CİHANNÜMA’DAN YANSIYANLAR: BİR DOKÜMAN ANALİZİ

Yıl 2014, Sayı: 29, 120 - 144, 29.04.2015

Nazan Karakaş Özür

Öz

Katip Çelebi, Osmanlı’nın modernleşme dönemi içinde önemli bir yere sahiptir. Eserleri hakkında yapılan bibliyografik çalışmalar eserlerinin yerli ve yabancı bilim çevreleri tarafından merak ve ilgi ile incelendiğini göstermektedir.
Bu çalışma, Katip Çelebi’nin coğrafya alanında verdiği eseri Cihannüma ile ilgilidir. Şimdiye kadar Cihannüma’nın hangi yönleri ile bilimsel çalışmalara konu olduğu sorusu temel çıkış noktası olmuştur. Bunun için, Yılmaz (2011) ve Ağaoğlu (2013) tarafından hazırlanan iki ayrı bibliyografya eseri taranarak Cihannüma ile ilgili 99 esere ulaşılmıştır. Bu eserler, nitel bir çalışma ile doküman incelemesi yöntemi kullanarak analiz edilmiştir. Burada amaç kimler, hangi amaçla, nasıl Cihannümayı incelemişler belirlemektir. Tespit edilen bu ölçütlere göre taranan eserlerden elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Buna göre, Cihannüma en çok tarih alanında çalışanlar tarafından kaleme alınmış ve toplamda en fazla üretilen eser türü makale olmuştur. Cihannüma ile ilgili ansiklopedi maddesi, kitap bölümü ve kitap sayısı makale ile kıyaslandığında yetersiz kalmıştır. Cihannüma çalışmaları, tıpkı Katip Çelebi ile ilgili diğer çalışmalarda olduğu gibi daha çok ölüm ve doğum yıldönümlerinde yoğunlaşmıştır. Bu konu üzerinde uzmanlaşmaya ve çalışmalarını Katip Çelebi’ye odaklamaya eğilim gösteren araştırmacılara ihtiyaç olduğu görülmüştür.
Coğrafya tarihi açısından son derece önemli bir kişi olan Katip Çelebi ve onun bu alanda verdiği eseri Cihannüma, Osmanlı Coğrafya Tarihinde, Klasik Dönemden, Modern Döneme geçişi başlatmıştır. Bu nedenle coğrafya tarihi çalışmalarında gözden kaçırılmayacak, üzerinde daha ayrıntılı olarak durulması gereken bir eser olarak düşünülmelidir.
Anahtar kelimeler: Cihannüma, Katip Çelebi, Modernleşme, Coğrafya Tarihi

 

Abstract

Reflections Of Cihannüma: A Document Analysis

Katip Çelebi has an important role in Ottoman modernisation period. The bibliographic works about in his writing show that his writings were studied with great interest from local and foreign science environment. This paper deal with Cihannüma which is Katip Çelebi’s work about geography. Primary question is which aspects of Cihannüma was studied in scientific woks up to now. Therefore, two bibliography works are used which is prepared by Yılmaz (2011) and Ağaoğlu (2013) and I reached about 99 works. This works are analysed with document analysis method and qualitative works. The aim of this study determine that who, which purpose and how they study Cihannüma. We found that, Cihannüma is studied by the historians at most and the most writing works are article. When we compare the number of the encyclopedia article, the book tittle and the articles, the number of the boks are insufficient according as article. Works of Cihannuma concentrate on birth and death anniversary. It is seen that we need to the researcher who study about Katip Çelebi.
Katip Çelebi, who is very important in term of the history of geography, begin passing from classical period to the modern period in Ottoman Geography’s History. So we think that there must be more worked about Cihannüma for the history of Geography.
Keywords: Cihannüma, Katip Çelebi, Modernisation, History Of Geography.

Anahtar Kelimeler

Cihannüma, Katip Çelebi, Modernleşme, Coğrafya Tarihi

Kaynakça

• AĞAOĞLU, B., 2013, Katip Çelebi Kaynakçası, İstanbul.
• http://www.mikrobeta.com.tr/wp-content/uploads/bsk-files-manager/234_298.pdf.
• 05ç2014 adresinden tarihinde erişilmiştir.
• BACQUE, G.J.L., 2001, “Kâtip Çelebi Cihannümâsının Bazı Batı Kaynakları Hakkında”
• Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim Milletlerarası Kongresi (12-15 Nisan 1999) İslam
• Tarihi, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi [Research Centre for Islamic History Art &
• Culture] (IRCICA), İstanbul.
• BACQUE G.J.L., 1997, “Kâtip Çelebi’nin Cihannümâsı’nda Fatih Sultan Mehmed’in
• Dönemi ve Fütuhatı” I. Uluslararsı İstanbul’un Fethi Sempozyumu (İstanbul, 24-25 Mayıs
• 1996), İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 159-172, İstanbul.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş.vd., 2014, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, PegemA Yayıncılık, 16. Baskı, Ankara.
• GÜMÜŞÇÜ, O., 2013, “Katip Çelebi’den Günümüze Türkiye’de Coğrafyanın Tarihi
• Serüveni,” VII. TÜCAUM Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiri Kitabı 18-19 Ekim 2012, Ankara.
• GÜMÜŞÇÜ, O., 2013, Coğrafyaya Davet, Yeditepe Yayıncılık, İstanbul.
• GÖKYAY, O.Ş., 1993,"Cihannüma" TDV İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, VII: 541-542, Ankara.
• GÖKYAY, O.Ş., 1991, “Katip Çelebi”, Katip Çelebi Hayatı ve Eserleri Hakkında
• İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• GÜLEÇ, İ., 1998, Katip Çelebi, Pati Yayınları, İstanbul.
• İHSANOĞLU, E., 1999, “Eğitim ve Bilim”, Osmanlı Medeniyet Tarihi II , Ed. Ekmeleddin
• İhsanoğlu, Zaman Yayıncılık, İstanbul.
• İNALCIK, H., 2014, Devlet-i Aliyye II, İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• SABEV, O., 2006, “Bir Dünya Aynası,” İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı Matbaa
• Serüveni (1726-1746): Yeniden Değerlendirme:209-222, Yeditepe Yayınevi, İstanbul.
• TEKELİ, S., vd., 2001Bilim Tarihine Giriş, Nobel Yayıncılık, 3. Basım, Anklara.
• TEZ, Z., 2009, Astronomi ve Coğrafyanın Kültürel Tarihi, Doruk Yayıncılık, İstanbul.
• YILDIRIM, C., 2012, Bilim Tarihi, Remzi Kitapevi, 15. Basım, İstanbul.
• TÜMERTEKİN, E.,, ÖZGÜÇ, N., 2000, Coğrafya, Çantay Yayınları, İstanbul.
• YILMAZ, M., 2011, Katip Çelebi Bibliyografyası, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür
• AŞ. Yayınları, İstanbul.
• YURTOĞLU, B., 2009, Katip Çelebi, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk
• Kültür Merkezi Yayını: 373, Ankara.
• SEZGİN, F., 2009, İslam Uygarlığında Astronomi, Coğrafya ve Denizcilik, Boyut Yayınları, İstanbul.
• YILDIRIM, A.,ŞİMŞEK, H., 2013, “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri,” Seçkin
• Yayıncılık, 9.Baskı, Ankara.
• YILMAZ, M., 2011, Katip Çelebi Bibliyografyası, İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Kültür
• A.Ş. Yayınları, İstanbul.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.544c2
• d9b17a8e8.80768512 adresinden 26.10.2014’te saat 02.25’te alınmıştır.
• http://tucaum.ankara.edu.tr/index.php?bil=bil_icerik&gosterim=duzenleme&icerik_id=1
• 37 adresinden 28.10.2014 tarihinde 15:27’de erişilmiştir.
• EK:1-Bibliyografik Tarama İle Elde Edilen Eserlerin Türlerine Göre Listesi.26 ANSİKLOPEDİ MADDESİ
• ……………. “Cihannümâ” Meydan Larousse. İstanbul: Meydan Yayınevi, 1969. c. VI, s. 946-947.
• ……………. “Cihannümâ” Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul:
• Dergâh Yayınları, 1997. c. II, s. 66-67. Gökyay, Orhan Şaik,"Cihannüma" TDV İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye
• Diyanet Vakfı, 1993. c. VII, s. 541-542. Hagen, Gotftfried, “ Gihannüma ("Kosmorama"),” In: Vierhundert Jahre
• Mercator, vierhundert Jahre Atlas: "Die ganze Welt zwischen zwei
• Buchdeckeln"; eine Geschichte der Atlanten ; [zum 400. Todestag
• Gerhard Mercators anlässlich einer Ausstellung der Bayerischen
• Staatsbibliothek vom 5. April 1995 bis 1. Juli 1995] / hrsg. von
• Hans Wolff. Weißenhorn, Germany: Konrad, 1995. Hagen, Gotftfried, “Gihannüma,” In: The beginnings of printing in the Near and
• Middle East: Jews, Christians and Muslims: [Exhibition: Der
• Frühdruck im Orient: Juden, Christen und Muslime, 25.03.
• 02001] / ed. by Lehrstuhl für Türkische Sprache, Geschichte
• und Kultur, Univ. Bamberg ; Staatsbibliothek Bamberg.
• [Ausstellung und Katalog: Klaus Kreiser].
• Wiesbaden: Harrassowitz, 2001. Özkırımlı Atilla, "Cihannüma," Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. 3.bs. İstanbul:
• Cem Yayınevi, 1984, c.I, s.288-289. Neyya Rahim Reis, "Cihannüma," Danişname-i Cihan-ı İslam=Encyclopediya of
• the Word of İslam. Tahran: Bunyad-ı Dairetü'l-Maarif-i İslami
• (Encyclopaedia Isalmica Foundation) 2007/1386hş.c.XI,s.500- 5002. KİTAP Hagen, Gotftfried, Ein Osmanischer Geograph bei der Arbeit Entstehung und
• Gedankenwelt von Kâtip Celebis Gihannüma. Herausgegeben von
• Györ Hazai. Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 2003. XI, 531 s.
• (Studien zur Sprache, Geschichte und Kultur der Türkvölker;
• band 4)) ISBN 3-87997-303-2.
• Listelerde görülen bazı hatalı yazımlar düzeltilmiş bazıları ise başka kaynaktan doğrulanamadığı
• için aynen bırakılmıştır. Peker Kemal, Cihannüma ve Fındık: XV ve XVIII. Yüzyıllarda Karadeniz Fındık
• Bölgesi ve Bugünkü İktisadi Kalkınması, Becit Basımevi, İstanbul 1962. KİTAP BÖLÜMÜ ……………. “Cihannümâ’da Kastamonu” Üsküdar’a Kadar Kastamonu.
• İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008. s. 398-399. Ahmet Rifat Efendi Yağlıkçızade, “Kâtip Çelebi” Lugat-ı tarihiye ve coğrafiye.
• İstanbul: Mahmut Bey Matbaası, 1300. c. VI, s. 66. Alpgüvenç, Can, “Kâtip Çelebi ve Cihannümâsı” Osmanlıda Abidevi
• Şahsiyetler. İstanbul: Kaynak Yayınları, 2008. s. 103-113. Aygün, Abdurrahman, “Kâtip Çelebi” Türk Haritacılık Tarihi. Ankara: Harita
• Genel Müdürlüğü, 1980. c. I, s. 67-69. Babinger, Franz, “Stambuler Bruchwessen im 18. Jahrhundert” Kâtip Çelebi
• (Haggi Halifa) (d. 1067/1657) and the Gihan-nüma: Text and
• Studies II. Collected and reprinted by Fuat Sezgin, in collabrotion
• with Carl Ehrig-Eggert, Eckhart Neubauer. Frankfurt: Institute for
• the History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• University, 2008. s. 31-62. (Islamic Geography, 282). Bacque-Grammont, Jean-Louis, “Les merveilles botaniques du cathay dans la
• cosmographie de Kâtip Celebi” Studies in Oriental Art and Culture
• in Honour of Proffesor Tadeusz Majda. Edited by Anna Parzymies.
• Warsaw, 2006. s. 107-116. Bayhan Nevzat, “Cihan Aynası,” Cihannüma (İbrahim Müteferrika
• Tıpkıbasımı), Yayın Danışmanı Bekir Karlıağa, Said Öztürk,
• İstanbul, 2008. Curry, John J."An Ottoman scholar reflects on the Western hemisphere: Kâtip
• Çelebi's vision of the Americas in the Cihannümâ" The Discovery of
• the America and its Echoes in the Ottoman Empire. Prepared by
• Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. İstanbul: Bahçeşehir University
• Civizilation Studies Center [Bahçeşehir Üniversitesi Medeniyet
• Araştırmaları Merkezi (MEDAM). s. 12-48. Erdoğru, M. Akif,"Kâtip Çelebi'de Türkistan" Doğumunun 65. Yılında Prof. Dr.
• Ahmet Özgiray'a Armağan: Tarihin İçinden. İstanbul, 2006. s. 237- 249. Ersoy, Osman, "Cihannümâ" Türkiye'ye Matbaanın Girişi ve İlk Basılan
• Eserler. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya
• Fakültesi, 1959. s. 42-43. Gerçek, Selim Nüzhet, "Cihannümâ" Türk Matbaacılığı: Müteferrika Matbaası.
• İstanbul: Devlet Basmevi, 1939. c. I, s. 83. Gökyay Orhan Şaik, “Katip Çelebi, Hayatı Şahsiyeti Eserleri,” Katip Çelebi
• Hayatı ve Eserleri Hakkında İncelemeler, Türk Tarih Kurumu
• Basımevi, Üçüncü Baskı, Ankara 1991.s. 3-93. Hagen, Gotftfried,"A modern Ottoman Cosmography: Kâtip Çelebi:
• Cihannümâ, İstanbul, İbrahim Müteferrika Press, July 3, 1732"
• The Beginings of Printing in the Near and Middle East: Jevs,
• Christians and Muslims. Wiesbaden: Harrassowitz, 2001. s. 48-49. Koloğlu Orhan, “Kitab-ı Cihannüma,” Kitab-ı Cihannüma, Editör Blüent
• Özükan, İstanbul 2008. Kut Turgut, “Kitab-ı Cihannüma li Katip Çelebi,” Yazmadan Basmaya:
• Müteferrika, Mühendishane Üsküdar. İstanbul: Yapı kredi Bankası,
• 19 s.54-55. Özükan Bülent, “Katip Çelebi’den Dijital matbaacılığa,” Kitab-ı Cihannüma,
• Ed. Bülent Özükan, Boyut Yayıncılık, İstanbul 2008. Sabev Orlin, “Bir Dünya Aynası,” İbrahim Müteferrika ya da İlk Osmanlı
• Matbaa Serüveni (1726-1746): Yeniden Değerlendirme. İstanbul:
• Yeditepe Yayınevi, 2006, s.209-222. Sarıcaoğlu Fikret, “Cihannüma ve Ebubekir Behram ed-Dımeşki-İbrahim
• Müterferrika,” Prof.Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul
• Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, s121-142, İstanbul 1991. Selen Hamit Sadi, "Yazma Cihannümaya Göre Edirne Şehri," Edirne:
• Edirne'nin 600. Fetih Yıldönümü Armağan Kitabı,Türk Tarih
• kurumu, Ankara 1965. s. 303-309. Selen Hamit Sadi, “Cihannüma,” Katip Çelebi Hayatı ve Eserleri Hakkında
• İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Üçüncü Baskı, Ankara
• 19s.121-137. Şeşen Ramazan, "Katip Çelebi'nin Cihannüma Adlı Eserine Göre Türkistan ve
• Dest-i Kıpçak" İslam Öncesinden Çağdaş Türk Dünyasına Prof. Dr.
• Gülçin Çandaroğlu'na Armağan, İstanbul, 2008. s.383-404. Topdemir Hüseyin Gazi, "Cihannüma" İbrahim Müteferrika ve Türk
• Matbaacılığı, Kültür Bakanlığı, Ankara 2002. s. 46-47. Toumarkine Alexandre, “L'Abkhaize et la Circassie dans le Cihannüma de
• Katip Çelebi: un Regard Ottoman sur le Caucase du Nord-Quest"
• Caucasia Between the Ottoman Empire and Iran, 1955-1914.
• Hrsg.von Raoul Motika, Michael Ursinus, Wiesbaden: Riechert, 2000.s.31-39. Ünver A. Süheyl, “Katip Çelebi'nin Cihannüması'nda Çin ve Hatay Hakkında
• Verilen Malumat Kaynağı Üzerine,” Katip Çelebi Hayatı ve Eserleri
• Hakkında İncelemeler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Üçüncü
• Baskı, Ankara 1991, s. 137-141 Von Hammer Joseph, "Über Die Geographie der asiatischen Türkey,"
• Jahrbücher der Literatür 14 Wien 1821.s.213-265. Von Hammer Joseph, "Über Die Geographie der asiatischen Türkey,"
• Jahrbücher der Literatür 14 Wien 1821.s.21-88. Yılmaz Coşkun, "Cihannüma," Müteferrika Basmacı İbrahim Efendi ve
• Mütefarrika Matbaası, İstanbul Esen Ofset,2008. s.252-317. Zengin H. Salih,"Cihannüma Bir Bilim Adamı: Katip Çelebi," Türk Tarihinin
• Kırk Atlısı Bilginler ve Sanatçılar, İstanbul büyükşehir Belediyesi
• Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı, İstanbul, ?, s.75-78. MAKALE Ağarı, Murat, “İslam Coğrafyacılığının Oluşma Süreci Ve Irak Ve Belh
• Ekolleri” Vefatının 350. Yılında Kâtip Çelebi. Genel Yayın
• Yönetmeni Nevzat Bayhan, Genel Yayın Danışmanı Bekir Karlığa,
• Editör Sait Öztürk. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediye
• Başkanlığı Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı, Kasım 2007. s. 217-226. Ak, Mahmut, “Osmanlı Coğrafya Eserlerinde, Şehirlerin Tasnifi: Menazirü’l
• Avalim Ve Cihannümâ Örneği” Doğumunun 400. Yıl Dönümünde
• Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Ankara:
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. c. 151-159. Alasania Giuli Givis asuli, “Dzichan-njuma Kjatiba Celebi ee Svedenija o
• Grzii,” Gruinskoe Istocnikovedenije, (Tiflis), C.4,1973, 65-78. Bacque-Grammont, Jean-Louis,“Kâtip Çelebi Cihannümâsının Bazı Batı
• Kaynakları Hakkında” Osmanlı Dünyasında Bilim ve Eğitim
• Milletlerarası Kongresi (12-15 Nisan 1999). İstanbul: İslam Tarihi,
• Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi [Research Centre for Islamic
• History Art & Culture] (IRCICA), 2001. s. 185-188. Bacque-Grammont, Jean-Louis, “Kâtip Çelebi’nin Cihannümâ’sında Osmanlı
• Devleti’nin Kuruluşu Hakkında Birkaç Not” Doğumunun 400. Yıl
• Dönümünde Kâtip Çelebi. Editör Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Bacque-Grammont, Jean-Louis, “Kâtip Çelebi’nin Cihannümâsı’nda Fatih
• Sultan Mehmed’in Dönemi ve Fütuhatı” I. Uluslararsı İstanbul’un
• Fethi Sempozyumu (İstanbul, 24-25 Mayıs 1996). İstanbul: İstanbul
• Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı, 1997. s. 159- 172. Bacque-Grammont, Jean-Louis,“Kâtip Çelebi’nin Cihannümâsında Şüphenin
• İfadesi Hakkında İki Örnek” IV. Uluslararsı Türk Dili Kurultayı
• Bildirileri: 24-29 Eylül 2000. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları,
• 200 s. 669-672. Bacque-Grammont, Jean-Louis,“La description de chypre dans le Cihannümâ
• de Kâtip Çelebi” Epeteriaa, sayı XXIII, Nicosie 1997. s. 189-214. Bacque-Grammont, Jean-Louis,“Les routes d’Asie centrale d’après le Cihan
• Numa de Kâtip Çelebi” Cahier d’Asie Centrale, sayı 1-2, 1996. s. 311-322. Bir, Atilla,“Cihannümâ’da Evren Ve Yerin Belirlenmesi” Doğumunun 400. Yıl
• Dönümünde Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar.
• Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. s. 89-111. Bir, Atilla,“Cihannümâ’da Haritacılık” Doğumunun 400. Yıl Dönümünde Kâtip
• Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Ankara: Kültür ve
• Turizm Bakanlığı, 2009. s. 113-125. Brentjes Sonya, “Mapmaking in Ottoman Istanbul Between 1650 and 1750, A
• Domain of Painters Calligrapher or Cartographers,” Frontiers of
• Ottoman Studies:State, Province and west.Eds. Imber Colin,
• Kiyotaki Keiko, Murphy Rhoads, (London-Newyork, 2005)vol.2, 125-156. Curry, John J."Bir Osmanlı Araştırmacısının Batı Yarım Kürenin Keşfi
• Üzerindeki Düşünceleri: Kâtip Çelebi'nin Cihannümâ''da Amerika
• Kıtasına Bakışı" Doğumunun 400. Yıl Dönümünde Kâtip Çelebi.
• Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Ankara: Kültür ve Turizm
• Bakanlığı, 2009. s. 161-171. Curry John J. “Bir Osmanlı Bilim Adamı Batı Yarımküresinin Keşfini
• Değerlendiriyor: Katip Çelebi’nin Cihannüma’daki Amerika Algısı,”
• Uluslar arası Katip Çelebi Sempozyumu 19-20 Haziran, AKDTYK
• Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 2009. Çabuk, Vahit, "Pîrî Reis, Abdurrahman Hibri, Kâtip Çelebi ve Evliya Çelebi'ye
• göre İskenderun ve çevresi" Türk Kültürü, cilt 14/sayı 166, 1976. s. 35-46. Dankoff, Robert, "Üç Osmanlı Coğrafyacısı Ve Kaynakları: Aşık Mehmet, Kâtip
• Çelebi Ve Evliya Çelebi'ye Göre Tiflis Ve Bitlis" Doğumunun 400. Yıl
• Dönümünde Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar.
• Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. s. 143-148. Darkot, Besim,"Kâtip Çelebi - İbrahim Müteferrika Ve Sema Hareketleri"
• Coğrafi Araştırmalar II. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat
• Fakültesi, 1958. c. II, s. 5-19. Elibüyük, Mesut,"Tarihi Coğrafya Bakımından Önemli Bir Kaynak:
• Cihannümâ" Coğrafi Bilimler Dergisi, cilt 7/sayı 2, 2009. s. 93- 109. Erdoğru, M. Akif,"Kâtip Çelebi'nin Cihannümâ'sında Azerbaycan" Türk
• Kültürü, cilt 39/sayı 455, 2001. s. 155-166. Erdoğru, M. Akif,"Kâtip Çelebi'nin Cihannümâ'sında Azerbaycan" Azerbaycan
• Birinci Uluslararası Sempozsyumu Bildirileri. Ankara: Atatürk
• Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi,
• 200 s. 123-141. Goodrich, Thomas,"Osmanlı Haritacılığı 1450-1700" Doğumunun 400. Yıl
• Dönümünde Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Hagen, Gotftfried,"Dünyanın Bir Aynası = A Mirror of The World" Vefatının
• 3 Yılında Kâtip Çelebi. Genel Yayın Yönetmeni Nevzat Bayhan,
• Genel Yayın Danışmanı Bekir Karlığa, Editör Sait Öztürk.
• İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediye Başkanlığı Kültürel ve
• Sosyal İşlerDaire Başkanlığı, 2007. s. 79-89. Hagen, Gotftfried,"El Yazmasının Kenarındaki Hayat: Cihannümâ Müellif
• Hatları ve Coğrafyacının Atölyesine Bir Bakış" Doğumunun 400. Yıl
• Dönümünde Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar.
• Anakar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. s. 173-187. Hagen, Gotftfried,"Osmanlı Kültürü ve Kâtip Çelebi'nin Haritalarında Mekânın
• Görüntülenmesi" Vefatının 350. Yılında Kâtip Çelebi. Genel Yayın
• Danışmanı Bekir Karlığa, Editör Sait Öztürk. İstanbul: İstanbul
• Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kültürel ve Sosyal İşler Daire
• Başkanlığı, Kasım 2007. s. 33-40. Hagen, Gotftfried,"Überzeitlichkeit und Geschichte in Katip Celebis
• Gihannüma" Archivum Ottomanicum, sayı 14, 1995-96. s. 133- 159. Kaçar, Mustafa,"Cihannümâ'da Evren ve Yerin Belirlenmesi" Doğumunun 400.
• Yıl Dönümünde Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa
• Kaçar. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. s. 89-111. Kaçar, Mustafa,"Cihannümâ'da Haritacılık" Doğumunun 400. Yıl Dönümünde
• Kâtip Çelebi. Editörler Bekir Karlığa, Mustafa Kaçar. Ankara:
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009. s. 113-125. Kaçar, Mustafa,"Osmanlı Coğrafya ve Astronomi Tarihinde Cihannümâ"
• Sosyoloji ve Coğrafya. İstanbul: Kızılelma Yayıncılık, 2006. s. 536- 546. Kalaycıoğulları İnan, "XVII. Yüzyıl Başlarında Osmanlılarda Astronomi ve
• Katip Çelebinin Astronomi Anlayışı," Doğumunun 400. Yılında
• Katip Çelebi. Ed. Bekir Karlıağa, Mustafa Kaçar, Ankara: Kültür ve
• Turizm Bakanlığı, 2009. s. 277-297. Karlıağa Bekir, “Cihana Tutulan Ayna ya da Katip Çelebi'nin Kainat Tasarımı,”
• Doğumunun 400. Yıldönümünde Katip Çelebi, Editörler Bekir
• Karlıağa, Mustafa Kaçar, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı
• 200 s.57-86. Koyunoğlu H. Hüsnü, "Katip Çelebi'nin Cihannüması ve Bu Kitaba İbrahim
• Müteferrrika'nın Yaptığı Eklemeler,” Dicle Üniversitesi İlahiyat
• Fakültesi Dergisi, Cilt 9/sayı 2, 2007. s. 47-166. Kütükoğlu Bekir, "Cihannüma’ ya Dair," Katip Çelebi (Haggi Halifa)
• (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II. Collected and
• Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl Ehrig-Eggert,
• Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the History Arabic
• İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Universty, 2008.
• S.234-236. (İslamic Geography 282) Kütükoğlu Bekir, "Cihannüma’ya Dair," Bilgi, (Türkiye Muallimler Birliği Yayın
• Organı), Cilt XI/sayı 126-127, Kasım 1957. s.10-12. Öztürk Said, "Katip Çelebi'nin Memleket Tasvirleri" Vefatının 350. Yılında
• Katip Çelebi, Genel Yayın Yönetmeni Nevzat Bayhan, Genel yayın
• Danışmanı Bekir Karlıağa, Editör Sait Öztürk. İstanbul: İstanbul
• Büyükşehir Belediye Başkanlığı Kültürel ve Sosyal İşler Daire
• Başkanlığı, Kasım 2007.s.127-161. Özükan Bülent, "360 Yıllık Bir Öykü: Cihannüma," Ekonometri, (Ekonomi, İş
• Dünyası ve Politika Dergisi), yıl 7, Mart-Nisan 2009.s.86-87. Özükan Bülent, "Kitab-ı cihannüma'nın 360 Yıl Süren Masalsı Öyküsü", Gate
• Dergisi, sayı 103, Kasım 2003. Selen Hamit Sadi, "Cihannüma," Katip Çelebi (Haggi Halifa) (d.1067/1657)
• and Gihan-nüma: Text and Studies II. Collected and Reprinted by
• Fuat Sezgin in Collaboration with Carl Ehrig-Eggert, Eckhard
• Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the History Arabic-İslamic
• Science at the Johann Wolfgang Goethe Universty, 2008. S.213
• 2 (İslamic Geography 282) Selen Hamit Sadi, "Yazma Cihannümaya Göre Edirne Şehri," Katip Çelebi
• (Haggi Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II.
• Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl
• Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the
• History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Sezgin Nazan, "400.Doğum Yılında Katip Çelebi, Keşfüzzunun ve
• Cihannümaya Dair" Yesevi Sevgi Dergisi, yıl 16/sayı 188, 2009.s.20. Taeschner Franz, "Das Hauptwerk der Geographischen Literatur der
• Osmanen Katip Çelebi's Cihannüma" Imago Mundi, sayı
• 1,19s.44-47. Taeschner Franz, "Ankara bei den OsmanischenGeographen des
• Jhdts.(1950-1955),” Katip Çelebi’s Cihannüma (1935).Katip
• Çelebi (Haggi Halifa) (d.1067/1657) and the Ghannüma:Text and
• Studies I.Collected and Reprinted by Fuat Sezgin, in colloboration
• withCarl Ehrig Eggert, Eckhard Neubauer.Frankfurt:Institute fort
• he History Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• University, 2008.(Islamic Geography, 282). (http://web.uni
• frankfurt.de./fb13/igaiw/publication/geography.html Taeschner Franz, "Das Hauptwerk der Geographischen Literatur der
• Osmanen Katip Çelebi's Cihannüma," Katip Çelebi (Haggi Halifa)
• (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II. Collected and
• Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl Ehrig-Eggert,
• Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the History Arabic
• İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Universty, 2008.
• s.80- (İslamic Geography 282) Taeschner Franz, "Die Vorlage von Hammers Rumeli und Bosna," Katip Çelebi
• (Haggi Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II.
• Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl
• Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the
• History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• Universty, 2008. s.64-66. (İslamic Geography 282) Taeschner Franz, “Zur Geschichte des Djhannüma," Katip Çelebi (Haggi
• Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II.
• Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl
• Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the
• History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• Universty, 2008. s.64-66. (İslamic Geography 282) Taeschner Franz, “Zur Geschichte des Djhannüma," Mitteilungen des
• Seminars für OrientalischeSprache (MSSOS), Volume II/29, 1926. s.99-111. Unat Yavuz, "XVII. Yüzyıl Başlarında Osmanlılarda Astronomi ve Katip
• Çelebi'nin Astronomi Anlayışı,"Doğumunun 400. Yıldönümünde
• Katip Çelebi. Editörler Bekir Karlıağa, Mustafa Kaçar. Ankara:
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2009.s.277-297. Unat Yavuz, Kalaycıoğulları İnan, “Kopernik Kuramının Türkiye’ye Girişinde
• Katip Çelebi’nin Cihannüması ve İbrahim Müteferrika’nın
• Eklerinin Rolü,” Uluslararası Katip Çelebi Sempozyumu, 19-20
• Haziran 2009, AKDTYK Atatürk Kültür Merkezi, Ankara 2009. Ünver A. Süheyl, “Katip Çelebi'nin Cihannüması'nda Çin ve Hatay Hakkında
• Verilen Malumat Kaynağı Hakkında,” Katip Çelebi (Haggi Halifa)
• (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II. Collected and
• Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl Ehrig-Eggert,
• Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the History Arabic
• İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Universty, 2008. s.229-232. (İslamic Geography 282) Von Hammer Joseph, "Über Die Geographie der asiatischen Türkey," Katip
• Çelebi (Haggi Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and
• Studies II, Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration
• with Carl Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for
• the History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe Wellsted James Raymond, “The Route of Pilgrims from Cairo to Mecca," Katip
• Çelebi (Haggi Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and
• Studies II, Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration
• with Carl Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for
• the History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• Universty, 2008. s.1-10. (İslamic Geography 282) Wellsted James Raymond, “The Route of Pilgrims from Cairo to Mecca,”
• Journal of Royal Geographical Society of London, sayı 6,1836, s.93- 96. Wellsted James Raymond, “The Route of Pilgrims from Cairo to Mecca,” Text
• and Studies on the Historical Geography and Topography of Central
• and South Arabia I. Collected and Repirinted by Fuat Sezgin, in
• colloboration with Carl Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer.
• Frankfurt: Institute for the History Arabic-Islamic Science at the
• Johann Wolfgang Goethe University, 1993.s.49-52. Wellsted James Raymond, “The Route of Pilgrims from Cairo to Mecca,”
• Travels in Arabia. London. 1838. c.II,s.457-463. Wickerhauser Moriz, “Achter Abschnitt Enthalt Unter dem Titel: Kunde der
• Wohlthat Hadschi Chalfa’s Autobiographie,” Katip Çelebi (Haggi
• Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II.
• Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl
• Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the
• History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• Universty, 2008. s.11-30. (İslamic Geography 282) Yaman Talat Mümtaz, "Cihannüma'nın İlaveli Nüshası," Ülkü, sayı 85, 1940.s.41-49. Yaman Talat Mümtaz, "Cihannüma'nın İlaveli Nüshası," Ülkü, sayı 86, 1940.s.147-154 Yaman Talat Mümtaz, "Cihannüma'nın İlaveli Nüshası," Ülkü, sayı 87, 1940.s.248-255. Yaman Talat Mümtaz, "Cihannüma'nın İlaveli Nüshası," Katip Çelebi (Haggi
• Halifa) (d.1067/1657) and Gihan-nüma: Text and Studies II.
• Collected and Reprinted by Fuat Sezgin in Collaboration with Carl
• Ehrig-Eggert, Eckhard Neubauer. Frankfurt: İnstitute for the
• History Arabic-İslamic Science at the Johann Wolfgang Goethe
• Universty, 2008. s.95-123. (İslamic Geography 282). Yavuz Yıldız, Katip Çelebi'nin Cihannümasından ...," Rengahenk/Kültür Sanat
• edebiyat Dergisi, yıl 2/sayı 8, 2009.s.18-20. TEZLER Erel, Ahmet, Kâtip Çelebi'nin Cihannümâsı'nın Rumeli Kısmının Metni (Halet Ef.
• Küt. Nr. 640). 1971. 100 y. Lisans tezi. İstanbul Üniversitesi
• Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. Fergane, Ubeyde, Kâtip Çelebi Cihannümâsının Rumeli Kısmının
• Transkripsiyonlu Metni. 1972. 75 Y. Lisans tezi. İstanbul
• Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. Hagen, Gotftfried, Ein Osmanischer Geograph bei der Arbeit Entstehung und
• Gedankenwelt von Kâtip Celebis Gihannüma. 1996. VII, 472 y.
• Doktora tezi. Freie Universität Berlin. Kalaycıoğlulları İnan, Katip Çelebi'nin Cihannüma Adlı Eserine İbrahim
• Müteferrika'nın Yaptığı Ekler doğrultusunda Çağdaş Bilimlerin
• Türkiye'ye Gelişi, 2003, 132 y. Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Üniversitesi Sosyal Bilimler enstitüsü Felsefe (Bilim Tarihi)
• Anabilim Dalı. Danışman: Hüseyin Gazi Topdemir. Karadoğan Ahmet, Anadolu'yu Türkleştirenlerin İsimleri: Kitab-ı Cinannüma'da
• Geçen Özel İsimler Üzerine Bir Deneme, 2001. 306 y. Yüksek
• Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk
• Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. Danışman: Doç.Dr.Mustafa Uğurlu. Sarıcaoğlu Fikret, Katip Çelebi’nin Cihannüması ve Kaynakları, İstanbul
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,
• s.VII+194, İstanbul 1990.