Kentin Hücresel Boyutu: Bağcılar (İstanbul) Üzerine Bir Deneme

Yıl 2019, Sayı: 39, 99 - 109, 30.12.2019

Gülcan Sarp Kadir Temurçin Yolcu Aldırmaz

https://doi.org/10.26650/JGEOG2019-0032

Öz

Şehirsel alanlara dair bilgilerimiz yeni veri kaynaklarına bağlı olarak sürekli yenilenip, çeşitleniyor. Bu değişimde özellikle mekânsal veriler başat rol oynuyor. Artık şehri oluşturan unsurlar yüksek çözünürlükte ve doğrulukta analiz edilebiliyor. Böyle bir ilerleme de kentsel mekânın özgül yapısının daha rahat gözlemlenmesine rehberlik ediyor. Bu çalışma da İstanbul kentsel bölgesinin en problemli şehirsel alanlarından olan Bağcılar’ın mekânsal inşasına ve mevcut durumuna odaklanıyor. Bunu da yüksek çözünürlüklü uzaktan algılama verileri ve firmalara ait konumsal bilgileri kullanarak yapıyor. Çalışmanın bulguları ise şehrin dokusundaki dört farklı sürece dayanıyor. İlki saçaklanmayla başlayan şehirleşme sürecinin adeta “azman sanayi kentine” (Güvenç, 1993) bürünen gelişim şeklini yorumluyor. İkincisi zaman içerisinde konut sunum biçimlerindeki değişimi ve bunların uyumsuzluklarını içeriyor. Üçüncüsü yakın zamanda kentin muhtelif bölgelerinde ama özellikle büyük sanayi kuruluşlarının bulunduğu sahalardaki dönüşümleri ve sonuçlarını ele alıyor. Sonuncusu ise kentte kapanan ve faaliyetini sürdüren firmaların dağılış kalıbını sorguluyor. Söz konusu dört olgu, Bağcılar’ın mevcut sorunlarının önemli bir kısmının mekânsal düzensizliklerden kaynaklandığını gösteriyor.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Doku, Mekânsal Veri, Bağcılar

Destekleyen Kurum

Bu çalışma Süleyman Demirel Üniversitesi BAP Birimi Tarafından Desteklenmiştir.

Proje Numarası

4972-GÜP-17

Teşekkür

Bu çalışma Harita Genel Müdürlüğü ile Süleyman Demirel Üniversitesi arasında imzalanan protokol kapsamında yürütülen “Çok Zamanlı Hava Fotoğrafları ve Ortofotolardan Otomatik Olarak Belirlenecek Sanayi Alanlarının Şehir Dokusu Üzerine Mekânsal ve Zamansal Etkisinin İncelenmesi: İstanbul İli Bağcılar İlçesi Örneği” isimli proje kapsamında yapılmıştır. Yazarlar, projenin verilerini sağlayan Harita Genel Müdürlüğüne ve 4972-GÜP-17 numaralı proje ile finansal destek sunan Süleyman Demirel Üniversitesi BAP Birimine teşekkür eder.

The Cellular Dimension of the City: An Essay on Bağcılar (İstanbul)

Öz

Our knowledge of urban areas is constantly being renewed and diversified depending on new data sources. Spatial data plays a particularly major role in this change. Currently the elements of a given city can be analyzed in high resolution and with great accuracy. Such progress guides the observation of the specific structure of urban spaces more easily. This study focuses on the spatial construction and current situation of Bağcılar, one of the most problematic urban areas of the city of Istanbul. This research has been conducted using high-resolution remote sensing data and positional information from companies. The findings of the study are based on four different processes in the city. The first interprets the development form of the urbanization process which starts with urban sprawl and develops into a “monstrous industrial city” (Güvenç, 1993). The second includes changes in housing presentation patterns over time and their mismatches. The third process focuses on the recent transformation and its consequences in various parts of the city, but especially in areas where large industrial enterprises are located. The final one questions the distribution pattern of the companies that have shut down and those that are operating in the city. All four cases show that a significant part of Bağcılar’s current problems stem from spatial irregularities. 

Anahtar Kelimeler

Urban Texture, Spatial Data, Bağcılar

Proje Numarası

4972-GÜP-17

Kaynakça

• Akova, S. B. (2012). Ergene Havzasında Şehirler ve Şehirleşme. Sosyoloji Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 9, s. 29-51.
• Arlı, A. (2010). Murat Güvenç ile İstanbul’un Son Yüzyılı Üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 8, Sayı 16, s. 401-433.
• Avcu, S., & Buldur, A. D. (2018). Sultangazi İlçesi’nin (İstanbul) Şehirleşme Süreci. Turkish Studies, Vol. 13, No. 3, pp. 81-126.
• Ayhan, F. (2019). Esenyurt İlçesinde Nüfusun Gelişimi ve Bu Gelişimde Rol Oynayan Etmenler. Journal of Urban Academy, Cilt: 12 Sayı: 1, s. 67-81.
• Castells, M. (1983). The City and Grassroots . London: Edward Arnold.
• Castells, M. (2017). Kent, Sınıf, İktidar (Çev. Asuman Türkün). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Çağdaş, A. H. (1990). Mahmutbey’de Sanayi Gecekondu İlişkisi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bİlimler Enstitüsü Beşeri ve İktisadi Coğrafya A.B.D. Yayınlanmamış Yüksek Lİsans Tezi.
• Davis, M. (1990). City of Quartz. New York: Vintage Books.
• Davis, M. (2016). Gecekondu Gezegeni. İstanbul: Metis Yayınları. de Certeau, M. (1988). The Practice of Everyday Life. Los Angeles: University of California Press.
• Erder, S. (2013). İstanbul’a Bir Kent Kondu: Ümraniye. İstanbul: İletişim.
• Fujita, M. (1989). Urban economic theory. New York: Cambridge University Press.
• Glaeser, E. L. (2011). Triumph of the city : how our greatest invention makes us richer, smarter, greener, healthier, and happier. London: The Penguin Press.
• Goodchild, M. F. (1992). Geographical Infırmation Science. International Journal of Geographical Information Systems, Vol. 6, No. 1, pp. 31-45.
• Gould, P. (1981). Letting The Data Speak for Themselves. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 71, No. 2, pp. 166-176.
• Güvenç, M. (1993). Metropol Değil Azman Sanayi Kenti. İstanbul, Sayı: 5, s. 75-81.
• Güvenç, M. (2009). Sunuş. Eski İstanbullular, Yeni İstanbullular (s. s. 7-10). içinde İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Yayını.
• Güvenç, M. (2018). Kentsel Morfoloji Alanı Kurulurken. II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu (s. s.73-79.). İstanbul: Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı.
• Harvey, D. (1996). Justice, Nature and Geography of Difference. Cambridge: Blackwell.
• Harvey, D. (2009). Kapitalist Kent. New Left Review, pp. 181-202.
• Harvey, D. (2015). Kent Deneyimi Çev. Esin Soğancılar. İstanbul: Sel Yayınları.
• Harvey, D. (2016). Sosyal Adalet ve Şehir. İstanbul: Metis Yayınları.
• He, Y., & Weng, Q. (2018). Introduction. Y. He, & Q. Weng içinde, High Spatial Resolution Remote Sensing (s. pp. ix-xvii). Boca Raton: CRC Press.
• Işık, O., & Pınarcıoğlu, M. M. (2015). Nöbetleşe Yoksulluk: Gecekondulaşma ve Kent Yoksulları: Sultanbeyli Örneği. İstanbul: İletişim.
• Jacops, J. (2017). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kıray, M. (1984). İstanbul: Metropoliten Kent. Mimarlık, Yıl: 22 Sayı: 1, s. 28-33.
• Knox, P., & Pinch, S. (2010). Urban Social Geography. Essex: Pearson Education Limited.
• Kolukırık, S. (2012). Göçler ve Kentler: Dilovası Örneğinde Sanayileşme ve Kentleşmenin Sosyolojik Görünümü. Zeitschrift für de Welt der Türken, Vol. 4, No. 1, pp. 125-147.
• Kuban, D. (1998). İstanbul Yazıları. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yazıları.
• Lefebre, H. (2011). Kentsel Devrim. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Maktav, D., Sunar, F., Taberner, M., & Akgün, H. (2000). Monitoring urban expansion in the Büyükçekmece District of İstanbul Using Satellite Data. International Archives of Photogrammetry and Remote Sensing, Vol. XXXIII, Part B7, pp. 1484-1492.
• Massey, D. (2002). Introduction: Geography matters. D. Massey, & J. Allen içinde, Geography matters! A reader (s. 1-11). New York: Cambridge University Press. Massey, D., Allen, J., & Pile, S. (1999). City Worlds. New York: Routledge.
• Merrifield, A. (2017). Yeni Kent Sorunu. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Miller, H. J., & Goodchild, M. F. (2015). Data-Driven Geography. GeoJournal, Vol. 80, Issue 4, pp. 449-461.
• Pacione, M. (2009). Urban Geography. New York: Routledge.
• Park, R. E. (2016). Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davraışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler. R. E. Park, & E. W. Burgess içinde, Şehir: Kent Ortamındaki İnsan Davraışlarının Araştırılması Üzerine Öneriler (s. 37-88). İstanbul: Heretik Basın Yayın.
• Roweis, S. T., & Scott , A. J. (1978). The urban land question. K. Cox içinde, Urbanization and conflict in market societies. Chicago: Maaroufa.
• Sarp, G., Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2018). Evaluation of Industrialization Effects on Urbanization and Heat Island Formation Using Remote Sensing Technologies; A Case of Istanbul Bağcılar District. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 44, s. 1-13.
• Sassen, S. (2000). Cities in a World Economy. London: Pine Forge Press.
• Schmid, C. (2014). Henri Lefebvre, Kent Hakkı ve Yeni Metropol Anaakımı. N. Brennner, P. Marcuse, & M. Mayer içinde, Kâr İçin Değil Halk İçin Eleştirel Kent Teorisi ve Kent Hakkı (s. 72-99). İstanbul: Sel Yayınları.
• Scott, A. J. (1980). The urban land nexus and the state. Pion: London.
• Scott, A. J. (2017). The Constitution of the City. Cham: Palgrave Macmillan.
• Scott, A. J., & Storper, M. (2014). The Nature of Cities: The Scope and Limits of Urban Theory. International Journal of Urban and Regional Research, Vol. 39, Issue 1, pp. 1-15.
• Smith, N. (2015). Mütenalaştırma, Sınır ve Kentsel Mekânın Yeniden Yapılandırılması. N. Smith, & P. Williams içinde, Kentin Mütenalaştırılması (s. 29-55). Yordam Kitap: İstanbul.
• Soja, E. W. (1980). The Socio-Spatial Dialectic. Annals of the Association of American Geographers, Vol. 70, No. 2, pp. 207-225.
• Soja, E. W. (2000). Postmetropolis. Oxford: Blackwell Publishers Inc.
• Storper, M. (2013). Keys to the City. Princeton: Princeton University Press.
• Storper, M. (2015). The Rise and Fall of Urban Economies. California: Stanford University Press. Sun, W., Xu, G., Gong, P., & Liang, S. (2006). Fractal Analysis of Remotely Sensed Images: A Review of Methods and Applications. International Journal of Remote Sensing, Vol. 27, No. 22, pp. 49634990.
• Swyngedouw, E. (2004). Social Power and the Urbanization of Water. New York: Oxford University Press. Tekeli, İ. (2009). Modernleşme Sürecinde İstanbul’un Nüfus Dinamikleri Nasıl Dğerlendirilmeli. Eski İstanbullular Yeni İstanbullular, (s. s. 11-34). içinde İstanbul: Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi Yayını.
• Tekeli, i. (2013). İstanbul’un Planlanmasının ve Gelişmesinin Öyküsü. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tekeli, İ. (2019). Ülkesel/Milli Fiziki Plan Üzerine Dördüncü Kez Konuşurken. Journal of Cirt and Regional Planning, Vol. 1, No. 1, pp. 1-14.
• Temurçin, K. (2013). The development and structure of industry in the disrict of Bağcılar(İstanbul). Bulletin of Geography-Socio Economic Series, No. 20, s. 95-111.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2017a). İstanbul İlinde Tekstil, Dokuma ve Giyim Sanayi: Yapısı, Özellikleri ve Dağılışı. F. Arslan içinde, Türkiye Coğrafyası Araştırmaları (s. s. 271-294). Ankara: Pegen Akademi Yayıncılık.
• Temurçin, K., & Aldırmaz, Y. (2017b). İstanbul İlinde Sanayi: Tarihsel Gelişim, Yapısal Değişim, Mekânsal Dönüşüm. K. Temurçin, & M. A. Dulupçu içinde, Türkiye’de Mekânsal ve Bölgesel Dönüşümler (s. s. 1-14). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Yayınları.
• Theodore, N., Peck, J., & Brenner, N. (2011). Neoliberal Urbanism: Cities and the Rule of Markets. G. Bridge, & S. Watson içinde, The New Blackwell Companion to the City (s. 15-25). Oxford: Blackwell Publishing.
• Tümertekin, E. (1997a). İstanbul İnsan ve Mekân. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tümertekin, E. (1997b). İstanbul Şehrinin Coğrafi Anatomisi. Kent Gündemi, Sayı: 1, s. 41-47.
• Welch, R. (1982). Spatial ResolutionRequirements for Urban Studies. International Journal of Remote Sensing, Vol. 3, No. 2, pp. 139146.
• Weng, Q. (2014). Characterizing, Measuring, Analyzing and Modelling Scale in Remote Sensing: An Overview. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Weng, Q., Quattrochi, D., & Gamba, P. E. (2018). Urban Remote Sensing. Boca Raton: CRC Press.