ÇEVİRİDE YÖNTEMSEL YAKLAŞIMLAR VE EKİNSEL SORUNLAR (FRANSIZCA YAZINSAL BİR ESERİN TÜRKÇE ÇEVİRİSİ ÜZERİNE)

Yıl 2013, Cilt: 4 Sayı: 7, 41 - 55, 19.01.2016

Arsun Uras-yılmaz Armen Tanikyan

Öz

Bu çalışmamızın amacı, Jean-Christophe Rufin’in “Sept histoires qui reviennent de loin” adlı öykü kitabının çevirisi esnasında karşılaşılan kültürel, tarihsel, biçemsel, bağlamsal sorunları ortaya koymak ve bu sorunları farklı çeviri kuram ve yöntemleri ışığında değerlendirmektir. Çevirisini yaptığımız, farklı biçemsel yaklaşımlar içeren 7 öyküde, bağlamsal, biçemsel ve anlamsal değerler erek metne aktarılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda, dilsel ve kültürel öğeler, erek kitlenin söz edim normlarıyla harmanlanarak yorumlanmıştır. Kaynak metnin içinde çoğunlukla göndermeler aracılığıyla ifade edilen bölgesel, tarihsel bilgilerin ve yazarın kaynak kitleye hissettirdiği duyguların eşdeğerini erek kitleye yansıtabilmek, çeviri sürecinde karşılaştığımız en büyük sorunlardan biri olmuştur. Bu çalışmamızda, öncelikle kaynak metnin biçimini ve işlevini korumaya yönelik sorunlar ve çözüm yöntemleri, sonrasında da çeviri sürecinde kültürel öğelerin aktarımında karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, kaynak ve çeviri metinlerden alıntılarla sunulmaktadır. Bu çerçevede, kaynak dildeki anlam ve bilgi yitimine neden olmadan erek dilde işlevselliği gözetmek amacıyla başvurulan belirtik çeviri, açımlama, eksiltme ve dip not kullanımı gibi çeviri yöntemleri de ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri incelemesi, Eşdeğerlik, Kültür, Söylem çözümlemesi, Yazın

Kaynakça

• Altay, Ayfer (1997) ‘Söylem Çözümlemesi ve Çeviri’, Ankara: Hacettepe Ün- versitesi Çeviribilim Uygulamaları Dergisi, 1-16.
• Canon-Roger, Françoise (2009) ‘Traduction et réélaboration interprétative’, Revue Française de Linguistique Appliquée, No.1, 25-38.
• Delisle, Jean (2001) Çeviri yöntemleri için söylem çözümlemesi, Çev: J. Ümran Derkunt, İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Demir, Sezgin & Demirel, Şener (2009); ‘Richard Bach’ın “Martı Jonathan Livingston” Adlı Anlatısının Türkçe Çevirilerinin Eşdeğerlik Bağlamında Değer- lendirilmesi Üzerine Bir Deneme’, Dil Dergisi, No.144, 35-55.
• Eco, Umberto (2006) Dire presque la même chose, Paris: Grasset.
• Guıdere, Mathieu (2008) Introduction à la traductologie, Bruxelles: De Boeck.
• House, Julian (2001) ‘Translation Quality Assessment: Linguistic Description versus Social Evaluation’ (Çeviri Kalitesinin Değerlendirilmesi: Dilsel Betimle- meye Karşı Sosyal Değerlendirme), Meta, Vol.46, No.2, 243-257.
• Kıran, Zeynel & Eziler Kıran, Ayşe (2001) Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Lederer, Marianne (1994) La traduction aujourd’hui, Paris: Hachette.
• Ricoeur, Paul (2004) Sur la traduction, Paris: Bayard.
• Rifat, Mehmet (2008) Çeviri Seçkisi II, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Steiner, George (1998) Après Babel: Une poétique du dire et de la traduction, Paris: Albin Michel.
• Tatilon, Claude (2003) ‘Traduction: une perspective fonctionnaliste’, La Lin- guistique, Presses Universitaires de France, Vol.39, No.1, 109- 118.
• Vardar, Berke (1978) ‘Dilbilim Açısından Çeviri’, Türk Dili Çeviri Sorunları Özel Sayısı, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1978, 65-71
• Vardar, Berke (2002) Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Multi- lingual.
• Yazıcı, Mine (2010) Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, İstanbul: Multilingual.
• Yazıcı, Mine (2011) Çeviribilimde Araştırma, İstanbul: Multilingual.
• Yücel, Tahsin (1980), ‘Çeviri ve Biçem’, Bağlam, İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu Almanca Bölümü Dergisi 2, 139-147.