THE PLACE OF UMBERTO ECO’S WORKS IN THE TURKISH TRANSLATIONAL LITERARY SYSTEM: HOW THE OPEN WORK BECAME “CLOSED” IN ITS TURKISH TRANSLATIONS?

Yıl 2010, Cilt: 1 Sayı: 1, 21 - 50, 28.12.2010

Betül Parlak

Öz

The aim of this study is to describe the place of Umberto Eco‟s works in Turkish translational literary system. The author has a wide spectrum of identities and works in his own country and Europe. This study tries to demonstrate to what extent these identities have known in our country and, which works are translated into Turkish. Are those works in Turkish representative for his “authorial intentions”? Who translated them? Which publishing houses are interested in translating his works? When those works are translated into Turkish? With which motivations are they translated? With these questions which seem to be adequate also for a translation history research, I aimed to present Umberto Eco‟s translational adventure in Turkey and in our language. I described the situation considering Eco‟s works as products which are supposed to transfer some new ideas, their translational adventure as process, the publisher‟s politics as editorial norms and their decisions as actions, which create some values and effects in the target culture. In addition I tried to describe The Open Work’s very interesting translational adventure in Turkish as a case study because of the existence of its three different translations in Turkish. I focused on publisher‟s decisions about choosing translators and the process of proofreading, and the advertising campaign the book as the publisher‟s translation politics. I used for description Toury‟s preliminary norms, Vermeer‟s skopos theory and Chesterman‟s approach to translation ethics as conceptual tools. 

Anahtar Kelimeler

Umberto Eco‟s Works in Turkish, The Open Work‟s Turkish Translations, Translation Ethics

THE PLACE OF UMBERTO ECO’S WORKS IN THE TURKISH TRANSLATIONAL LITERARY SYSTEM: HOW THE OPEN WORK BECAME “CLOSED” IN ITS TURKISH TRANSLATIONS?

Öz

Bu çalışmanın amacı Umberto Eco‟nun eserlerinin Türk çeviri
yazın dizgesindeki yerini betimlemektir. Yazar kendi ülkesinde ve
Avrupa‟da geniş bir kimlik ve eser yelpazesine sahiptir. Bu çalışma bu
kimliklerin ne kadarının ülkemizde tanındığını, hangi eserlerinin
Türkçeye çevrildiğini göstermeye çalışmaktadır. Türkçedeki eserleri
“yazarın niyetlerini” temsil ediyor mu? Bu eserleri kimler çevirdi?
Hangi yayınevleri Eco‟nun eserleriyle ilgilendi? Bu eserler ne zaman
ve hangi nedenlerle dilimize çevrildi? Bir çeviri tarihi araştırması için
de uygun görünen bu sorularla Umberto Eco‟nun Türkiye‟deki ve
dilimizdeki “çeviri macerasını” sunmayı amaçladım. Eco‟nun, yeni
fikirler aktardığı varsayılan eserlerini ürün, çeviri maceralarını süreç,
yayınevi politikaların yayıncı normları ve kararlarını da eylemler
olarak değerlendirerek durumu betimledim. Ayrıca, Türkçede üç ayrı
Açık Yapıt çevirisi olduğundan bu eserin dilimizdeki ilginç çeviri
macerasını bir vaka çalışması olarak betimlemeye çalıştım. Yayıncının
çevirmen seçimi ve düzeltme süreciyle ilgili kararlarına ve kitabın
reklam kampanyasına yayınevinin çeviri politikaları olarak
odaklandım. Bu çalışmada betimleme için Toury‟nin öncül normlarını,
Vermeer‟in skopos kuramını ve Chesterman‟ın çeviri etiğine
yaklaşımını kavramsal araçlar olarak kullandım.

Anahtar Kelimeler

Türkçede Umberto Eco‟nun eserleri, Açık Yapıt‟ın Türkçe Çevirileri, Çeviri Etiği

Kaynakça

• CHESTERMAN, Andrew (2000). Memes of Translation, Amsterdam/Philadelphia: Jonh Benjamins Publishing Company.
• EVEN-ZOHAR, Itamar, (2000). „The Position of Translated Literature within the Literary Polysystem‟ in The Translation Studies Reader, Venuti (ed.), London and New York: Routledge, pp. 192-197.
• KAPLAN, Sefa. “Kötü Çeviri Okuyucudan Döndü”, Hürriyet Gazetesi, 29.07.2001, http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2001/07/29/9322.asp [29.10.2007]
• KAPLAN, Sefa. “Çevirmen yayınevini suçladı”. Hürriyet Gazetesi, 05.08.2001, http://webarsiv.hurriyet.com.tr/2001/08/05/12063.asp [29.10.2007]
• KARADENİZ, Şadan (1998). Uçan Kaçan Sözcüklerin Ardında, Ankara: Ümit Yayıncılık.
• İNCE, Ülker. “Bir Çeviri Olayından Bir Çeviri Kuramına”, Adam Sanat, Sayı 191, Aralık 2001.
• PARLAK, Betül. “Yayınevi Politikaları Açısından Türkiye‟de Açık Yapıt Çevirileri”, Akşit Göktürk Anma Toplantısı, Düzenleyen: İ.Ü. Edebiyat Fakültesi, İngiliz Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 13-14 Mart 2008.
• POLAT, M. Salih. “Mütercimin Bir Çevirmen Olarak Anlamı”, http://www.ntvmsnbc.com/news/52329.asp#BODY [29.10.2007]
• TOURY, Gideon (2000). „The Nature and Role of Norms in Translation‟ [1978], in The Translation Studies Reader, Venuti (ed.), London and New York: Routledge, pp. 198-211.
• VERMEER, Hans J (2000). „Skopos and Commission in Translational Action‟. in The Translation Studies Reader, Venuti (ed.), London and New York: Routledge, 2000, pp. 221-232.