Kadın Göstergeleri ve Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi Arasındaki İlişkinin Mekansal Ekonometrik Modeller Aracılığıyla İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 48, 155 - 174, 05.07.2024

Lale Görgülü , Çağla Görgülü

https://doi.org/10.26650/JGEOG2024-1417358

Öz

Bu çalışma, Türkiye'de il düzeyindeki sosyo-ekonomik gelişmişlik skorları ile kadın göstergeleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla kadın göstergeleri ile Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE) il skorları arasında ilişki olup olmadığı, göstergelerin SEGE skorlarını nasıl etkilediği, hangi göstergelerin SEGE üzerinde daha fazla etkisi olduğu, en etkili göstergelerin coğrafi dağılımının nasıl olduğu araştırma soruları olarak belirlenmiştir. İllerin Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi skorları ve kadın göstergeleri çalışmanın veri setidir. Bu çalışmada korelasyon analizi, regresyon analizi ve mekansal analiz yöntemleri (mekansal otoregresif ve mekansal hata modelleri, Moran's I ve Lagrange çarpanı teşhisi) kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları, 20-39 yaş arası kadınların doğum sayısına ilişkin göstergelerin ve tarımın GSYH içindeki payının SEGE skorları ile negatif anlamlı bir ilişkiye sahip olduğunu, zorunlu sigortalı kadın göstergesinin ise SEGE skorları ile pozitif anlamlı bir ilişkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışma, kadın göstergelerinin SEGE skorları üzerindeki etkilerini vurgulamaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadınların sosyo-ekonomik hayata dahil edilmesini sağlamak amacıyla 5.5 ve 10.2 sayılı Sürdürülebilir Kalkınma İlkeleri’ne dikkat çekmektedir. Sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kadın odaklı stratejilerin ve politikaların yönlendirilmesine katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyo-ekonomik Gelişmişlik Endeksi (SEGE), Kadın göstergeleri, Mekansal ekonometri

Investigation of the Relationship between Women Indicators and Socio-Economic Development Index using Spatial Econometrics Models

Öz

The aim of this study was to investigate the relationship between socioeconomic development (SEGE) scores at the provincial level and women’s indicators in Türkiye. The research questions include whether there is a relationship between women’s indicators and SEGE scores, how the indicators affect SEGE scores, which indicators have a greater impact on SEGE, and how to determine the geographical distribution of the most effective indicators. The dataset for this study includes the socioeconomic development index scores of provinces and indicators related to women. The methods used in this study are correlation analysis, regression analysis, and spatial analyses (including spatial autoregressive and spatial error models, Moran’s I and Lagrange multiplier diagnostics). The study’s results indicate a negative significant relationship between the number of births of women aged 20-39 years and the proportion of agriculture in GDP. Conversely, there is a positive significant relationship between the indicator of compulsory insured women and SEGE scores. This study highlights the effects of women indicators on SEGE and contributes to the realisation of Sustainable Development Goals (SDGs) 5.5 and 10.2, which aim to provide gender equality and inclusion of women in socioeconomic life. The findings can guide the development of women-based strategies and policies for sustainable development.

Anahtar Kelimeler

Socio-economic Development Index (SEGE), Women indicators, Spatial econometrics

Teşekkür

We would like to thank Prof. Dr. Hasan Engin Duran for his contributions to this research.

Kaynakça

• Abaidoo, A. (2023). Assessment of the key indicators and dimensions of women empowerment in Rural Zambia. Global Journal of Human-Social Science, 22(7). Retrieved from https://socialscienceresearch. org/index.php/GJHSS/article/view/103587. google scholar
• Altıparmak, Y.D.D.A. and Ozdemir, A.I. (2005). Sosyo-ekonomik göstergeler açısından illerin gelişmişlik düzeyinin karşılaştırmalı analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 0(24), 97-110. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/ pub/erciyesiibd/issue/5881/77818 google scholar
• Anselin, L. (1988). Spatial econometrics: methods and models (Vol. 4). Springer Science & Business Media. Retrieved from https://link. springer.com/book/10.1007/978-94-015-7799-1 google scholar
• Anselin, L. (2003). Spatial econometrics. in a companion to theoretical econometrics,B.H.Baltagi(Ed.).https://doi.org/10.1002/978047099624 9.ch15 google scholar
• Çetin, I. and Sevüktekin, M. (2016). Türkiye’de gelişmişlik düzeyi farklılıklarının analizi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 39-61. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ ead/issue/48238/610663 google scholar
• Deniz, M. and Hobikoğlu, E. H. (2012). Cinsiyete göre gelişme endeksi çerçevesinde kadın istihdamının ekonomik değerlendirmesi: Türkiye örneği. In International Conference on Eurasian Economies, (pp. 11-13). Retrieved from http://acikerisim.istanbul. edu.tr:8080/handle/20.500.12627/78707 google scholar
• Duran, H.E. (2023). İzmir Institute of Technology - CP790 - Statistical Modelling and Forecasting. google scholar
• Gebre, G.G. (2020). The role of women empowerment on reducing poverty: cross sectional data, Developing Country Studies (Online), 10(6), 42-49. https://doi.org/10.7176/DCS/10-6-06 google scholar
• GeoDa Website, 3a. Available online: https://geodacenter.github.io/ workbook/3a_mapping/lab3a.html (accessed on 16.05.2023) google scholar
• GeoDa Website, 5a. Available online: https://geodacenter.github.io/ workbook/5a_global_auto/lab5a.html#morans-i (accessed on 16.05.2023) google scholar
• GeoDa Website, 6a. Available online: https://geodacenter.github.io/ workbook/6a_local_auto/lab6a.html (accessed on 16.05.2023) google scholar
• Gül, H.E. and Çevik, B. (2014). “2010 ve 2012 verileriyle türkiye’de illerin gelişmişlik düzeyi araştırması”, Türkiye İş Bankası, Retrieved from http://ekonomi.isbank.com.tr/UserFiles/pdf/ar_03_2012.pdf google scholar
• Gurenko, E. (2023). The values of modern female manager in social and structural relations of the business sphere. Discourse, 9(2), 52-63. https://doi.org/10.32603/2412-8562-2023-9-2-52-63. google scholar
• Ministry of Family and Social Policies, (2014). Analysis of women’s labor force profile and statistics in Türkiye. Retrieved from https:// aile.gov.tr/uploads/ksgm/uploads/pages/dagitimda-olan-yayinlar/ turkiye-de-kadin-isgucu-profili-ve-istatistiklerinin-analizi-nihai-rapor.pdf google scholar
• Ministry of Industry and Technology Website. Available online: https:// www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege (accessed on 16.05.2023) google scholar
• Özgür, E. M. (2004). Spatial Distribution of Total Fertility Rate in Türkiye. Coğrafi Bilimler Dergisi, 2(2), 1-12. google scholar
• Şahın, B. and Şahın, S. (2019). An altemative thematic mapping technique in geography: area cartograms. Turkish Journal Of Social Research, 23(2), 477-500. google scholar
• Sakarya, A. and İbişoglu, Ç. (2015). “Türkiye’de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksinin coğrafi ağırlıklı regresyon modeli ile analizi”, Marmara Coğrafya Dergisi, 0(32), 211-238. https://doi. org/10.14781/mcd.63200 google scholar
• Sener, U. and Demirdirek, H. (2014). Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Veri Çalışması. Printed by the United Nations Population Fund under the Joint United Nations Women-Friendly Cities Programme, Retrieved from https://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1399033411-7. TCDV_Toplumsal_Cinsiyete_Duyarli_Veri_Calismasi_Egitimi. pdf google scholar
• Tunç, M. (2018). Kalkınmada kadın ayrımcılığı ve toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin rolü: ülkelerarası farklı gelir gruplarına göre yatay kesit analizi. Sosyoekonomi, 26 (38), 221-251. https://doi. org/10.17233/sosyoekonomi.2018.04.13 google scholar
• Turkish Employment Agency (İşkur) Statistical Tables, (2014). https:// www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/ google scholar
• TurkStat, (2014). Women Indicators, Sectoral Proportion in GDP. google scholar
• TurkStat, Gender Statistics 2021. (2022). google scholar
• TurkStat, Household Labour Force Survey. (2023). Youth unemployment rate for persons by sex, 2014-2022. google scholar
• TurkStat, Labour Force Statistics. (2023). Unemployment rate, 20142022. google scholar
• TurkStat, Women Statistic, Türkiye Family Structure Research, 2021. (2022). Retrieved from https://www.tuik.gov.tr/media/ announcements/toplumsal_cinsiyet_istatistikleri_2021.pdf google scholar
• Wikipedia, Human geography. Available online: https://tr.wikipedia. org/wiki/Be%C5%9Feri_co%C4%9Frafya (accessed on 30.04.2024). google scholar