Hegel Jena’da: Zamanın Diyalektiği

Yıl 2024, , 91 - 99, 31.12.2024

Çevirmen: Arif Yıldız

https://doi.org/10.26650/arcp.1466900

Öz

Hegel’in Jena döneminde zamanın diyalektiği sorununu yalnızca Tinin Fenomenolojisi’nin “Duyusal Kesinlik” bölümünde ele aldığına yönelik genel anlayış, geçtiğimiz yüzyılda orta Jena dönemi derslerine ait el yazmalarının yayımlanmasıyla yeni bir boyut kazanmıştır. 1804-1805 ile 1805-1806 yıllarına ait olan “Jena Sistem taslakları”nda Hegel’in doğanın zamanın üç boyutuna dair kapsamlı bir diyalektik geliştirdiği görülür. Bu çalışmada Christophe Bouton, söz konusu iki sistem taslağında doğanın soyut zamanına ait momentlerin ürettiği sonlu diyalektiğin Hegelci mantıksal ikili sonsuzluk teorisiyle nasıl aşıldığını inceler. Bouton’a göre orta Jena dönemi taslakları sadece Hegel’in düşünsel gelişim sürecine ışık tutmaz, aynı zamanda Hegel’in Berlin döneminde açıkça ortaya koyacağı doğanın zamanı ile Tinin zamanı olarak tarih arasındaki ilişkiyi de temellendirir. Bu bağlamda Heidegger, Koyré ve Bloch gibi yorumcuların aksine Bouton, Hegelci zaman diyalektiğinin kökeninde geçmişin ya da geleceğin önceliği tezini reddeder. Bouton’a göre Hegel felsefesinde zamanın anlamı, zamanın diğer iki boyutundan yalıtılmış olan geçmişte değil, üç zamansal boyutu kendinde içeren somut şimdidedir. Bouton, zaman ve zamana tabi olan hadiselerin yarattığı açmazın yanı sıra, ezeli ve ebedilik ile somut şimdi arasındaki ilişkiyi Jena dönemi ile Berlin dönemine ait dersler ışığında inceler.

Anahtar Kelimeler

Hegel, zaman, diyalektik, doğa felsefesi

Hegel in Jena: Dialectics of Time

Öz

The general understanding that Hegel dealt with the problem of the dialectic of time in the Jena period only in the "Sense-Certainty" chapter of the Phenomenology of Spirit has taken on a new dimension in the last century with the publication of manuscripts from the middle Jena period. In the so called "Jena System-Drafts" (1804-1805/1805-1806), Hegel develops a comprehensive dialectic on the three dimensions of natural time. In this study, Christophe Bouton analyzes how the finite dialectic produced by the moments of the abstract time of nature is overcome through Hegel’s logical concept the true and spurious infinity. According to Bouton, the drafts of the middle Jena period not only shed light on the process of Hegel’s intellectual development, but also ground the relation between the time of nature and history as the time of the Spirit, which Hegel will elaborate in greater detail in the Berlin period. In this context, unlike commentators such as Heidegger, Koyré and Bloch, Bouton rejects the thesis of the primacy of the past or the future in the Hegelian understanding of time. According to Bouton, time finds its meaning not in the past, which is an isolated moment from the other dimensions of time, but in the concrete present, which contains the three temporal dimensions in itself. Bouton examines then the aporia created by time and events subjected to time, as well as the relationship between eternity and the concrete present in the light of the lectures of the Jena and Berlin periods.

Anahtar Kelimeler

Hegel, time, dialectic, philosophy of nature

Kaynakça

• Bloch, E. Sujet-objet. Eclaircissements sur Hegel. Çeviren M. de Gandillac. Paris: Gallimard, 1977. google scholar
• Bouton, Christophe. “La conception hegelienne du temps a lena.” Philosophie, 49, (1996):19-49. google scholar
• Bouton, Christophe. “Temps et negativite dans la philosophie hegelienne de la nature.” Hegel et laphilosophie de la nature, ed. C. Bouton, J.-L. Vieillard-Baron, 81-101. Paris: Vrin, 2009. google scholar
• Bouton, Christophe. Temps et esprit dans la philosophie de Hegel, De Francfort a lena. Paris : Vrin, 2000. google scholar
• Derrida, Jacques. “Ousia et gramme. Note sur une note de Sein undZeit,” Marges de la philosophie, 31-78. Paris: Minuit, 1971. google scholar
• GrieBer, W. Geist zu seiner Zeit. Mit Hegel die Zeit denken. Würzburg: Königshausen & Neumann, 2005. google scholar
• Haym, R. Hegel et son temps. Çeviren P. Osmo. Paris: Gallimard, 2008. google scholar
• Hegel, G.W.F. Gesammelte Werke 20, Enzyklopadie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse (1830), unter Mitarbeit von Udo Rameil hg. v. Wolfgang Bonsiepen und Hans-Christian Lucas. Hamburg: Felix Meiner, 1992. google scholar
• Hegel, G.W.F. Gesammelte Werke 8, Jenaer Systementwürfe III, hg. v. Johann Heinrich Trede, Rolf-Peter Horstmann. Hamburg: Felix Meiner, 1976. google scholar
• Hegel, G.W.F. Gesammelte Werke 9, Phanomenologie des Geistes, hg. v. Wolfgang Bonsiepen, Reinhard Heede. Hamburg: Felix Meiner, 1980. google scholar
• Hegel, G.W.F. La philosophie de l’histoire. Çeviren M. Bienenstock, C. Bouton, J.-M. Buee, G. Marmasse, D. Wittmann, N. Waszek, M. Bienenstock. Paris: Le Livre de poche, 2009. google scholar
• Hegel, G.W.F. Naturphilosophie, Bd. I, Die Vorlesungen von 1819/1820, ed. K. H. Ilting, M. Gies. Naples: Bibliopolis, 1982. google scholar
• Hegel, G.W.F. Phenomenologie de l’esprit. Çeviren J. Hyppolite. Paris: Aubier, 1940. google scholar
• Hegel, G.W.F. Vorlesung über Naturphilosophie. Berlin 1821/22, ed. G. Marmasse, T. Posch. Frankfurt: Peter Lang, 2002. google scholar
• Hegel, G.W.F. Werke, 9, Enzyklopadie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse 1830. Zweiter Teil. Die Naturphilosophie, hrsg. von Eva Moldenhauer, Karl Markus Michel. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1978. google scholar
• Hegel, G.W.F. Gesammelte Werke 7, Jenaer Systementwürfe II, hg. v. Rolf-Peter Horstmann, Johann-Heinrich Trede. Hamburg: Felix Meiner, 1971. google scholar
• Hegel, G.W.F. Vorlesung über Naturphilosophie, Berlin 1821/22, Nachschrift von Boris von Uexküll, ed. Thomas Posch, Gilles Marmasse. Frankfurt: Peter Lang, 2003. google scholar
• Hegel, G.W.F. Vorlesung über Naturphilosophie. Berlin 1823/24, ed. G. Marmasse. Frankfurt: Peter Lang, 2000. google scholar
• Heidegger, M. Logik. Die Frage nach der Wahrheit. Frankfurt: V. Klostermann, 1976. google scholar
• Koyre A. “Hegel alena.” Etudes d’histoire de lapenseephilosophique, 147-189. Paris: Gallimard 1995. google scholar
• Romano, C. L’evenement et le temps. Paris: P.U.F., 1999. google scholar
• Souche-Dague, D. Le cercle hegelien. Paris: P.U.F., 1986. google scholar
• Souche-Dague, D. Recherches hegeliennes. Paris: Vrin, 1994. google scholar
• Stevens, A. “De l’analogie entre point et maintenant chez Aristote et Hegel.” Revue de philosophie ancienne, 2, (1991): 153-157. google scholar
• Waibel, V. L. “Raum und Zeit in den Jenaer Systemkonzeptionen.” Die Eigenbedeutung der Jenaer Systemkonzeptionen Hegels, ed. H. Kimmerle, 99-116. Berlin: Akademie Verlag, 2004. google scholar