Çarlık ve Bolşevik Rusya Döneminde Türk-Müslüman Kurultayları’nın Bolşevik Devrimine Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 75 - 87, 31.03.2022

Ahmet Karaca

https://doi.org/10.26650/jes.2022.004

Öz

Bu makale, 1905-1917 tarihlerinde Rusya Türklerinin, düzenlemiş oldukları kurultayları, kurultaylara giden süreci, kurultaylarda görüşülen ve alınan kararları, bu faaliyetler karşısında Rusya’nın tutumu ile aynı faaliyetlerin Bolşevik Devrimine etkisini içermektedir. Askeri ve mali yönden oldukça zayıflamış ve topraklarının neredeyse tamamı işgal edilmiş olan Rusya Türkleri, 1905-1917 yılları arasında gelişen olaylara seyirci kalmamış ve bir takım siyasi faaliyetlere girişmiştir. Bu siyasi faaliyetlerin asıl maksadı, Türkistan’ın yeniden Türkistanlılar tarafından yönetilmesiydi. Ancak, birlik içerisinde hareket edilememesi, bu faaliyetleri sonuçsuz bırakmıştır.

Anahtar Kelimeler

Müslüman Kurultayı, Ekim Devrimi, Manifesto, Çarlık Rusyası, Rusya Müslümanları

The Effect of Turkish-Muslim Congresses on the Bolshevik Revolution in Tsarist and Bolshevik Russia Period

Öz

The end of the 19th Century witnessed Turkestan’s occupation by Tsarist Russia. This occupation started with the capture of Kazan by Ivan the Terrible in 1552; it was followed by the conquest of the Khanates of Siberia, Astrakhan, and Crimea, concluding with the capture of the Kazakh Hordes, Hive, Hokand, Bukhara, and Turkmen settlements. While the occupation continued, Russia began implementing a policy characterized by rapid assimilation at the political and cultural levels in Turkestan. The administration was seized from the Khans and transferred to the Russian rulers. However, by 1905, Russia began to implode. Some national and political movements ensued under the leadership of the Kazan Tatars. Yusuf Akçura, Abdürreşit Ibrahim and Ismail Gaspıralı’s contributions to these movements were noteworthy. By 1905, the Turks of Russia had begun aligning their political activities with the attainment of freedom, holding several congresses from 1905 to 1917.

Anahtar Kelimeler

Muslim Congress, October Revolution, Manifest, Tsarist Russia, Muslims of Russia

Kaynakça

• Browder, Robert Paul-Kerensky, Aleksandr Fyodorovich, The Russian Provisional Government-1917, Documents, v. 1, Stanford University Press, Stanford, California 1961. google scholar
• Devlet, Nadir, Millet ile Sovyet Arasında, Başlık Yayın Grubu, İstanbul 2011. google scholar
• Devlet, Nadir, Rusya Türklerinin Milli Mücadele Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 1999. google scholar
• Erşahin, Seyfettin, Türkistan’da İslam ve Müslümanlar, TDAV Yayınları, Ankara 2007. google scholar
• Hayit, Baymirza, Türkistan Devletlerinin Milli Mücadeleleri Tarihi, TTK Yayınları, Ankara 2004. google scholar
• Kamp, Marianne, “Debating Sharia-The 1917 Muslim Women’s Congress in Russia”, Journal of Women’s History, John’s Hopkin’s University-2015, Vol. 27 No. 4, s. 13-37. google scholar
• Karaş, Ertuğrul, “90. Yıldönümünde 1. Kırım Tatar Milli Kurultayı”, Fikirde Birlik Dergisi, sy. 20, s. 2. google scholar
• Koç, Dinçer, “1917 Şubatı Rus İnkılabı’ndan Sonraki II. Bütün Rusya Müslümanları Kongresi”, Akademik Bakış Dergisi, Celalabat-Kırgızistan Ocak 2006, sy:8 s. 2. google scholar
• Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi (Başlangıçtan 1917’ye kadar), TTK Yayınevi, Ankara 1987. google scholar
• Saynur Bozkurt, Giray, 1905-1907 Yılları Rusya Müslümanlarının Siyasi Kimlik Arayışı, Doğu Kütüphanesi Yayınları, İstanbul 2008. google scholar
• Soucek, Svat, A History of Inner Asia, Cambridge University Press, Cambridge 2000. google scholar
• Togan, A. Zeki Velidi, Bugünkü Türkili Türkistan ve Yakın Tarihi, Enderun Yayınları, İstanbul 1981. google scholar