ÇANKIRI-ANKARA KARAYOLU BOYUNCA (AKYURT-ÇANKIRI ARASI) HEYELAN RİSK BÖLGELERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2014, Sayı: 29, 51 - 69, 29.04.2015

Murat Ataol Serdar Yeşilyurt

Öz

Heyelanlar, ülkemizde en sık karşılaşılan doğal afet türlerinden biridir. Depremlerden sonra en çok yapı hasarı da yine heyelanlar nedeniyle meydana gelmektedir. Çankırı-Ankara karayolunda (Akyurt-Çankırı arası) heyelan olayları yoğun olarak yaşanmaktadır ve özellikle 2012 yılı bahar aylarında pek çok yeni heyelan ve toprak kayması olayı gözlenmiştir.
Bu çalışmada incelenen alanda heyelan oluşumu ile ilgili jeolojik ve topografik unsurlara ait veriler toplanıp frekans oranı metodu kullanılarak heyelan risk grupları belirlenmiştir. Bu gruplara göre çalışma alanının heyelan duyarlılık haritası oluşturulmuş, böylece riskli alanları dolayısıyla karayolu yapımında önlem alınması gereken yerleri belirlemek amaçlanmıştır.
Akyurt-Kalecik sapağı arasında kalan bölge ve Çankırı yakın çevresi heyelan riskinin en fazla olduğu bölgeler olarak tespit edilmiştir. Alandaki aktif heyelanlar bu riskli bölgelerde açılan yol yarmaları üzerinde oluşmuştur.
Anahtar Kelimeler: Heyelan, Çankırı-Ankara karayolu, heyelan duyarlılık haritası, frekans oranı metodu

Abstract

Identification of Landslide Risk Zones Along The Çankırı-Ankara (Between Akyurt and Çankırı) State Road

The most common natural disaster type in our country is landslide. Most of the structural damage occur due to the landslides after earthquake damages. Landslide events were observed along The Çankırı-Ankara State Road intensively. Especially in 2012 Spring, a lot of new landslide events were observed.
In this study, data on geological and topographical factors related to landslide occurrence in the investigated area were collected and landslide risk groups were determined by using frequency ratio method. Landslide susceptibility map of the study area has been created according to these groups, so therefore aimed to identify risk areas where measures to be taken in the highway construction.
Most risky areas are the region between Akyurt-Kalecik turn and near surroundings of Çankırı. Active landslides occurred in the area opened on the road cut in the risk zone.
Keywords: Landslide, Çankırı-Ankara State Road, landslide susceptibility map, frequency ratio method

Anahtar Kelimeler

Heyelan, Çankırı-Ankara karayolu, heyelan duyarlılık haritası, frekans oranı metodu

Kaynakça

• AKINCI, H., DOĞAN, S., KILIÇOĞLU, C., KEÇECİ, S.B., 2010. “Samsun İl Merkezinin Heyelan Duyarlılık Haritasının Üretilmesi”, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi 2(3):13- 27
• ATALAY, İ., 1977, Muş-Palu Arasındaki Murat Nehri Vadisi Boyunca Oluşan Kütle Hareketleri, İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 20-21: 263-279, İstanbul
• DÖNMEZ, H. ve AKÇAY, A.E., 2010. Türkiye Jeoloji Haritaları, Çankırı-H30 Paftası ve Açıklaması, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, No:138.
• ÇİÇEK, İ., 1985. Türkiye’de, Özellikle Doğu Karadeniz Bölgesinde Heyelan Olayları ve Ekonomiye Etkileri, G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara
• ÇİÇEK, İ., 1996. “Thornthwaite Metoduna Göre Türkiye’de İklim Tipleri”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 12:33-71.
• DOĞAN, U., 1996. “Çandır Miosen Havzasi'nin Jeomorfolojisi”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 12: 135-152.
• DOĞU, A.F., Çiçek, İ., Gürgen, G., 1989. “23 Haziran 1988 Çatak Heyelanı (Trabzon- Maçka)” Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğrafya Bilim ve Uygulama Kolu, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, C:1, S:1, s:103-107, ANKARA
• DUMAN, T., OLGUN, Ş., ÇAN, T., NEFESLİOĞLU, H.A., HAMZAÇEBİ, S., DURMAZ, S., EMRE, Ö., ATEŞ, Ş., KEÇER, M., ÇÖREKÇİOĞLU, Ş., 2007. Türkiye Heyelan Envanteri Haritası, 1/500000 Ölçekli Sinop Paftası, MTA Özel Yayın Serisi-7, Ankara
• EKER, A.M., DİKMEN, M., CAMBAZOĞLU S., DÜZGÜN Ş.H.S.B., AKGÜN H., 2012. “Bartın, Ulus İlçesi İçin Yapay Sinir Ağı Ve Lojistik Regresyon Yöntemlerinin Heyelan Duyarlılık Çalışmasına Uygulanması Ve Karşılaştırılması”, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., Cilt 27, No 1, 163-173
• ERENER, A., DÜZGÜN, H.S.B., 2010. “Improvement of Statistical Landslide Susceptibility Mapping by Using Spatial and Global Regression Methods in The Case of More and Romsdal (Norway)”, Landslides, Cilt 7, No 1, 55–68
• ERENER A., LACASSE S., 2007. “Heyelan Duyarlılık Haritalamasında Cbs Kullanımı”, Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası , 30 Ekim –02 Kasım 2007, KTÜ, Trabzon
• ERGİNAL, A., BAYRAKDAR, C., 2006. “Karayolu Heyelanlarına Bir Örnek: İnecik Heyelanı (Tekirdağ)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi 14: 43-53
• ERINÇ, S., 2000. Jeomorfoloji I, Der yayınları, Yayın No: 284, İstanbul
• ERTEK, T.A., TUROĞLU, H., MATER, B., 1993. “Çiftlik Heyelanı (Sinop)", Türk Coğrafya Dergisi 28:181-188, İstanbul.
• GİRGİN, M., 1996. “Aşkale Heyelanı (Erzurum)", Türk Coğrafya Dergisi 31:155-166, İstanbul.
• GÖKÇE, O., ÖZDEN, Ş., DEMİR, A. 2008. Türkiye’de Afetlerin Mekansal Ve İstatistiksel Dağılımı Afet Bilgileri Envanteri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Afet Etüd ve Hasar Tespit Daire Başkanlığı, Ankara
• GÖKÇEOĞLU, C., SÖNMEZ, H., NEFESLİOĞLU, H.A., DUMAN, T.Y. VE CAN, T., 2005. “The 17 March 2005 Kuzulu landslide (Sivas, Turkey) and landslide susceptibility map of its near vicinity”, Engineering Geology, 81, 65-83
• GÜNAL, N.,2013. “Türkiye’de Kar Yağışı, Karın Yerde Kalma Süresi ve Daimi Kar Sınırı”, Acta Turcica, Yıl 5, Sayı 1.
• NEFESLİOĞLU, H.A., GÖKÇEOĞLU, C., SÖNMEZ, H., 2008. “An assessment on the use of logistic regression and artificial neural networks with different sampling strategies for the preparation of landslide susceptibility maps”, Engineering Geology, 97, 171-191
• ÖNER, E., 1985. Türkiye’de, Özellikle Orta Karadeniz Bölgesinde Heyelan Olayları ve Ekonomiye Etkileri, A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara.
• ÖNER, E., ÇİÇEK, İ., 1987. “Heyelan Olayları ve Karadeniz Kıyı Şeridinden Örnekler” Jeomorfoloji Dergisi, 15:53-64
• REİS, S., YALÇIN, A., ATASOY, M., NİŞANCI, R., BAYRAK, T., ERDURAN, M., SANCAR, C., EKERCİN, S., 2012. “Remote Sensing and GIS-based Landslide Susceptibility Mapping Using Frequency Ratio and Analytical Hierarchy Methods in Rize Province”, Environment Earth Sciences 66, 2063-2073
• SARIASLAN, M., YURDAKUL, M. E., OSMANÇELEBİOĞLU, R., BASA, F., ERKAL, T., KEÇER, M., ŞENTÜRK, K., MUTLU, G. VE AKTİMUR, H. T., 1986. Ankara İli’nin Çevre Jeolojisi ve Doğal Kaynakları. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Derleme No: 10069, Ankara
• SÜR, Ö., 1972. “Heyelan Olaylarına Sebep Olan Faktörler ve Bunların Türkiye’de Etkili Olduğu Alanlar”, Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 5-6, Ankara.
• ŞENTÜRK, K., KARAKÖSE, C., 1981. “Orta Sakarya Bölgesinde Liyas Öncesi Ofiyolitlerin ve Mavişistlerin Oluşumu ve Yerleşmesi”, TJK Bülteni, 22-1, s.85-100
• YALÇIN, A., REİS, S., AYDINOĞLU, A.C., YOMRALIOĞLU, T., 2011. “A GIS-based comparative study of frequency ratio, analytical hierarchy process, bivariate statistics and logistics regression methods for landslide susceptibility mapping in Trabzon, NE Turkey”, CATENA 85, 274–287
• YILMAZ I., 2009. “Landslide susceptibility mapping using frequency ratio, logistic regression, artificial neural networks and their comparison: A case study from Kat landslides (Tokat—Turkey)”, Computers & Geosciences 35,1125–1138.