Meteorological Drought Analysis in Konya Closed Basin

Yıl 2021, Sayı: 42, 295 - 308, 07.07.2021

Faize Sarış , Furkan Gedik

Öz

In this study, meteorological drought condition in Konya Closed Basin was analyzed with the Standardized Precipitation Index (SPI) method by preparing 20 separate precipitation series at different temporal scales. Monthly total precipitation data of 11 meteorology stations in the basin recorded at different time spans between 1930-2019 were used. The data sets were prepared as short term (monthly, seasonal and 6 months) and long term (12, 24 and 36 months) precipitation series and the persistence component in SPI index values was statistically determined by applying the Run’s Test after SPI calculation. The severity of drought was evaluated according to different classes (mild, moderate, severe and extremely arid) in Konya closed Basin. The periods when moderate, severe and particularly extreme drought is evident are December, winter, 6 months and longer periods (12, 24, 36 months). As a result of the Run’s test, it was determined that the SPI values of 24 and 36 month series of all stations were statistically significant. Although some differences are observed between the stations in terms of dry years, a decadal variation for the prominent drought can be distinguished. Cihanbeyli, Beyşehir, Ereğli and Niğde for the 12-month period; Aksaray, Karaman, Seydişehir and Çumra for the 24-month period; and Konya, Kulu, Karapınar for the 36-month period have the highest number of dry years. These significant trends in prolonged droughts clearly indicate the propagation of drought severity in the Konya closed basin from meteorological to the agricultural and hydrological drought and the vulnerability of basin in terms of water renewal.

Anahtar Kelimeler

Precipitation, drought, SPI, Konya Basin

Destekleyen Kurum

ÇOMÜ BAP

Proje Numarası

2020-3399

Konya Kapalı Havzası’nda Meteorolojik Kuraklık Analizi

Öz

Bu çalışmada Konya Kapalı Havzasında meteorolojik kuraklık durumu farklı zamansal ölçeklerde, 20 ayrı yağış serisi oluşturularak Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SPI) yöntemiyle analiz edildi. Havzada yer alan 11 meteoroloji istasyonunun 1930-2019 yılları arasında değişik uzunluklarda kaydedilmiş aylık toplam yağış verileri kullanıldı. Veri setleri kısa süreli (aylık, mevsimlik ve 6 aylık) ve uzun süreli (12, 24 ve 36 aylık) yağış serileri olarak hazırlandı ve SPI hesaplamasından sonra Gidişler Sınaması uygulanarak, kuraklık indis değerlerindeki ısrar bileşeni istatistiksel olarak belirlendi. Konya Kapalı Havzasında farklı sınıflara (hafif, orta, şiddetli ve aşırı kurak) göre kuraklığın şiddeti değerlendirildi. Orta, şiddetli ve özellikle aşırı kuraklığın belirgin olduğu dönemler Aralık, Kış, 6 aylık ve daha uzun süreli (12, 24, 36 aylık) dönemlerdir. Gidişler sınaması sonucunda, tüm istasyonların 24 ve 36 aylık serilerin SPI değerlerinin istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlendi. Kurak dönemler açısından istasyonlar arasında bazı farklılıklar gözlense de, genel olarak havza da kurak dönemlerin yaklaşık olarak 10’ar yıllık aralıklarla gerçekleştiği belirtilebilir. 12 Aylık dönem için Cihanbeyli, Beyşehir, Ereğli ve Niğde; 24 aylık dönemde Aksaray, Karaman, Seydişehir ve Çumra; 36 aylık dönemin indis sonuçlarına göre ise Konya, Kulu ve Karapınar en fazla kurak yıl sayısına sahiptir. Uzun süreli kuraklıklardaki bu anlamlı eğilimler Konya Kapalı Havzasında meteorolojik kuraklığın, tarımsal ve hidrolojik kuraklığa doğru yayıldığını ve buna bağlı olarak havzanın su yenilenmesi açısından kırılganlığını açık bir şekilde gösterir. 

Anahtar Kelimeler

Yağış, kuraklık, SPI, Konya havzası

Proje Numarası

2020-3399

Kaynakça

• Akın, B. (2019). Tuz Gölü Havzası’nın kuraklık analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. google scholar
• Akın, G. (2006). Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 29-43. google scholar
• Ceylan, A., Akgündüz, S., Dermirörs, Z., Erkan, A., Çınar, S. ve Özveren, E. (2009, Haziran). Aridity index kullanarak Türkiye’de çölleşmeye eğilimli alanlardaki değişimin belirlenmesi. I. Ulusal Kuraklık ve Çölleşme Sempozyumu, Konya. google scholar
• Çiçek, İ. ve Yılmaz, E. (2016). Türkiye Thornthwaite iklim sınıflandırması. Beşerî Bilimler Dergisi, 13(3), 3973-3994. google scholar
• Çiftçi, Ç., Dursun, Ş., Levend, S. ve Kunt, F. (2013). Topografik yapı, iklim şartları ve kentleşmenin Konya’da hava kirliliğine etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 19-24. google scholar
• Doğan, S. (2013). Konya Kapalı Havzası’nda kuraklık karakterizasyonunun zamansal-konumsal analizi (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. google scholar
• Keskiner, A. D., Çetin, M., Uçan, M. ve Şimşek, M. (2016). Coğrafi bilgi sistemleri ortamında yağış indeksi yöntemiyle olasılıklı meteorolojik kuraklık analizi. Çukurova Tarım Gıda Bilim Dergisi, 31(2), 79-90. google scholar
• Kılıç, N. (2016). Konya ili uzun yıllaryağış-sıcaklık kayıtlarının analizi. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. google scholar
• Kol, Ç. ve Küpçü, S. (2008). ArcGIS 3D: Analiz ArcView, ArcEditor ve ArcInfo için. Ankara: Sinan Ofset Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. google scholar
• Mckee, T. B., Doesken, N. J. & Kleist, J. (1993, January). The relationship of drought frequency and duration to time scales. Eighth conference on applied climatology, California. https://www. scinapse.io/papers/2153179024 google scholar
• Mendenhall, W. & Reinmuth, J. (1982). Statistics for management and ecomonics (4th Ed)., Duxbury Press. google scholar
• Mengü Pamuk G., Anaç S. ve Özçakal E. (2011). Kuraklık yönetim stratejileri, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(2): 175-181. google scholar
• Meriç, Y. (2017). Konya Kapalı Havzası’nda TMPA uydu kaynaklı yağış verileri ile kuraklık analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, 32(2), 541-549. google scholar
• Orhan, O. ve Ekercin, S. (2015, Mayıs). Konya Kapalı Havzası’nda uzaktan algılama ve CBS teknolojileri ile iklim değişikliği ve kuraklık analizi. 8. TUFUAB Teknik Sempozyumu, Konya. google scholar
• Öztürk, M. Z., Çetinkaya, G. ve Aydın, S. (2017). Köppen-Geiger iklim sınıflandırmasına göre Türkiye’nin iklim tipleri. Coğrafya Dergisi, 35, 17-37. google scholar
• Sarı, S. ve İnan, N. (2011). Seydişehir ve Beyşehir’in iklimlerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 291-310. google scholar
• Sarış F. (2016). Porsuk Çayı Havzasında Düşük Akım Analizi. İstanbul Coğrafya Dergisi, 33, 73-81. google scholar
• Sırdaş, S. ve Şen, Z. (2003). Meteorolojik kuraklık modellemesi ve Türkiye uygulaması. İTÜ Dergisi, 2(2), 95-103. google scholar
• Spinoni, J. Naumann, G., Carrao, H., Barbarosa, P. & Vogt, J. (2013). World drought frequency, duration and severity for 1951-2010. International Journal of Climatology, 34, 2792-2804. https://doi. org/10.1002%2Fjoc.3875 google scholar
• Tekkanat, İ. S., & Sarış, F. (2015). Porsuk Çayı Havzasında akarsu akımlarında gözlenen uzun dönemli eğilimler. Türk Coğrafya Dergisi, 64, 69-83. google scholar
• TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi Çevre Enstitüsü. (2010). Havza koruma eylem planlarının hazırlanması - Konya Kapalı Havzası. https://www.tarimorman.gov.tr/SYGM/Belgeler/havza%20koruma%20eylem%20planlar%C4%B1/Konya_Kapali_Havzasi.pdf google scholar
• Türkeş, M., Koç, T. ve Sarış, F. (2007). Türkiye’nin yağış toplamı ve yoğunluğu dizilerindeki değişkenlerin ve eğilimlerin zamansal ve alansal çözümlenmesi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 5(1), 57-73. google scholar
• Türkeş, M., Akgündüz, S. ve Demirörs, Z. (2009). Palmer Kuraklık İndisi’ne göre İç Anadolu Bölgesi’nin Konya Bölümü’ndeki kurak dönemler ve kuraklık şiddeti. Coğrafi Bilimler Dergisi, 7(2), 129-144. google scholar
• Türkeş, M. (2012). Türkiye’de gözlenen ve öngörülen iklim değişikliği, kuraklık ve çölleşme. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 4(2), 1-32. google scholar
• UN World Water Development Programme Annual Report (2019). Leaving no one behind. https://www.unwater.org/publications/ world-water-development-report-2019/ google scholar
• Van Loon, A. F. (2015). Hydrological drought explained. WIREs Water, 2, 359-392. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/wat2.1085 google scholar
• Yılmaz, M. (2010). Karapınar çevresinde yeraltı suyu seviye değişimlerinin yaratmış olduğu çevre sorunları. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 2(2), 145-163. google scholar
• Yaprak, S. ve Arslan, E. (2008). Kriging Yöntemi ve Geoit Yüksekliklerinin Enterpolasyonu. Jeodezi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, 98, 36-42. google scholar