Türkiye’de Çeviribilim Bölümlerinde Teknoloji Edincini Kazandırmaya Yönelik Derslerin İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 12, 77 - 108, 14.07.2020

Tuğçe Ören

https://doi.org/10.26650/iujts.2020.12.0005

Öz

Akademik çeviri eğitiminin önemli amaçlarından biri öğrencilerin çeviri edinci kazanmalarını sağlamaya çalışmaktır. Çeviri edinci kaynak metnin anlaşılmasından erek metnin üretilmesine kadar olan süreçte çevirmenin uzmanlaşmasına ve bilinçli hareket etmesine işaret eder. Bu nedenle bir takım alt edinçleri gerektirir. Bu çalışmada çeviri edincini oluşturan bütün bu alt edinçlerden dil edinci, metin edinci, kültür edinci, araştırma edinci, konu ve uzmanlık alanı edinci ve son olarak teknoloji edinci tanımlanmıştır. Çalışmanın odak noktasını oluşturan teknoloji edincini daha anlaşılır kılmak adına, Türkçe literatürdeki teknoloji eğitimi ile ilgili çalışmalar ve yabancı kaynaklardaki çeviri edinci modelleri incelenmiştir. Teknoloji edincinin sınırlarını belirledikten sonra, Türkiye’deki 13 devlet üniversitesinde Çeviribilim veya Mütercim Tercümanlık Bölümlerinin müfredat planlarında ve ders içeriklerinde teknolojiyi konu alan dersler incelenmiştir. Bu bilgilerden yola çıkarak kaynaklarda bir alt edinç olarak yaygın şekilde anılmayan teknoloji edinci kavramını tartışmaya açmaya, lisans düzeyinde akademik çeviri eğitiminde öğrencilere teknoloji edinci kazandırma/ geliştirme konusunda öneriler sunmaya ve teknoloji edincinin çeviri edinciyle ilişkisi kurulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri edinci, Teknoloji edinci, Müfredat, Çeviri eğitimi

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Analysing Courses in Terms of Developing Technology Competence in the Translation Study Departments of Turkey

Öz

One of the aims of academic translation education is to enable students to gain translation competence. Translation competence indicates that the translator specializes and acts consciously in the process from understanding the text to producing the target text. Therefore, it requires a number of sub-competences. This study defines all of the sub-competences forming the translation competences, i.e. language competence, text competence, cultural competence, research competence, subject and expertise competence and finally technology competence. Also, in order to make the technology competence (which is the focal point of the study), more understandable, this study examines studies on technology education in Turkish literature and translation competence models in foreign sources. After determining the borders of technology competence, courses including technology in the curriculum and the course content of the Translation Studies and Translation and Interpretation Departments of Turkey's 13 state universities are examined. In this way, an attempt has been made to open to discussion the concept of technology competence (which is not commonly mentioned as a sub-competence in the source), to offer suggestions for students to gain or develop technology competence in academic translation education at the undergraduate level, and to associate technology competence with translation competence.

Anahtar Kelimeler

Translation competence, technology competence, course content, curriculum, translation education

Kaynakça

• Akalın, R. ve Gündoğdu, M. (2010). Akademik çeviri eğitiminin temel ilkeleri üzerine düşünceler: Uygulanan ders izlenceleri bağlamında hedefler ve beklentiler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 79–93.
• Akbulut, A. N. (2004). Söylenceden gerçekliğe. İstanbul: Multilingual.
• Akbulut, A. N. (2006). Çeviri Eğitimi. (çevrimiçi) http://ceviribilim.com/?p=229, 6 Şubat 2020
• Akdağ, A. I. (2015) Mütercim Tercümanlık Öğrencilerinde Çeviri Edincinin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul (yayımlanmamış).
• Ammann, M. (2008) Akademik çeviri eğitimine giriş. (E. Deniz Ekeman Çev.). İstanbul: Multilingual.
• Aslan, E. (2015) Çeviri Teknolojilerinin Çevirmenin Sınırlarını Belirlemedeki Rolü, V. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi Kongresi bildiri kitabı, Mersin Üniversitesi yayınları, 697-703.
• Aslan, E. (2016) Geçmişten Günümüze Çeviri Teknolojileri, 2016 Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, 419-424.
• Bakır, G. R. (2012) Yazılımda Yerelleştirme ve Çeviri, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya (yayımlanmamış).
• Balkul, H. İ. (2015) Türkiye’de Akademik Çeviri Eğitiminde Çeviri Teknolojilerinin Yerinin Sorgulanması: Müfredat Analizi ve Öğretim Elemanlarının Konuya İlişkin Görüşleri Üzerinden Bir İnceleme, Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya (yayımlanmamış).
• Berk, Ö. (2005) Kuramlar ışığında açıklamalı çeviribilim terimcesi. İstanbul: Multilingual
• Canım-Alkan, S. (2013). Lisans düzeyinde çeviri eğitiminde teknoloji eğitiminin yeri. İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, 7, 127–147.
• Canım, S. (2008) Türkiye’de Çeviri Bürolarında Web Sitesi Yerelleştirmeleri ve Bu Süreçte Bilgi Teknolojilerinin Kullanımı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayımlanmamış).
• Çetiner, C. (2015) Kırıkkale Üniversitesi İngilizce Mütercim-Tercümanlık Anabilim Dalı Öğrencilerinin Çeviri Teknolojilerine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayımlanmamış).
• Çoban, F. (2013) Çeviri Edinci: Yazılı ve Sözlü Çevirmenin Sahip Olması Gereken Beceri ve Yeteneklerin Genel Çeviri Kuramları Işığında İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayımlanmamış).
• Demez, N. (2014) Türkiye’de Çeviribilimin Gelişimi Açısından Paradigma Kavramı ve Değişiminin Yansımaları, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (yayımlanmamış).
• Durukan, E. ve Çelikay, K. (2018). Çeviri edincine yönelik kapsayıcı bir tanım önerisi. Turkish Studies Dergisi, 13/12, 161–176.
• Ersoy, H. ve Balkul, H. İ. (2012). Teknolojik gelişmelerin çevirmen ve çeviri mesleği açısından olumlu ve olumsuz etkileri: Çeviri alanında yeni yaklaşımlar. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 295–307.
• Eruz, S. (2003. Çeviriden çeviribilime. İstanbul: Multilingual.
• Eruz, S. (2008). Akademik çeviri eğitimi. İstanbul: Multilingual.
• Eser, O. (2013. Çeviri Eğitiminde Edinç Kavramının Değerlendirilmesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, (yayımlanmamış).
• Fraser, J. (2000). The Broader View: How Freelance Translators Define Translation Competence’, Developing Translation Competence, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins, ss. 51–62.
• Göktürk, A. (2013). Çeviri: Dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Göpferich, S. (2008). Translations-prozessforschung Stand Methoden Perspektiven, Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Haldan, A. (2016). Çeviri Eğitiminde Çeviri Edinci Geliştirme Alışkanlıkları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, (yayımlanmamış).
• Kurultay, T. (1998). Çeviri eğitimi neden farklı bir eğitimdir? Çeviri Bölümlerinin Programlarında Yöntem Derslerinin Gerekliliği ve Uygulanma Koşulları, Mersin Üniversitesi Yayını, 307-324.
• Neubert, A. (2000). ‘Competence in Language, in Languages, and in Translation’, Developing Translation Competence, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins, ss. 3-17.
• Öztürk, E. (2013) Yerelleştirme ve Çeviri: Çeviribilimde Ve Çeviri Eğitiminde Yerelleştirmenin Konumu, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya (Yayımlanmamış).
• PACTE. (2000). Acquiring translation competence. Hypotheses and methodological problems in a reseach Project. Investigating Translation. A. Beeby, D. Ensinger & M. Presas (Eds.). İnvestigating Translation: Selected Papers from the 4th International Congress on Translation, Barcelona 1998 içinde (s. 99-106). Amsterdam: John Benjamins.
• Presas, M. (2000). ‘Bilingual Competence and Translation Competence’, Developing Translation Competence, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins, ss. 19-31.
• Schaeffner, C. & Adab, B. (2000). ‘Developing Translation Competence: Introduction’, Developing Translation Competence, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins. Şahin, M. (2013). Çeviri ve teknoloji. İzmir: İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları. Tahir-Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say Yayınları.
• Tok, Z. (2019) Bilgisayar destekli çeviri sürecinde çevirmenin görevi. Turkish Studies-Language and Literature, 14(2), 905–915.
• Tosun, M. (2002). Dil edincini aşan bir edim olarak çeviri eylemi (çeviri kuramlarının gelişiminde paradigma değişimi), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul (yayımlanmamış).
• Yazar, U. (2014). “Çeviribilim Bölümlerinde Verilen Derslerin, Özellikle Bilgi Teknolojileri Derslerinin, Çeviri Edinci Kazanılmasına Katkısı” Uluslararası Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, Sayı 12, 88-99.
• Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin temel kavram ve kuramları. İstanbul: Multilingual.
• İnternet kaynakları/Online Resources EMT (2009) Competences for professional translators, experts in multilingual and multimedia communication. (Çevrimiçi) https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/emt_competences_translators_en.pdf (20 Ağustos 2019)
• Hansen, G. (2014) Translationskompetenz: Woher kommt sie und was ist das? (Çevrimiçi) https://gydehansen. dk/media/2378/translationskompetenz-woher-kommt-sie-und-was-ist-das.pdf (16 Temmuz 2019)
• Kościałkowska-Okońska, Ewa (2016) Implacations of translation competence in the legal context: a didactic perkspective (Çevrimiçi) https://pdfs.semanticscholar.org/4620/ee0227b1e104964022008ff89f594fe43f9e. pdf (1 Eylül 2019)
• Krüger, R & Serrano Piqueras, J. (2015) Situated Translation in theTranslation Classroom (Çevrimiçi) https:// www.researchgate.net/publication/306039284_Situated_Translation_in_the_Translation_Classroom (10 Temmuz 2019)
• Meyer, S. (2009) Wissensmanagement in der Translation (Çevrimiçi) http://othes.univie. ac.at/5357/1/2009-06-08_9807568.pdf (9 Temmuz 2019)
• Ders İçerikleri/Course Contents Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Bilgi Paketi, (Çevrimiçi) https://obs.agri.edu.tr/oibs/bologna/start. aspx gkm=0829311003220234456389203664838808389123418432194355753778437840, (10 Mart 2020).
• Amasya Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://ydy.amasya.edu.tr/media/7052/imt-ders-programi-trdonusturuldu.pdf, (10 Mart 2020).
• Bartın Üniversitesi programın öğretim paketi, (Çevrimiçi) http://ubys.bartin.edu.tr/AIS/OutcomeBasedLearning/ Home/Index?id=512#, (10 Mart 2020).
• Boğaziçi Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://www.boun.edu.tr/tr_TR/Content/Akademik/Lisans_ Katalogu/FenEdebiyat_Fakultesi/Ceviribilim_Bolumu, (10 Mart 2020)
• Dokuz Eylül Üniversitesi ders yapısı ve kredileri, (Çevrimiçi) http://debis.deu.edu.tr/ders-katalog/2019-2020/ tr/bolum_9814_tr.html, (10 Mart 2020).
• Ege Üniversitesi Almanca Mütercim Tercümanlık ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://translation.ege.edu.tr/ tr-4827/almanca_mutercim-tercumanlik_lisans_programi.html, (11 Mart 2020.
• Ege Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://translation.ege.edu.tr/ tr-4828/ingilizce_mutercim-tercumanlik_lisans_programi.html, (11 Mart 2020), Hacettepe Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://www.mtb.hacettepe.edu.tr/, (11 Mart 2020).
• İstanbul Üniversitesi Fransızca Mütercim Tercümanlık ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://ebs.istanbul.edu.tr/ home/program?id=1131, (11 Mart 2020).
• İstanbul Üniversitesi İngilizce Mütercim Tercümanlık ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://ebs.istanbul.edu.tr/ home/program?id=1131, (11 Mart 2020).
• Kırıkkale Üniversitesi Mütercim Tercümanlık bölümleri ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://obs.kku.edu.tr/ oibs/bologna/, (11 Mart 2020).
• Mardin Artuklu Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://obs.artuklu.edu.tr/oibs/bologna/start. aspx?gkm=01483331532220322003110134480229232194389203111238960, (11 Mart 2020).
• Mersin Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://oibs.mersin.edu.tr/bologna/?id=/ course&program=156&sinif=3&sb_id=539572, (11 Mart 2020).
• Siirt Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) http://mutercimtercumanen.siirt.edu.tr/, (11 Mart 2020).
• Trakya Üniversitesi ders içerikleri, (Çevrimiçi) https://edebiyat.trakya.edu.tr/akademik-yapi/mutercimtercumanlik-bolumu/#.WeX2oY9-rcs, (11 Mart 2020).