İzmir’de Doğa Temelli Turizm Faaliyetlerine Katılan Yerli Turistlerin Motivasyonları ve Turist Profilleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Sayı: 45, 47 - 67, 30.12.2022

Çağlar Kıvanç Kaymaz

https://doi.org/10.26650/JGEOG2022-1093551

Öz

İnsanların doğal alanlara olan ilgilerinin her geçen gün artması ve turizm endüstrisi içerisinde doğa temelli turizm sektörünün hızlı bir şekilde büyümesi üzerinde bu sektörde yaşanan yeni gelişmelerin rolü oldukça fazladır. Doğa temelli turizme yönelik seyahat planları yapan doğa turistlerinin turist profilleri ve seyahat motivasyonları diğer turist özelliklerine göre farklılık göstermektedir. Bu çalışmada, İzmir ilinde yaşayan ve doğa temelli turizm faaliyetleri kapsamında seyahat eden turistlerin seyahat motivasyonlarının ve turist profillerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmış olup, İzmir’de doğa temelli turizm faaliyetlerine katılan yaklaşık 4000 kişi olduğu tahmin edilmekte olup, bunlardan 357 kişiye anket uygulanmıştır. Elde edilen veriler R-Project programı ve SPSS-26 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sürecinde tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra, Cronbach Alfa güvenilirlik analizi, Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA), ölçeğin normal dağılım göstermemesi nedeniyle parametrik olmayan testler için Mann Whitney-U ve Kruskall Wallis-H testi analizleri kullanılmıştır. Analizlerin sonucunda İzmir’de yaşayan ve doğa temelli turizm faaliyetleriyle ilgilenen turistlerin demografik değişkenleri ile ölçeğin dört alt boyutu arasında anlamlı farklılıklar olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğa Temelli Turizm, Turist Profili, Seyahat Motivasyonu, İzmir

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

-

Teşekkür

Değerli katkılarınızdan dolayı teşekkür ederim.

Determining the Motivations and Tourist Profiles of Domestic Tourists Involved in Nature-Based Tourism Activities in Izmir

Öz

It is remarkable in terms of tourism that people's interest in natural areas is increasing day by day and the nature-based tourism sector is growing rapidly within the tourism industry. The demographic and travel characteristics, travel motivations and generally tourist profiles of nature tourists who make travel plans for natural areas differ according to other tourist characteristics. In this study, it is aimed to determine the travel motivations and tourist profiles of the tourists living in Izmir and traveling within the scope of nature-based tourism activities. Quantitative research method was used in the study and a questionnaire was applied to 357 people participating in nature tourism activities. The obtained data were analysed using the R-Project program and the SPSS-26 package program. In the analysis process, in addition to descriptive statistics, Cronbach Alpha reliability analysis, Confirmatory Factor Analysis (CFA), Mann Whitney-U and Kruskall Wallis-H tests were used for non-parametric tests since the scale did not show normal distribution. As a result of the analysis, demographic variables (such as age, gender, education, income status) and sub-dimensions of the scale (motivation, preference of areas that come to the fore in terms of natural environment features, nature-based tourism activity preferences) has been determined that there are some significant differences between the factors that are effective in choosing the destination.

Anahtar Kelimeler

nature-based tourism, tourist profile, travel motivation, İzmir

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akgündüz, Y. & Bardakoğlu, Ö. (2012). Turistlerin Eğitim durumu ve cinsiyetlerinin otel seçimine etkisi: İzmir’de bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(4), 13-29. google scholar
• Ataberk, E. & Baykal, F. (2011). Utilization of natural and cultural resources of Dikili (Izmir) for tourism. The 2nd International Geography Symposium GEOMED 2010, Procedia Social and Behavioral Sciences 19, 173-180. google scholar
• Ateş, H., Er, M. & Uzer, Y. (2011). Sulak alanların sürdürülebilir yönetimi Akşehir Gölü örneği. Kocaeli: Umuttepe Yayınları. google scholar
• Balmford, A., Green, J. M. H., Anderson, M., Beresford, J., Huang, C., Naidoo, R., Walpole, M., & Manica, A. (2015). Walk on the wild side: estimating the global magnitude of visits to protected areas. Plos Biology, 13(2): e1002074. https://doi.org/10.1371/journal. pbio.1002074 google scholar
• Banerjee, A. (2007). An evaluation of the potential and limitations of ecotourism as a vehicle for biodiversity conservation and sustainable development in the protected areas of India. (Unpublished Ph.D. Thesis). United States: Faculty of University of Delaware Environmental and Energy Policy. google scholar
• Baykal, F. & Ataberk, E. (2020). Kozbeyli’de (Foça/İzmir) kırsal turizmin geliştirilmesi hakkında yerel halkın görüşleri. Ege Coğrafya Dergisi, 29(1), 1-17. google scholar
• Baykal, F., Emekli, G., Ataberk, E. & Südaş, İ. (2013). Sürdürülebilir turizm yaklaşımıyla dikili ve bergama’yı bütünleştirme potansiyeli. İzmir: Lamineks Matbaacılık. google scholar
• Boniface, B. G. & Cooper, C. (2005). Worldwide destinations: the geography of travel and tourism. Oxford: Elsevier Butterworth-Heinemann. google scholar
• Boyd, S., & Hall, C. M. (2005). Nature-based tourism in peripheral areas: Making peripheral destinations competitive. In C. M. Hall & Boyd, S. (Eds.), Nature-based tourism in peripheral areas development or disaster? (pp. 273-280). Clevedon: Cromwell Press. google scholar
• Buckley, R. (2003). The practice and politics of tourism and land management. In R. Buckley, C. Pickering, & D. B. Weaver (Eds.), Nature-based tourism, environment and land management (pp. 1-6). Wallingford: CABI Publishing. google scholar
• Bushell, R. (2003). Balancing conservation and visitation in protected areas. In R. Buckley, C. Pickering & D. B. Weaver (Eds.), Naturebased tourism, environment and land management (pp. 197-208). Wallingford: CABI Publishing. google scholar
• Canbaba, O. A., Uluğ, H. A., Baykal, F., Emekli, G., Güdücüler, M., Batur, M. ... Kakbulut, G. (2011). Narlıdere’de ekoturizm, sağlık turizmi ve kültür turizmi sektör analizi. İzmir: Bilim Ofset. google scholar
• Coghlan, A., & Buckley, R. C. (2012). Nature-based tourism. In A. Holden & D. Fennell (Eds.), A routledge handbook of tourism and the environment. London, UK.: Routledge. google scholar
• Cohen, E. (1972) Toward a sociology of ınternational tourism. Social Research, 164-182. google scholar
• Crompton, J. L. (1979). Motivations for pleasure vacation. Annals of Tourism Research, 6(4), 408-424. https://doi.org/10.1016/0160-7383(79)90004-5 google scholar
• Çetinsöz, B. C. ve Artuğer, S. (2014). Yabancı turistlerin Antalya’yı tercih etmesinde etkili olan çekici faktörlerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32), 573582. https://www.sosyalarastirmalar.com/ google scholar
• Çınar, B. ve Duran, A. (2021). Doğaya bağlılığın doğa yürüyüşlerine katılım motivasyonu üzerindeki etkisi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 754-766. https://doi.org/10.26677/TR1010.2021.691 google scholar
• Çıngı, H. (1994). Örnekleme kuramı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Basımevi. google scholar
• Dann, G. M. S. (1977). Anomie, ego-enhancement and tourism. Annals of Tourism Research, 4(4), 184-194. https://doi.org/10.1016/0160-7383(77)90037-8 google scholar
• Demir, C. & Çevirgen, A. (2006). Ekoturizm yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. google scholar
• Diamantis, D. (1999). The concept of ecotourism: evolution and trends. Current Issues in Tourism, 2(2-3), 93-122. google scholar
• Dizdareviç, S. (2010). Karadağ’ın kuzey bölgesinin ekoturizm arz potansiyelinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (2022, 15 Şubat). Korunan Alan İstatistikleri. https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/ Menu/18/Korunan-Alan-Istatistikleri google scholar
• DPT, Türkiye Turizm Stratejisi 2023, http://www.izka.org.tr/files/ planlarna/-l_Ust_01cekli_PIan_Programlar/Turkiye_Turizm_ Strateji.pdf google scholar
• Dunne, G. (2009). Motivation and decision making in city break travel: The case ofDublin. Saarbrucken, Germany: VDM Publishing. google scholar
• Dülgaroğlu, O. (2021). Termal turizme katılan turistlerin motivasyon faktörlerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 4(2), 684-694. google scholar
• Eagles, P. F. J. (1992). The travel motivations of Canadian ecotourists. Journal of Travel Research, 31(2), 37. https://doi.org/10.1177/004728759203100201 google scholar
• Eagles, P. F. J. (2003). International trends in park tourism: The emerging role of finance. The George Wright Forum, 20(1), 25-57. https://www.jstor.org/stable/43597834 google scholar
• Emekli, G. & Baykal, F. (2011). Opportunities of utilizing natural and cultural resources of Bornova (Izmir) through tourism, The 2nd International Geography Symposium GEOMED 2010, Procedia Social and Behavioral Sciences 19, 181-189. google scholar
• Erdoğan, S. E. (2017). Seyahat motivasyonunu etkileyen gastronomik unsurlar: İzmir Yarımada örneği (Yüksek Lisans Tezi). Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Gnoth, J. (1997). Tourism motivation and expectation formation. Annals of Tourism Research, 24(2), 283-304. https://doi.org/10.1016/ S0160-7383(97)80002-3 google scholar
• Godfrey, J. (2011). The Grass is greener on the other side: what motivates backpackers to leave home and why they choose New Zealand as a destination. (A Thesis of Master). A thesis Submitted for the Degree of Master of Tourism at the University of Otago Dunedin, New Zealand. google scholar
• Güçlü, N. (2001). Stres Yönetimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 91-109. google scholar
• Gümüş, N. & Özüpekçe, S. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin turizme yönelik görüşleri: foça örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (25), 25-34. google scholar
• Güngör Özkök, F. & Çoban, Ö. (2009). Ekoturizm mi Ekoterörizm mi? [Bildiri]. 10. Ulusal Turizm Kongresi (Mersin) Bildirileri, 21-24 Ekim 2009, (ss. 591-601), Ankara: Detay Yayıncılık. google scholar
• Hall, C. M., & Boyd, S. (2005). Nature-based tourism in peripheral areas: ıntroduction. In C. M. Hall & S. Boyd (Eds.), Nature-based tourism in peripheral areas development or disaster? (pp. 3-17). Clevedon: Cromwell Press. google scholar
• Hanqin, Z. Q., & Terry, L. (1999). An analysis of mainland chinese visitors’ motivations to visit Hong Kong. Tourism Management, 20(5), 587-594. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(99)00028-X google scholar
• Higham, J. & Carr, A. (2003). The scope and scale of ecotourism in New Zealand: A review and consideration of current policy ınitiatives. Fennell, D. A., Dowling, R. K. (Eds.) Ecotourism Policy and Planning. Wallingford: CABI. google scholar
• Holden, A. (2005). Tourism studies and the social sciences. London: Routledge. google scholar
• Holden, A., & Sparrowhawk, J. (2002). Understanding the motivations of ecotourists: the case of trekkers in Annapurna, Nepal. International Journal of Tourism Research, 4(6), 435446. https:// doi.org/10.1002/jtr.402 google scholar
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/touraj/issue/54951/654750 google scholar
• İşci, C. (2021). Doğa temelli turizme katılım motivasyonu ve deneyim doyumu ilişkisi. Journal of Yasar University, 16(64), 1763-1786. google scholar
• Johnston, M., & Payne, R. (2005). Ecotourism and regional transformation in northwestern Ontario. In C. M. Hall & S. Boyd (Eds.), Nature-based tourism in peripheral areas development or disaster? (pp. 21-35). Clevedon: Cromwell Press. google scholar
• Koday, S. & Akbaş, F. (2020). Kırsal turizmin gelişimi ile ilgili olarak yerel halkın algıları: Urla (İzmir) örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 689-703. google scholar
• Kwan, P., Eagles., P. F. J. & Gebhardt, A. (2010). Ecolodge Patrons’ characteristics and motivations: A study of Belize. Journal of Ecotourism, 9(1), 1-20. google scholar
• Lock, S. (2022, 23 Haziran). Ecotourism Market Size Worldwide 20192027. Allied Market Research. https://www.statista.com/ statistics/1221034/ecotourism-market-size-global/ google scholar
• Luo, Y., & Deng, J. (2008). The new environmental paradigm and nature-based tourism motivation. Journal of Travel Research, 46(4), 392-402. https://doi.org/10.1177/0047287507308331 google scholar
• MacGregor, J. & Roe, D. (2008). Wildlife and Nature-Based Tourism for Pro-Poor Growth. Natural Resources and Pro-Poor Growth The Economics and Politics (pp. 105-115), OECD. https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264060258-en.?expires=1644854893&i google scholar
• Maslow, A. H. (1943). A theory human motivation. Psychological Review, 50(4), 370-96. https://doi.org/10.1037/h0054346 google scholar
• McIntosh, R.W., & Goeldner, C. R. (1986). Tourism: principles, practices and philosophies. New York: John Wiley & Sons. google scholar
• Mehmetoglu, M., & Normann, 0. (2013). The link between travel motives and activities in nature-based tourism. Tourism Review, 68(2), 3-13. https://doi.org/10.1108/TR-02-2013-0004 google scholar
• Mutanga, C. N., Vengesayi, S., Chikuta, O., Muboko, N., & Gandiwa, E. (2017). Travel motivation and tourist satisfaction with wildlife tourism experiences in gonarezhou and matusadona national parks, Zimbabwe. Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 20, 1-18. https://doi.org/10.1016/j.jort.2017.08.001 google scholar
• Nepal, S. K. (2000) Tourism in protected areas The Nepalese Himalaya. Annals of Tourism Research, 27 (3), 661-681. google scholar
• Newsome, D., Moore, S. A. & Dowling, R. K. (2013). Natural area tourism: ecology, ımpacts and management. Ontario: Channel View Publications. google scholar
• Nowaczek, A. M. K. (2009). Questioning the unquestioned: scale development to assess ecotourist ethics. (PhD Thesis), Ontario: Waterloo Universty. google scholar
• Oh, H. & Assaf, A. G & Baloğlu, S. (2016). Motivations and goals of slow tourism. Journal of Travel Research, 55(2), 205-219. google scholar
• Orams, M. B. (1995). Using interpretation to manage nature-based tourism. Journal of Sustainable Tourism, 4(2), 81-94. https://doi. org/10.1080/09669589608667260 google scholar
• Önder, A. Ö., Candemir, A. & Kumral, N. (2009). An empirical analysis of the determinants of international tourism demand: the case of İzmir. European Planning Studies 17(10), Tourism, Regional Development and Public Policy, 1525-1533. google scholar
• Özgüç, N. (2011). Turizm coğrafyası özellikler ve bölgeler. İstanbul: Çantay Kitapevi. google scholar
• Pearce, P. A., Morrison, M., & Rutledge, J. L. (1998). Tourism: bridges across continents. Sydney: McGrawHill. google scholar
• Pearce, P. L., & Caltabiano, M. L. (1983). Inferring travel motivation from travelers’ experiences. Journal of Travel Research, 22(2), 1620. https://doi.org/10.1177/004728758302200203 google scholar
• Polat, A. T. (2006). Karapınar ilçesi ve yakın çevresi peyzaj özelliklerinin ekoturizm kullanımları yönünden değerlendirilmesi üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya. google scholar
• R Core Team (2020). R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. URL https://www.R-project.org/. google scholar
• Raikkönen, J., Grenman, M., Rouhiainen, H., Honkanen A., & Sââksjârvi, I. E. (2021). Conceptualizing nature-based science tourism: a case study of Seili Island, Finland, Journal of Sustainable Tourism, 1-19. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1948553 google scholar
• Rosseel, Y. (2012). Lavaan: An R package for structural equation modeling and more. Version 0.5-12 (BETA). Journal of Statistical Software, 48(2), 1-36. https://doi.org/10.18637/jss.v048.i02 google scholar
• Russell, R., Thomas, P., & Fredline, E. (2005). Mountain resorts in summer: defining the ımage. In C. M. Hall & S. Boyd (Eds.), Nature-based tourism in peripheral areas development or disaster? (pp. 75-90). Clevedon: Cromwell Press. google scholar
• Saarinen, J. (2005). Tourism in the northern wildernesses: Wilderness discourses and the development of nature-based tourism in northern Finland”. C. M. Hall & S. Boyd (Eds.), Nature-based tourism in peripheral areas development or disaster? (pp. 36-49). Clevedon: Cromwell Press. google scholar
• Sağlam, M. C. & Kömürcü, S. (2021). Bisiklet etkinliği katılımcılarının motivasyonları ve ilgilenimleri: İzmir ili üzerine bir çalışma. Journal of Yasar University, 16(63), 1355-1372. google scholar
• Sarıbaş, Ö. (2015). Turistlerin rekreasyon faaliyetlerine katılımlarını etkileyen unsurlar: Antalya ve İzmir örneği (Yüksek Lisans Tezi). İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. google scholar
• Sindiga, I. (1999). Alternative tourism and sustainable development in Kenya”. Journal of Sustainable Tourism, 7(2), 108-127. google scholar
• Smith, V. L. (Ed.). (1989). Hosts and guests: The anthropology of tourism (2nd Edition). Philadelphia, PA: University of Pennsylvania Press. google scholar
• Temurçina, K. ve Tozkoparan, U. (2020). Yerli turistlerin Salda Gölü’ne yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Turizm Akademik Dergisi, 7(1), 97-115. https://dergipark.org.tr/tr/pub/touraj/issue/54951/654750 google scholar
• Tırıl, A. (2006). Göller bölgesi’nin kuş gözlem potansiyeli [Bildiri]. Nazmi Avcı (Ed.). 2. Ulusal Eğirdir Turizm Sempozyumu Bildirileri, 9-12 Kasım 2006, (ss. 265-273), Eğirdir/Isparta, Ankara: Nobel Yayın. google scholar
• UNWTO (2022, 25 Şubat). https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws. com/s3fs-public/2021-01/210128-barometer-en.pdf?GaI1QTYG. Ky9LDZ2tlDKc.iRZkinJeuH google scholar
• Weaver, D. (1998). Ecotourism in the less developed world. Wallngford: CABInternational. google scholar
• Weaver, D. B. (2008). Ecotourism. Milton, Queensland: Wiley Australia. google scholar
• Wight, P. A. (2001). Ecotourists: Not a homogeneous market segment. In D. B. Weaver (Ed.) Encyclopedia of ecotourism (ss. 37-62). New York: CABI. google scholar
• World Travel & Tourism Council (WTTC) (2019). The economic impact of global wildlife tourism: Travel and tourism as an economic tool for the protection of wildlife. Available at: https:// travesiasdigital.com/wp-content/uploads/2019/08/The-Economic-Impact-of-Global-Wildlife-Tourism-Final-19.pdf google scholar
• WTO (2001). The British Ecotourism Market. https://www.e-unwto. org/doi/epdf/10.18111/9789284404865 google scholar
• Yıldırım, T. (2012). Doğu Akdeniz’de ekoturizm potansiyelinin çevre düzeni planlarıyla yönetimi (Adana İli Kıyıları Örneği)”. [Bildiri]. 1. Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu “Bölgesel Destinasyon Yönetimi” Bildirileri, 20-22 Nisan 2012, (ss. 63-80), Adana: Çukurova Ofset Matbaacılık. google scholar
• Yılmaz, H. (2016). Afyonkarahisar’da doğaya dayalı turizm türlerini tercih eden bireylerin profillerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 6(2), 58-64. https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/handle/11630/7792 google scholar
• Zağralı, E. & Akbaba, E. (2015). Turistlerin destinasyon seçiminde rol oynayan bir etken olarak yerel mutfaklar: İzmir Yarımadası’nı ziyaret eden turistlerin algılamaları üzerine bir araştırma. Journal of Tourism Theory and Research, 1(2), 131-143. google scholar
• Zhang, L. (2006). The UK as a destination choice for Chinese tourists: An analysis of tourist motivation factors. (Phd Thesis). Nottingham University, Tourism and Travel Research Institute, Nottingham. google scholar
• Ziffer, K. (1989, October). Ecotourism: The uneasy alliance. prepared for Conservation International, Oct. 27, 1989. Washington, DC. google scholar