“Biohackers” Dizisinin Türkçe Alt Yazı Çevirisinde Ünlemler

Yıl 2022, Sayı: 17, 151 - 181, 29.12.2022

Nesrin Şevik

https://doi.org/10.26650/iujts.2022.1182180

Öz

Ünlemler daha ziyade konuşma dilinde kullanılan ve tek başına kullanıldığında bile bir anlam ifade eden sözcüklerdir. Her dilin kendine özgü bir ünlem kullanımı söz konusu olmasına rağmen diller arası akrabalık durumu göz önüne alındığında, kimi diller arasında ünlemlerin kullanımına yönelik ayrılıklar ve benzeşmelerin olduğu söylenebilir. Ünlemlerin kullanımına yönelik bu ayrılık ve benzeşmeler ise diller arasında ünlemlerden kaynaklı çeviri sıkıntıları doğurabileceği gibi herhangi bir çeviri sorununa yol açmayabilir. Çeviribilimde, özellikle görsel işitsel çeviride, ünlemlerin nasıl ele alınıp değerlendirildiği ise bilimsel çerçevede çok fazla üzerinde durulan bir konu değildir. Görsel-işitsel çeviride ünlemlerin, görsel metnin anlaşılmasında ve anlamlandırılmasında önemli bir rolünün olup olmadığı ise bu nedenle henüz tartışmaya açılmamıştır. Ekranda duyulan ses ile bu sesin alt yazıda bir karşılık bulup bulmadığı sorusunun cevaplanmaya çalışılacağı bu çalışmada, Netflix’de 2020 tarihinde yayınlanmaya başlanan Alman yapımı olan Biohackers dizisi, içerisinde çok fazla ünlem barındırdığından dolayı ilk sezonundaki 6 bölümünden seçilmiş olan ünlemler, çalışmanın temelini oluşturmaktadır. İncelenen dizide ünlemlerin Türkçeye alt yazı çevirisi aracılığıyla nasıl aktarıldığı, çevirmenin ünlemlerin çevirisinde nasıl bir yol izlediği, ünlemlerin çevirideki rolünün ne olduğu, ünlemlerin çevrilmemesi durumunda çeviride bir anlam kaybına yol açıp açmadığı, görüntü ve orijinal sesin ünlemlerin çevirisinde bir rol oynayıp oynamadığı betimleyici bir yaklaşımla ele alınıp değerlendirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ünlemler, Ünlem Çevirisi, Altyazı, Altyazı Çevirisi, Biohackers

Exclamations in the Turkish Translation of Subtitles from the Series Biohackers

Öz

Exclamations are words that are used in daily speech in particular, and even have meaning when used alone. When considering cross-language relativeness despite every language having its own usage of exclamations, some languages can be said to have similarities and differences between their exclamations. These differences and similarities may sometimes cause difficulty regarding the translation of exclamations, may cause none at all. How translation studies have discussed and evaluated exclamations, especially in terms of audiovisual translations, is a topic that has not been dwelled upon much. However, exclamations in audiovisual translations can be claimed to have had a significant role in the understandability and translatability of visual text. This study questions whether the translated subtitles correspond to the words spoken in a scene and chooses exclamations from six episodes of the German series Biohackers first season, initially released on Netflix in 2020, to underline this basis. The study will discuss and descriptively evaluate how exclamations in the series have been transmitted into Turkish through subtitle translations, which method the translator followed in doing this, what the role of the exclamations in the translation is, whether the exclamations cause a loss of meaning in the translation in cases where they are mistranslated, and whether the scene and the original actor’s voice have important roles regarding if an exclamation is translated.

Anahtar Kelimeler

Exclamations, Exclamation translation, Subtitles, Subtitle translation, Biohackers

Kaynakça

• Aksan, D. (2009). Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Balick, I., Röhe, K., Wrobel, V. (2009). Die grosse Grammatik Deutsch, Stuttgart: Pons GmbH. google scholar
• Banguoğlu, T. (2000). Türkçenin Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Baydar, T. (2016). Ünlem Üzerine. TÜRÜK, Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl:4, Sayı:7,127-151. google scholar
• Buhatulı, B. (1999). Altay Soylu Dillerin Ortaklığı Hakkında. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Sayı:7,102-119. google scholar
• Çamdereli, M. (2019). İletişime Giriş. İstanbul: Dem Yayınları. google scholar
• Dıaz Cintas, J. & Remael, A. (2014). Audiovisual Translation: Subtitling. London and New York: Routledge. google scholar
• Dursunoğlu, H. (2006). Türkiye Türkçesinde Konuşma Dili ile Yazı Dili Arasındaki İlişki. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 30, 1-21. google scholar
• Ediskun, H. (1999). Türk Dilbilgisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
• Efendioğlu, S. (2006). Cümle Menşeli Edatlar, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 31, 193-207. google scholar
• Ehlich, K. (2009). Interjektion und Responsiv. In Ludger Hoffmann (Ed), Handbuch der deutschen Wortarten, Berlin-New York: Walter de Gruyter. google scholar
• Erigkon Cangil, B. (2004). Beden Dili ve Kültürlerarası İletişim, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergis, Sayı 2,69-78 google scholar
• Ergin, M. (2004). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak/Basım/Yayım/Tanıtım. google scholar
• Gaga, E. (2020). Alt yazı Çevirisi ve Eğitimi. RumeliDe Dil ve Edebiyat Dergisi, Yıl 2020, Sayı 20, 844-854. google scholar
• Gardner, R (2003). Rezipientpartikeln in der englischen Konservation: Mm, Mm hm (Uh huh) und Yeah, ELİSe, Essener Linguistische Skripte, Jahrgang 3, Heft 1, S: 15-29. google scholar
• Gülensoy, T. (2000). Türkçe El Kitabı, Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Günay Köprülü, S. (2016). Görsel-İşitsel Çeviri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, April, 2016, Volume 4, Issue 1,160-170. google scholar
• Güneş, S. (2002). Türk Dili Bilgisi, 6.Basım, İzmir. google scholar
• Hacıeminoğlu, N. (1984). Türk Dilinde Edatlar. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. google scholar
• Helbig, G. & Busha, J. (2005). Deutsche Grammatik. Ein Handbuch für den Ausländerunterricht, Langenscheidt. google scholar
• Hoberg, R.& Hoberg, U. (2003. Almanca Gramer. (Mihan Ç., Ahmet Ç., Çev), İstanbul: Alfa Yayınları. google scholar
• Hurt, C.& Widler, B. (1999). Unteretitelung/Übertitelung. In Mary Snell-Hornby, Hans G. Hönig, Paul Kussmaul, Peter A. Schmitt (Eds.), Handbuch Translation (pp:261-263), Tübingen: Stauffenburg. google scholar
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dil Bilgisi. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Kaya, Muzaffer (2020). Dilin Kökenine Yönelik Kuramların Değerlendirilmesi. Journal Of Current Debates in Social Science, Vol:3, Issue 12, 113-119. google scholar
• Kipper, J. (2009). Untertitelung- Übsrsetzungsstartegien und -probleme, Deutschland, Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. google scholar
• Klosa-Kückenhaus, A. (2021). Yep, Ups, wumms- Neue Wörter und ‘kleine’ Wortarten (Aus der Rubrik Neuer Wortschatz), Sprachreport, Nr:3, 26-29, Leibniz-Institut für Deutsche Sprache. google scholar
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları. google scholar
• Korkmaz, Z. (2003). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları. google scholar
• Kurz, C. (2006). Filmsynchronisation aus übersetzungswissenschaftlicher Sicht. Eine kontrastive Synchronisationsanalyse des Kinofilms „Lock, Stock and Two Smoking Barrels“, Hamburg: Verlag Dr. Kovac. google scholar
• Künzli, A. (2017). Die Untertitelung- von der Produktion zur Rezeption, Berlin: Frank & Timme GmbH. google scholar
• de Linde, Zoé (1995). ‘” Read My Lips” Subtitling Principles, Practices, and Problems’, Perspectives 3 (1): 9-20. google scholar
• Nübling, D. (2004). Die prototypische Interjektion: Ein Definitionsvorschlag, Zeitschrift für Semiotik, Band 26, Heft 1-2, 11-46, Tübingen: Stauffenburg Verlag. google scholar
• Oğuz, D. (2017). Alt yazı Çevirisinde Bir Kısaltma: Senkron. Turkisch Studies, Volume 12/7, 275-290. google scholar
• Okyayuz, Ş. ve Kaya, M. (2017). Görsel- İşitsel Çeviri Eğitimi. Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
• Okyayuz, Ş; Kaya, M. (2016). Alt yazı Çevirisi İçin Bir Model Önerisi. Inetrnational Journal of Languages, Education and Teaching, Issue 2, August 2016, 257-275. google scholar
• Özdemir, C., Tatlıcı Özdemir, E.D., Uysal, L. (2017). Dillerin Ortaya Çıkışı Ve Gelişmesi Üzerine Bir Değerlendirme. Science and Life of Kazakhstan, 2 (44), 131-134, Public Foundation «Legal Mission» International Kazakhstan Criminology Club. google scholar
• Özkan, M.: Türk Dili I, Dil Nedir ve Dilin Kaynakları Nelerdir?. İÜ Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi. https:// itunesu-assets.itunes.apple.com/itunes- assets/CobaltPublic3/v4/0e/07/37/0e073714-3a20-202f-6d38-093be3ad2db0/324-790824960242393914-RZ_01.pdf. google scholar
• Richardson, M. (2008). “We don’t translate. We subtitle.” Theorien und Praxis der Untertitelung. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. google scholar
• Sönmez, M. (2010). Kelamcılara Göre “Dillerin Kaynağı” Problemi ile İlgili Tartışmalara İlişkin Bir Değerlendirme. Kelam Araştırmaları Dergisi, Cilt 8, Sayı 1,183-210. google scholar
• Şimşek, F. (2022). Çeviribilim ve Kültürlerarası İletişim İlişkisi: Çevirmenin Niteliklerinden Biri Olan Kültürlerarası Yetkinlik. Nesrin Şevik & Ayla Akın (ed), Çeviribilim Çalışmaları III, Çeviri ve Disiplinlerarasılık, 149-168, Konya: Çizgi Kitabevi. google scholar
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual. google scholar
• İnternet Kaynakları google scholar
• www.duden.de google scholar
• https://sozluk.gov.tr google scholar
• https://www.netflix.com/tr/ google scholar