TÜRKİYE’DE YILLIK ORTALAMA SICAKLIKLAR İLE YAĞIŞLARDA EĞİLİMLER VE NAO ARASINDAKİ İLİŞKİLERİ (1975-2009)

Yıl 2014, Sayı: 28, 55 - 68, 24.11.2014

Gülten İçel Murat Ataol

Öz

İklim, canlıların yaşama alanı ve özelliklerini belirleyen en önemli unsur olmakla birlikte, insanoğlu için tüm yaşama gereksinimlerini karşılayan kaynağın kendisidir. İnsan faaliyetleri, özellikle endüstriyel faaliyetler nedeniyle dünya küresel olarak ısınmakta, bu ısınmadan da hidrolojik çevrimin tüm bileşenleri etkilenmektedir. İklim değişikliği olarak adlandırılan bu durumda bazı alanlarda yağışların azalması ile kuraklık tehlikesi artarken; bazı alanlarda yağışlarda artışlar görülmektedir.
Ulusal ve uluslararası çalışmalarda belirtilen ortak noktalardan biri küresel iklim değişikliğinden etkilenen riskli ülkelerden biri olduğumuzdur. Bu çalışmada 1975-2009 yılları arasında Türkiye’de, 110 meteoroloji istasyonu verisine göre yıllık ortalama sıcaklıklar ile yıllık ortalama yağışlarda görülen eğilimler ve NAO ile ilişkileri analiz edilmiştir. Yıllık ortalama sıcaklık ve yağışların Linear Trend Modeline göre eğilimleri alınmış, Pearsen Korelasyon analizleri ile aralarındaki ilişkinin yönü ve derecesi incelenmiştir. Sıcaklık ve yağışta gelecekteki olası değişimler Basit Doğrusal Regresyon ile incelenmiş, ayrıca 110 istasyonun yıllık ortalama sıcaklık ve yağış eğilimlerine göre haritalar hazırlanmıştır.

Elde edilen bulgulara göre Türkiye’de 1975-2009 yılları arasında yıllık ortalama sıcaklıklarda 1,01°C artış eğilimi vardır. 2024 yılına kadar yıllık ortalama sıcaklıklarda 0,3°C artış beklenmektedir. Yıllık ortalama yağışlarda ise tüm istasyonlar dikkate alındığında 0,43 mm. lik bir artış eğilimi görülmekle birlikte bu artış, özellikle Karadeniz kıyılarındaki yüksek artış eğilimine sahip istasyonların varlığından kaynaklanmaktadır. Karadeniz ve Marmara bölgeleri dışında kalan ve ülke topraklarının %74’ünü kaplayan kısımda ise yıllık ortalama yağışlarda 21,6 mm’lik azalış eğilimi görülmektedir.

Anahtar kelimeler: İklim değişikliği, yağış, sıcaklık, eğilim, NAO

The Trends in Annual Average Temperatures and Precipitations in Turkey and Relationship with NAO (1975-2009)

Abstract

The climate is both the most important element, thet determines the creatures living area and properties and self-source thet provides all living needs for human beings. Because of human activities, especially industrial activities, the world have got warmer globally,all components of hydrologic circuit have been effected by this warming. In this situation, called the change of climate, while the danger of drought have been increasing by the decrease in rains in some areas, the increases in rains have been seen in some areas.
One of common points declared in the national and international studies is that our country is one of the risky area being affected by the global climate change. In this study, the trends in annual average temperatures and precipitations and relationship with NAO in the period of 1975-2009 were analysed according to data provided by 110 Turkish meteorological stations. The trends in annual average temperatures and precipitations according to the linear trend model were prepared and direction and degree of relationship between them were examined by the Pearsen Correlation analysis. Potential changes of temperature and precipitation in the future were examined with Simple Linear Regression and the maps of trends of annual average temperature and precipitation were prepared according to 110 Turkish meteorological stations.
According to the findings, there is an upward trend of 1,01°C in annual average temperatures for the period of 1975-2009 in Turkey. Annual average temperatures will be expected to rise 0,3°C by 2024. There is an upward trend of 0,43 mm in annual average precipitations according to data of 110 Turkish meteorological stations, but this increase is due to the stations having high increasing trend in The Black Sea coasts. There is a downward trend of 21,6 mm in annual average precipitation in Turkey, except for the regions of Black Sea and Marmara, that constitute the 74 percent of the land.

Keywords: Climate change, precipitation, temperature, trend, NAO

Anahtar Kelimeler

İklim değişikliği, yağış, sıcaklık, eğilim, NAO

Kaynakça

• DEMİR, İ., KILIÇ, G., COŞKUN, M., SÜMER, U. M. 2008. “Türkiye’de Maksimum, Minimum ve Ortalama Hava Sıcaklıkları ile Yağış Dizilerinde Gözlenen Değişiklikler ve Eğilimler”. TMMOB İklim Değişimi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s: 69-84 Ankara.
• IPPC, 2007. Climate Change 2007: Synthesis Report, Intergovernmental Panel on Climate Change, İsviçre.
• KADIOĞLU, M. 2008. Küresel İklim Değişikliğine Uyum Stratejileri. Kar Hidrolojisi Konferansı. Bildiri Kitabı: 69-94, Erzurum.
• ÖZFİDANER, M., TOPALOĞLU,F., KAPUR, B. 2008. Türkiye Yağış Verilerinin Bölgesel Ortalama Trend Analizi. UKİDEK, 4 Aralık 2008, Konya.
• ŞEN,Ö.L., KINDAP, T., BOZYURT, D. 2008. Küresel Isınma ve Türkiye, İyimser Senaryo. Yeşil Atlas. 80-89.
• TAYANÇ, M., TOROS, H. 1997. Urbanization effects on regional climate change in the case of four large cities of Turkey”. Climatic Change, 35: 501-524.
• TEKİN, V.N. 2009. SPSS Uygulamalı İstatistik Teknikleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara
• TÜRKEŞ, M. 1998. Influence Of Geopotential Heights, Cyclone Frequency and Southern Oscillation On Rainfall Variations in Turkey. International Journal of Climatology, 18: 649– 6
• TÜRKEŞ, M. 1999. Vulnerability of Turkey to Desertification With Respect to Precipitation and Aridity Conditions. Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences. Tübitak, Ankara.
• TÜRKEŞ, M., SÜMER, U. M., DEMİR, İ. 2002. Re-Evaluation Of Trends and Changes in Mean, Maximum and Minimum Temperatures of Turkey For the Period 1929-1999. International Journal of Climatology, 22: 947–977.
• TÜRKEŞ, M. ERLAT, E. 2003. Türkiye’de Kuzey Atlantik Salınımı İle Bağlantılı Yağış Değişiklikleri ve Değişebilirliği. III. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu, Ankara.
• TÜRKEŞ, M., ERLAT, E. 2005. Türkiye’de Kuzey Atlantik Salınımı İle Bağlantılı Yağış Değişikliklerinin 500 hPa Seviyesindeki Dolaşımla Açıklanması. Ulusal Coğrafya Kongresi (Prof. Dr. İsmail Yalçınlar Anısına) Bildiriler Kitabı: 363-372, İstanbul.
• TÜRKEŞ, M., KOÇ, T., SARIŞ, F. 2007. Türkiye’nin Yağış Toplamı ve Yoğunluğu Dizilerindeki Değişikliklerin ve Eğilimlerin Zamansal Ve Alansal Çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Coğrafi Bilimler Dergisi, 5:57-73, Ankara.
• T. C. Çevre ve Orman Bakanlığı. 2007. İklim Değişikliği I. Ulusal Bildirimi, Ankara.
• ÜNAL, I. 1996. Eğitim ve Yetiştirme Ekonomisi, Epar Yayınları, Ankara.