Sartre’ın Varoluşçu Felsefesi ve Dava Edebiyatı Teorisi

Yıl 2019, Sayı: 50, 17 - 29, 26.07.2019

Metin Bal

https://doi.org/10.26650/arcp2019-589759

Öz

Bu makale Jean-Paul Sartre’ın varoluşçu felsefesi ve sanat teorisi üzerinedir. Sartre önce fenomenolojik ontolojiyi, ardından hümanist ateist varoluşçuluğu kurar. Sartre sanat felsefesi alanına katkısı olan dava edebiyatı teorisini fenomenolojik ontoloji ve hümanist ateist varoluşçuluk zemininde tasarlar. Makalenin ilk bölümünde Sartre’ın düşüncelerinin kaynakları ve temelleri kısaca açıklanır. İkinci bölümde dava edebiyatı teorisi açıklanır. Burada, Sartre’ın sanat teorisinin en önemli özelliği, başka bir deyişle,  Sartre’ın düzyazı sanatı olan  edebiyatı plastik sanatlardan ayırması açıklanmaya çalışılır. İkinci bölüm dört ayrı alt başlıktan oluşur. İkinci bölümünün ilk kısmında Sartre’ın estetik saflık teorisine karşı eleştirisi incelenir. İkinci kısımda sanatın gelişimi ve insan özgürlüğü arasında bir bağ kurulur. Üçüncü kısımda edebiyat sanatının plastik sanatlardan farkı belirlenir. Dördüncü ve son kısımda dava edebiyatının anlamı tanımlanır.

Anahtar Kelimeler

Sartre, fenomenolojik ontoloji, hümanist ateist varoluşçuluk, dava edebiyatı teorisi

Sartre’s Existentialist Philosophy and Theory of Committed Literature

Öz

This article is on Jean-Paul Sartre’s existentialist philosophy and his theory of art. Sartre, first of all, sets up phenomenological ontology, then founds humanist atheist existentialism. Sartre projects his theory of committed literature as his contribution to the field of philosophy of art on phenomenological ontology and humanist atheist existentialism. In the first part of this article brief description of the sources and  grounds of  Sartre’s ideas are given. In the second part, theory of committed literature is explained.  Here, the most important property of Sartre’s art theory, namely Sartre’s separation of literature from plastic arts is tried to be clarified. Second part of the article is composed of four sections.  In the first section of the second part, Sartre’s critique against the theory of aesthetic purity is investigated. In the second section, a relation between development of art and human freedom is set up. In the third section the difference between art of literature and plastic arts is determined. In the fourth and the last section the meaning of committed literature is defined.

Anahtar Kelimeler

Sartre, phenomenological ontology, humanist atheist existentialism, theory of committed literature

Kaynakça

• Genet, Jean. Giacometti’nin Atölyesi. Çeviren Hür Yumer. İstanbul: Metis Yayınları, 2007.
• Jonson, H. W. History of Art, Vol. I. Fourth Edition, revised and expanded by Anthony Janson. New York: Abrams, 1991.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. Çeviren Kaan Ökten. İstanbul: ALFA, 2018.
• Husserl, Edmund. “Fenomenoloji”, çeviren Aydın Gelmez. Baykuş, Felsefe Yazıları Dergisi, 6 (2010): 29-47.
• Kant, Immanuel. Yargı Yetisinin Eleştirisi/Kritik der Urteilskraft. Çeviren Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 2006.
• Platon. Devlet. Çeviren Sabahattin Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1988.
• Sartre, Jean-Paul. The Psychology of Imagination. Translated by Bernard Frechtman, New York: Philosophical Library, 1948.
• Sartre, Jean-Paul. Çağımızın Gerçekleri. Çeviren Sabahattin Eyuboğlu-Vedat Günyol. İstanbul: Can Yayını, 1961.
• Sartre, Jean-Paul. Nausea. Translated by Robert Baldick. London: Penguin, 1965.
• Sartre, Jean-Paul. Existentialism and Humanism. Translation and introduction by Philip Mairet. London: Methuen & Co. LTD., 1966.
• Sartre, Jean-Paul. No Exit, and Three Plays. ( “No Exit”, “The Flies.” Translated by S. Gilbert. “Dirty Hands”, “The Respectful Prostitute.” Translated by I. Abel). New York: Vintage International Edition, 1989.
• Sartre, Jean-Paul. Being and Nothingness, A Phenomenological Essay on Ontology. Translation and introduction by Hazel E. Barnes. New York: Washington Square Press, 1992.
• Sartre, Jean-Paul. Estetik Üstüne Denemeler. Çeviren Mehmet Yılmaz. Ankara: Doruk Yayımcılık, 1999.
• Sartre, Jean-Paul. What is Literature? Translated by Bernard Frechman, with an introduction by David Caute. London and New York: Routledge, 2001.
• Sartre, Jean-Paul. Being and Nothingness, An essay on phenomenological ontology. Translated by Hazel E. Barnes. Intdoduction by Mary Warnock, with a new preface by Richard Eyre. London and New York: Routledge, 2003.
• Sartre, Jean-Paul. Edebiyat Nedir? Çeviren Bertan Onaran. İstanbul: Can Yayınları, 2008.
• Sartre, Jean-Paul. Bulantı. Çeviren Selâhattin Hilâv. İstanbul: Can Yayınları, 2009.
• Satre, Jean-Paul. Toplu Oyunlar, Gizli Oturum, Mezarsız Ölüler, Sinekler, Kirli Eller, Şeytan ve Yüce Tanrı, Saygılı Yosma. Çeviren Işık M. Noyan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2009a.
• Sartre, Jean-Paul. Varlık ve Hiçlik. Çeviren Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen. İstanbul: İthaki, 2010.
• Sartre, Jean-Paul. The Imaginary, A Phenomenological Psychology of the Imagination, with introduction by Arlette Eelkaim-Sartre and Jonathan Webber. London: Routledge, 2010a.