Şahsi Cezasızlık Sebeplerinin Maddi Şartlarında Hata

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 25, 24.07.2023

Erkan Sarıtaş , Hazal Algan Canseven

https://doi.org/10.26650/JPLC2022-1215273

Öz

Şahsi cezasızlık sebepleri, istisnai olarak belli suç tipleri için öngörülen, tipiklik, hukuka aykırılık ve kusurluluk unsurları söz konusu olmasına rağmen failin cezalandırılmasını engelleyen ve suçun işlenmesi anında var olan şahsi sebepleri ifade etmekte olup bu sebeplerin maddi şartlarında hataya düşen fail açısından nasıl bir hukuki değerlendirme yapılacağı oldukça tartışmalı bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin, eşine ait olduğunu zannederek aslında bir başkasının cüzdanından para (ç)alan kimse malvarlığına karşı suçlar için TCK m 167’de öngörülen şahsi cezasızlık sebebinden yararlanabilecek midir? Bu hususta ileri sürülen objektif teoriler söz konusu bu hatanın failin ceza sorumluluğuna etkisini tümüyle reddetmekte iken sübjektif teoriler, bu hatanın her durumda ya da en azından bazı hallerde ceza sorumluluğunu kaldıracağını kabul etmektedir. Buna karşılık ayırıcı teori şahsi cezasızlık sebepleri arasında kategorik bir ayrım yaparak her bir kategori açısından farklı sonuçlara ulaşmaktadır. Çalışmamızda bu görüşler ve gerekçeleri ele alınmakta ve evvela olması gereken hukuk, bilahare ise olan hukuk açısından meselenin nasıl çözümlenmesi gerektiğine dair görüşümüze yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şahsi cezasızlık sebepleri, hata, kusur

An Error in the Objective Conditions of Personal Grounds for Exclusion of Punishment

Öz

Personal grounds for exclusion of punishment refer to personal reasons that prevent the offender from being punished despite the presence of the elements of typicality, illegality, and culpability existing at the time the crime was committed. How to make a legal assessment in terms of an offender who has made a mistake is a very controversial issue regarding the objective conditions of these grounds. For example, will a woman who steals money from someone else’s wallet thinking that it belonged to her husband benefit from personal grounds for exclusion of punishment with regard to crimes against property (Turkish Penal Code [TPC] Art. 167)? While the objective theories put forward on this subject deny that such an error has an effect on the offender’s criminal responsibility, subjective theories accept that this error will eliminate criminal responsibility in some if not all cases. Conversely, separative theory makes categorical distinctions among the personal grounds for exclusion of punishment and has reached different results for each category. This study discusses these views and their justifications and presents an opinion on how the issue should be resolved, firstly in terms of de lege ferenda and then in terms of de lege lata .

Anahtar Kelimeler

personal reasons for exclusion of punishment, error, culpability

Kaynakça

• Akbulut B, Ceza Hukuku Genel Hükümler (9. Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Antolisei F, Manuale di diritto penale, Parte generale, A cura di Luigi Conti (16. Edz, Giuffre 2003). google scholar
• Artuk M E, Gökcen A, Alşahin M E ve Çakır K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (16. Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Arzt G, Weber U, Heinrich B und Hilgendorf E, Strafrecht Besonderer Teil (Ernst und Werner 2009). google scholar
• Baumann J, Strafrecht Allgemeiner Teil (7. Auflage, Verlag Ernst und Werner 1975). google scholar
• Baumann J, Weber U und Mitsch W, Strafrecht Allgemeiner Teil (11. Auflage, Ernst und Werner 2003). google scholar
• Baytaz A B, Kanunilik İlkesi Bağlamında Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukukunda Yorum (Oniki Levha 2018). google scholar
• Bekar E, Objektif Cezalandırılabilme Koşulları ve Bu Koşullar Bağlamında Türk Ceza Kanunu’nda Yer Alan Suçlar (Oniki Levha 2018). google scholar
• Bekar E, Türk ve Amerikan Ceza Hukukunda Zorunluluk Hali (Seçkin 2013). google scholar
• Bettiol G, Diritto penale, Parte generale (5. Edz, G Priulla 1962). google scholar
• Bulut E, ‘Şahsi Cezasızlık Sebepleri’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü 2021). google scholar
• Cadoppi A e Veneziani P, Elemeni di diritto penale, Parte generale (7. Edz, CEDAM 2018). google scholar
• Canestrari S, Cornacchia L e De Simone G, Manuale di diritto penale, Parte generale (Il Mulino 2007). google scholar
• Canpolat C, Kusur İlkesi Işığında Mazeret Nedeni Olarak Zorlayıcı Cebir (Seçkin 2016). google scholar
• Centel N, Zafer H ve Çakmut Ö, Türk Ceza Hukukuna Giriş (11. Bası, Beta 2020). google scholar
• Cocco G, ‘II fondamento e i limiti dei rapporti familiari come causa di non punibilita o di perseguibilita a querela di parte’, in Giovanni ludica e Ugo Carnevali (edz), Responsabilitâ civile e previdenza (Giuffre, 2015) 1048-1062. google scholar
• De Marsico A, Delitti contro il patrimonio (E Jovene 1951). google scholar
• De Marsico A, Diritto penale, Parte generale (2. Edz, E Jovene 1969). google scholar
• Değirmenci O, ‘Ceza Hukukunda Yanılma Kavramı ve Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Yanılma’ [2014] TBBD (110), 129-188. google scholar
• Demirbaş T, Ceza Hukuku Genel Hükümler (15. Bası, Seçkin 2020). google scholar
• Erem F, Ümanist Doktrin Açısından Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Baskı, Sevinç 1973). google scholar
• Ersoy U, Ceza Hukukunda Objektif Cezalandırılabilme Şartları (Adalet 2015). google scholar
• Exner T, ‘Kompendium der strafrechtlichen Irrtumslehre’ [2009] Zeitschrift für das Juristische Studium (5) 516-527. google scholar
• Fiandaca G e Musco E, Diritto penale, Parte generale (Zanichelli 1990). google scholar
• Fiore C e Fiore S, Diritto penale, Parte generale (6. Edz, UTET 2020). google scholar
• Fischer T, Strafgesetzbuch und Nebengesetze Band 10 (58. Auflage, C H Beck 2011). google scholar
• Frosali RA, Sistema penale italiano (UTET 1958). google scholar
• Gedik D, ‘Ceza Hukukunda Şahsi Cezasızlık Sebepleri’ [2006] Yargıtay Dergisi 32(4) 553-581. google scholar
• Gropp W, Strafrecht Allgemeiner Teil (3. Auflage, Springer 2005). google scholar
• Grosso CF, L’errore sulle scriminanti (Giuffre 1961). google scholar
• Gülşen R, ‘Malvarlığına Karşı Suçlar Açısından Akrabalık Bağının Etkisi (TCK m 167)’ in: Mahmut Koca (Ed), Prof Dr Mehmet Emin Artuk’a Armağan (Seçkin 2020) 487-534. google scholar
• Güngör D, Ceza Hukukunda Fiil Üzerinde Hata (Yetkin 2007). google scholar
• Hafızoğulları Z ve Özen M, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (12. Bası, US-A 2019). google scholar
• Hakeri H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (27. Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Heinrich B, Strafrecht Allgemeiner Teil (3. Auflage, Kohlhammer 2012). google scholar
• Heintschel-Heinegg B, Münchener Kommentar zum Strafgesetzbuch, Band 1 (3. Auflage, C H Beck 2017). google scholar
• Horn E, ‘Zum Irrtum beim Ehegattendiebstahl’ [1971] MDR (1) 8-11. google scholar
• İçel K, Ceza Hukuku Genel Hükümler (Yenilenmiş Bası, Beta 2016). google scholar
• Jakobs G, Strafrecht Allgemeiner Teil (2. Auflage, Walter de Gruyter 1991). google scholar
• Jescheck H H und Weigend T, Lehrbuch des Strafrecht (5. Auflage, Duncker & Humblot, 1996). google scholar
• Kangal Z T, ‘Kişisel Cezasızlık Nedenleri ve Cezayı Kaldıran veya Azaltan Kişisel Nedenler’ [2011] Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi 7(85-86) 38-60. google scholar
• Kangal Z T, Ceza Hukukunda Zorunluluk Durumu (Seçkin 2010). google scholar
• Kindhauser U, Strafrecht Allgemeiner Teil(6. Auflage, Nomos 2013). google scholar
• Kitapçıoğlu Yüksel T, Özgü Suç (Oniki Levha 2021). google scholar
• Koca M ve Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (15. Baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Kohlhaas M, ‘Der Irrtum über das Vorliegen oder Nichtvorliegen von persönlichen StrafausschlieBungsgründen’ [1958] ZStW (70) 217-226. google scholar
• Kühl K, Strafrecht Allgemeiner Teil (7. Auflage, Franz Fahlen 2012). google scholar
• Lackner K und Maasen H, Strafgesetzbuch (5. Auflage, C H Beck 1969). google scholar
• Lackner K und Maasen H, Strafgesetzbuch (7. Auflage, C H Beck 1972). google scholar
• Mantovani F, Diritto penale, Parte generale (7. Edz, CEDAM 2011). google scholar
• Manzini V, Trattato di diritto penale italiano, Vol.IX: Delitti contro il patrimonio, A cura del Pietro Nuvolone (5. Edz, UTET 1986). google scholar
• Marinucci G, Dolcini E e Gatta G L, Manuale di diritto penale, Parte generale (9. Edz, Giuffre 2020). google scholar
• Maurach R, Schroeder F C und Maiwald M, Strafrecht Besonderer Teil, Teil Band 2, straftaten gegen Geimenschaftwerte (10. Auflage, CF Müller 2012). google scholar
• Meraklı S, ‘Mazeret Sebeplerinin Türk Ceza Kanunu Bakımından Değerlendirilmesi’ [2010] Ceza Hukuku Dergisi 5(12) 261-302. google scholar
• Meraklı S, Ceza Hukukunda Kusur (Seçkin 2017). google scholar
• Nuvolone P, Il sistema del diritto penale (2. Edz, CEDAM 1982). google scholar
• Otto H, Grundkurs Strafrecht Allgemeine Strafrechtslehre (7. Auflage, De Gruyter Recht 2004). google scholar
• Ozansü MC, Ceza Hukukunda Kasttan Doğan Sübjektif Sorumluluk (Seçkin 2007). google scholar
• Önder A, Ceza Hukuku Genel Hükümler Cilt II-III (Beta 1992). google scholar
• Özbek V Ö, Doğan K ve Bacaksız P, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (13. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Özen M, Ceza Hukuku Genel Hükümler (5. Baskı, Adalet 2022). google scholar
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler (18. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Öztürk B ve Erdem M R, Uygulamalı Ceza Hukuku ve Güvenlik Tedbirleri Hukuku (22. Baskı, Seçkin 2022). google scholar
• Padovani T, Diritto Penale (4. Edz, Giuffre 1998). google scholar
• Palazzo F, Corso di diritto penale, Parte generale (8. Edz, G Giappichelli 2021). google scholar
• Pecorella G, ‘Semantica versus ideologie: L’errore sulle cd cause di esclusione della pena’, [2019] Archivio Penale 2019(2) 1-23. google scholar
• Pisapia GD, ‘I rapporti di famiglia come causa di non punibilita’ in: Studi di diritto penale (CEDAM 1956) 145-181. google scholar
• Pulitano D, Diritto penale (9. Edz, G Giappichelli 2021). google scholar
• Ramacci F, Corso di dirito penale (A cura di Roberto Guerrini) (5. Edz, G Giappichelli 2013). google scholar
• Ranieri S, Manuale di diritto penale, Parte generale (3. Edz, CEDAM 1956). google scholar
• Raviş S, ‘Türk Ceza Hukukunda Şahsi Cezasızlık Sebepleri’ (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü 2022). google scholar
• Rengier R, Strafrecht Allgemeiner Teil (4. Auflage, C H Beck 2012). google scholar
• Romano B, Diritto penale, Parte generale (4 Edz, Giuffre 2020). google scholar
• Roxin C, Strafrecht Allgemeiner Teil Band I (4. Auflage, C H Beck 2006). google scholar
• Santaniello G e Maruotti L, Manuale di diritto penale, Parte generale (Giuffre 1990). google scholar
• Schmidt R, Strafrecht - Allgemeiner Teil (22. Auflage, RS 2021). google scholar
• Schönke A, Schröder H, Strafgesetzbuch Kommentar(27. Auflage, C H Beck 2006). google scholar
• Soyaslan D, Ceza Hukuku Genel Hükümler (10. Bası, Yetkin 2022). google scholar
• Sözüer A, ‘Yeni Türk Ceza Kanunu Uygulamasında Sorular Cevaplar’ [2006] HPD (6) 227-237. google scholar
• Stree W, ‘Der Irrtum des Taters über die Angehörigeneinschaft seines Opfers’ [1962] FamRZ 55-60. google scholar
• Stree W, ‘Begünstigung, Strafvereitelung und Hehlerei’ [1976] Juristische Schulung Zeitschrift für Studium und Ausbildung 16 (3) 137-145. google scholar
• Tezcan D, Erdem M R ve Önok R M, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku (20. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Toroslu N ve Toroslu H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (26. Bası, Savaş 2021). google scholar
• Tulay ME, Ceza Hukukunda Şahısta veya Konuda Hata (Adalet 2022). google scholar
• Tunç K, Ceza Hukukunda Kastı Engelleyen Hata (Adalet 2021). google scholar
• Vassalli G, ‘Cause di non punibilita’, Enciclopedia del diritto, Vol VI (Giuffre 1960) 609-636. google scholar
• Welzel H, Das Deutsche Strafrecht (4. Auflage, Walter de Gruyter 1954). google scholar
• Wessels J, Beulke W und Satzger H, Strafrecht Allgemeiner Teil (43. Auflage, C F Müller 2019). google scholar
• Zafer H, Ceza Hukuku Genel Hükümler (7. Baskı, Beta 2019). google scholar