Kırsal Alanda Kadınların Üretim ve Haneiçi Karar Süreçlerine Katılımı: Uşak İlyaslı Köyünde Fenomenolojik Bir Araştırma

Yıl 2024, , 1 - 17, 31.12.2024

Hakan Arslan , Rumeysa Korcan

https://doi.org/10.26650/JGEOG2024-1421975

Öz

Bu çalışmanın amacı kırsal alanda yaşayan kadınların üretim ve karar süreçlerindeki rolünü kırsal kadının gözünden anlamaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden fenomenolojik yaklaşım tercih edilmiş ve betimleyici analiz uygulanmıştır. Fenomenolojik çalışmalar katılımcıların deneyimlerinin ortak anlamını keşfetmeye çalışır. Bu çalışmada da katılımcıların gündelik rutinlerinin bu çerçevede anlaşılması amaçlanmıştır. Araştırma Uşak merkez ilçeye bağlı ve Uşak Organize Sanayi bölgesine yakın İlyaslı köyünde gerçekleştirilmiş olup çalışmada kartopu örnekleme yöntemiyle belirlenen 12 katılımcı yer almıştır. Katılımcılarla görüşmeler, araştırmacılarca geliştirilmiş olan yarı-yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında belirlenen temalar, “hanelerin gelir kaynakları”, “kadınların gündelik rutinleri ve üretim sürecindeki rolleri” ve “kadınların hane içi karar süreçlerindeki rolleri”dir. Araştırmanın temaları kapsamında ulaşılan ana bulgular arasında İlyaslı köyündeki hanelerin gelir kaynaklarının tarım ve hayvancılıktan uzaklaştığı ve sanayi işçiliğine kaydığı bulunmaktadır. Köy haneleri gelir kaynağını farklılaştırma imkanı bulduğunda tarım ve hayvancılık faaliyetlerini “geçimlik” düzeye indirmektedir. Bu faaliyetlerin sorumluluğuysa kadının üzerindedir. Ancak kırsal kadının üretim ve yeniden üretim süreçlerindeki rolü karar alma süreçlerine aynı oranda yansımamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırsal alan çalışmaları, Kadın emeği, Haneiçi karar süreçleri

Women’s Participation in Production and Household Decision-making Processes in Rural Türkiye: Phenomenological Research in the Village of Ilyaslı in Uşak

Öz

The aim of this study is to understand the role of women in rural areas in the production and household decision-making processes from the perspective of rural women. In the research, the phenomenological approach and qualitative research method. Research was carried out in İlyaslı Village (close to the Organized Industrial Zone) in Uşak, and 12 participants were selected using the snowball sampling method. The researchers were develop the semistructured interview form. The themes of the research are “income sources of households”, “women's daily routines and their roles in production process” and “women's roles in household decision processes”. The income sources of households in İlyaslı Village depend on industrial labor instead of agriculture and animal husbandry. When village households have the opportunity to differentiate income sources, they reduce agricultural and livestock activities to “livelihood” level. In the maintenance of these activities, the real burden is placed on women. However, the role of rural women in production and reproduction processes is not reflected in decision-making at the same rate.

Anahtar Kelimeler

Rural studies, Women’s labor, Household decision making processes

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2008). Kadının görünmeyen emeği (1. bs.). İstanbul: Yordam Kitap. google scholar
• Akşit, B. (1985). Köy, kasaba ve kentlerde toplumsal değişme: Toplum, siyaset ve kültür dönüşümleri üzerine araştırma yazıları (1. bs.). Ankara: Turhan Kitabevi. google scholar
• Altıntaş, G., Altıntaş, A., Bektaş, H., Çakmak, E., Oruç, E., Kızılaslan, H. & Birol, D. (2019). Effects of young farmer project support on the tendency of young farmers to stay in agriculture: Case of TR83 Region, Turkey, Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 7(10): 1682-1693. google scholar
• Araghi, F. (1995). Global depeasantization: 1945-1990. Socio Q, 36: 337-368. google scholar
• Arıkan, G. (1988). Kırsal kesimde kadın olmak. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2): 1-16. google scholar
• Arslan, H. (2016). Köy sakinlerinin gelecekten beklentilerinde köyün yeri Çankırı Ünür köyü örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 471-496. google scholar
• Arslan, H. (2022). Uşak kentinin markalaşması ve tarhana. D. Onsekiz (Ed.) Markalaşma Vizyonuyla Uşak Kenti (s. 261-278). Ankara: Gece Yayınları. google scholar
• Arslan, H. (2019). Türkiye’de kır sosyolojisi araştırmaları. Ankara: Siyasal Yayınları. google scholar
• Atay-Avşar, T. (2013). Kırsal alanda kadınların cinsiyete dayalı işgücüne katılımlarının toplumsal değişim açısından ele alınması: Antakya (Hatay) kent merkezine yakın iki farklı köy araştırması. (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. google scholar
• Baylina, M., & Rodo-Zarate, M. (2020). Youth, activism and new rurality: A feminist approach. Journal of Rural Studies, 79: 189196. google scholar
• Bernstein, H. (2014). Tarımsal değişimin sınıfsal dinamikleri (1. bs.). İstanbul: Yordam Kitap. google scholar
• Bock, B. B. & Derkzen, P. (2008). Barriers to women’s participation in rural policy making. In A. Morell & B. B. Bock (Eds.), Gender Regimes, Citizen Participation and Rural Restructuring. (pp. 263281). Amsterdam: Elsevier. google scholar
• Brydon, L. & Chant, S. (1989). Women in the third world: Gender ıssues in rural and urban areas (1. Printing). Rutgers University Press. New Jersey. google scholar
• Camarero, L. & Sampedro, R. (2016). Exploring female over-migration in rural Spain- employment, care giving and mobility. In Women and migration in rural Europe: Labour Markets, Representations and Policies (pp. 189-208). London: Palgrave Macmillan. google scholar
• Ceyhan, V., Goldey, P., Ediz, D. ve Özkan, B. (2001). Sebze tarımında çalışan kadınların sosyo-ekonomik özellikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 1-2: 14-26. google scholar
• Chayanov, A. V. (1966). The theory of peasant economy (1. Printing.), In D. Thorner; B. Kerblay, & REF Smith (Eds.). Illinois: Homewood. google scholar
• Ciğerci Ulukan, N. ve Ulukan, U. (2022). Doğu Karadeniz tarımında kadın: Hanehalkı anketlerinin söyle(me)dikleri. Fiscaoeconomia 6 (2): 726-742. google scholar
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri (6. bs.). Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar DFID (2000). Report on Poverty Elimination and the Empowerment of Women. UK: Stairway Communications. google scholar
• Ecevit, M. (1993). Rural women and the small peasant economy. Turkish Public Administration Annual 17-19: 87-99. google scholar
• Ecevit, M. (1999). Kırsal Türkiye’nin değişim dinamikleri Gökçeören köyü monografisi. Ankara: Kültür Bakanlığı. google scholar
• Engels, F. (1999 [1850]). Köylüler savaşı. Ankara: Sol Yayınları. google scholar
• Eroğlu, D. (2014). Kırsal aile işletmelerinin sürdürülebilirliğinde toplumsal cinsiyet etkileri: Bolu, Kars, Tekirdağ ve Şanlıurfa örnekleri. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu. 30-31 Ekim 2014, (s. 194-198), Ankara, Türkiye. google scholar
• Eroğlu, S. ve Bektaş, O. (2016). STEM eğitimi almış fen bilimleri öğretmenlerinin stem temelli ders etkinlikleri hakkındaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 4(3): 43-67. google scholar
• Gönüllü Atakan, A. (2014). Women’s changing experiences with patriarchy during rural transformation of Turkey: a case study in a central Anatolian town Avanos. (Doktora Tezi). ODTÜ, Ankara. google scholar
• Guba, E. G. & Lincoln, Y. S. (1989). Fourth generation evaluation (1. Printing.). Newbury Park: Sage. google scholar
• Güler, Z.; Özsel, D. ve Güler, N. (2015). Arafta kalan yaşlılar: kırdan kente göçün yaşlılara etkisi. Sosyoloji Konferansları, 52 (2015-2): 685-713. google scholar
• Gündüz-Hoşgör, A. ve Smits, J. (2006). The status of rural women in Turkey: What is the role of regional differences. https://repository. ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/74922/74922.pdf, (Erişim tarihi: 14.07.2023). google scholar
• Hablemitoğlu, Ş. (1996). Kırsal ailede kadının iş modelleri ve kararlara katılımı. (Doktora Tezi). AÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Hobsbawm, E. J. (1995). Age of extremes the short twentieth century 1914-1991 (2. Printing). London: Abacus. google scholar
• İçduygu, A., ve Sirkeci, İ. (1999). Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde göç hareketleri. In O. Baydar (Ed.) 75. Yılda Köyden Şehirlere (s. 249-268), İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları. google scholar
• Kabir, S. M. S., & Jahan, A. K. M. S. (2013). Household decision making process of rural women in Bangladesh. IOSR Journal of Humanities and Social Science, 10: 69-78. google scholar
• Kandiyoti D. (1990). Rural transformation in Turkey and its implications for women’s status. In F. Özbay (Ed.) Women Family and Social Change In Turkey (s. 91-104) Bangkok: Unesco. google scholar
• Kantar, M. (1996). Adana ve İçel dağ köylerinde yaşayan kırsal kadınların toplumsal yaşamdaki rolleri ve bu rollerle ilgili geleceğe yönelik beklentileri, (Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. google scholar
• Kautsky, K. (1988). The Agrarian question (1. Printing.). London: Zwan Publications. google scholar Köymen, O. (2008). Kapitalizm ve köylülük ağalar, üretenler, patronlar (1. bs.). İstanbul: Yordam Kitap. google scholar
• Kutlar, İ. (2014). Örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde kadınların işgücüne katılımının aile çiftçiliği açısından önemi: Antalya ili örneği. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu, 30-31 Ekim 2014, (s. 207-212), Ankara, Türkiye. google scholar
• Kutlar, İ.; Kızılay, H. ve Turhanoğulları, Z. (2013). Kırsal alanda kadınların işgücüne ve kararlara katılımını etkileyen sosyoekonomik faktörlerin belirlenmesi: Burdur ili örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1): 27-32. google scholar
• Leibert, T. (2016). She leaves, he stays? Sex-selective migration in rural East Germany. Journal of Rural Studies 43: 267-279 google scholar
• Lenin, V. İ. (1975 [1936]. İşçi ve köylü ittifakı (2. bs.). Ankara: Sol Yayınları. google scholar
• Marx, K. (1993 [1852]). Louis Bonapart’ın 18. brumier’i (2. bs.). İstanbul: Yorum Yayınları. google scholar
• Merter, F. (1990). 1950-1988 yılları arasında köy ailesinde meydana gelen değişmeler (Malatya örneği) (1. bs.). Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı. google scholar
• Mukherjee, A. (2021). Gender. In A. H. Akram-Lodhi, K. Dietz, B. Engels & B. M. McKay (Eds.) Critical Agrarian Studies, (pp. 120130). UK: Edward Elgar Publishing Limited. google scholar
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar (5. bs.). Ankara: Yayınodası. google scholar
• Oğuz, C.; Kan, A. ve Kan, M. (2014). Aile çiftçiliğinde bahçe tarımında kadınların rolü: Yaylacık köyü örneği. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu, 30-31 Ekim 2014, (s. 213-223). Ankara, Türkiye. google scholar
• Oruç Büyükbay, E. ve Gözener, B. (2011). Kırsal alanda çocuk eğitiminde anne faktörü ve annenin eğitim düzeyi ile çocuk eğitiminin ilişkisi: Tokat örneği. Toplumsal Gelişmede Türk ve Japon Kadınının Eğitimi. (s.360-375). Pozitif Matbaa, Ankara. google scholar
• Öksüz, M., ve Özgür, E. M. (2021). Emeğin Etnikleşmesi ve feminizasyonu: Çay tarımında kadın ve Gürcü emeği. Coğrafya Dergisi, (43): 55-75. google scholar
• Özbay, F. (1982). Türkiye’de kırsal/kentsel kesimde eğitimin kadınlar üzerine etkisi. N. Abadan Unat (Der.) Türk Toplumunda Kadın içinde (s. 191-219). Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği. google scholar
• Özbay, F. (2015). Dünden bugüne aile, kent ve nüfus (1. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Özbay, F. (2019). Kadın emeği (1. bs.). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
• Özdemir, G., Yılmaz, E., Unakıtan, G, Yılmaz, İ. ve Keskin, G. (2017). Kırsal kadının geleneksel gıda üretimi ve pazarlama istekliliği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 14 (3): 66-72. google scholar
• Öztürk, M. (2007). Agriculture, peasantry, and poverty in Turkey in the neo-liberal age. Wageningen: Wageningen Academic Publishers. google scholar
• Öztürk, M., Topaloğlu, B., Hilton, A., ve Jongerden, J. (2018). Rural-urban mobilities in Turkey: socio-spatial perspectives on migration and return movements. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20 (5): 513-530. google scholar
• Özuğurlu, M. (2013). Küçük köylülüğe sermaye kapanı (1. bs.). Ankara: Nota Bene Yayınları. google scholar
• Pattnaik, I., Lahiri-Dutt, K., Lockie, S., and Pritchard, B. (2018). The feminization of agriculture or the feminization of agrarian distress? Tracking the trajectory of women in agriculture in India. Journal of the Asia Pacific Economy, 23 (1): 138-155. google scholar
• Rad, S.; Çelik Ateş, H.; Delioğlan, Ş.; Polatöz, S. ve Özçömlekçi, G. (2012). Participation of rural women in sustainable development-demographical and socio-economic determinants. Sustainable Development, 20: 71-84. google scholar
• Saldana, J. (2019). Nitel araştırmacılar için kodlama el kitabı (1. bs.). Ankara: Pegem Yayınları. google scholar
• Sultana, A. M. (2011). Factors effect on women autonomy and decision-making power within the household in rural communities. Journal of Applied Sciences Research, 7 (1): 18-22. google scholar
• Şevki, M. A. (1968). Osmanlı tarihinin sosyal bilimle açıklanması (1. bs.). İstanbul: Elif Yayınları. google scholar
• Tsegaye, D., Dessalegn, T., Yimam, A., and Kefale, M. (2012). Extent of rural women participation and decision making in seed production activities. Global Advanced Research Journal of Agricultural Science, 1 (7): 186-190. google scholar
• Üçeçam Karagel, D. (2010). Türkiye kırsalında tarımda çalışan kadın nüfus (1990-2000). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (13): 254-267. google scholar
• Yasan Ataseven, Z..; Gül, U.; Taşkaya Top, B.; Yavuz, G. G.; Ataseven, Y. ve Canik, F. (2014). Doğu Karadeniz bölgesinde çay yetiştiriciliği yapan aile işletmelerinde kadının rolü. Ulusal Aile Çiftçiliği Sempozyumu, 30-31 Ekim 2014, s. 224-229, Ankara, Türkiye. google scholar
• Yıldırak, N.; Gülçubuk, B.; Gün, S.; Olhan, E. ve Kılıç, M. (2003). Türkiye’de gezici ve geçici kadın tarım işçilerinin çalışma ve yaşam koşulları ve sorunları. Ankara: TARIM-İŞ Yayınları. google scholar
• Yılmaz, E., Özdemir, G., Oraman, Y., Unakıtan, G., ve Konyalı, S. (2019). Tarımsal üretimde kadınların karar alma süreçlerine katılımı ve kooperatiflerden beklentileri. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 16 (1): 71-81. google scholar