.un.org/russian google scholar
• Pe3oaro^ua 874 (1993), CuTya^ua b DTHomeHuu HaropHoro Kapa6axa. 14 oKTaöpa 1993 r. nepenent pe3oaropMM CoBeTa Ee3onacHoc™ npnHaTMX b 1993 rogy, www.un.org/russian google scholar
• Pe3oaıoi(Hsı 884 (1993), Curya^ua b oTHomeHuu HaropHoro Kapa6axa. 12 Hoaöpa 1993 r. nepeneHt pe3oaK^un CoBeTa Ee3onacHoc™ npnHaTbix b 1993 rogy, www.un.org/russian google scholar