Platon’un Devlet Eserinde Siyasal Teorinin Aracı Olarak Hayvan Metaforları

Yıl 2024, Sayı: 60, 24 - 41, 30.06.2024

Necip Uyanık

https://doi.org/10.26650/arcp.1387648

Öz

İnsan ve hayvan arasındaki ilişki tarihin her döneminde ele alınan önemli bir sorundur. Bununla birlikte hayvanın kendi varlığının ne anlam ifade ettiği de ontolojik ve epistemolojik bağlamda irdelenmiştir. Bunun yanında etik ve siyaset bağlamında da bu sorunun önem arz ettiğini belirtmek gerekir. Dolayısıyla siyaset felsefesinde birey, toplum, devlet ilişkisini açık ve anlaşılır kılabilmek için çoğu kez hayvan metaforlarına veya doğrudan hayvandaki egemenliğin insana ve devlete nasıl geçtiğine odaklanılmıştır. Ancak metaforların tam olarak karşılığını bulabilmesi için etkili bir teori ve anlatıma ihtiyaç duyulmaktadır. Söz konusu mahareti gösteren Platon, siyaset, devlet ve toplum üzerine derin analizler yaparken çoğu zaman metaforlara başvurmuş ve bu doğrultuda ilgi çekici örnekler ortaya koymuştur. Platon, bu yönüyle, çağını aşan bir perspektife sahip büyük bir teorisyen olarak görülebilir. Onun yapmış olduğu benzetmeler ilgi çekici olduğu kadar aynı zamanda da kışkırtıcıdır. Bu çalışmada siyaset felsefesinde önemli rol oynamış Platon’un siyasal bir unsurun aracı olarak hayvan metaforları onun Devlet eseri üzerinden değerlendirilmeye çalışıldı. Böylelikle Platon’un Devlet’te insan, etik ve siyaset teorisi üzerine yaptığı tartışmalarda başvurduğu hayvan metaforları incelendi. Amacımız Platon’un siyaset anlayışını, benzetmeler veya karşılaştırmalar yoluyla nasıl sistematize ettiğini incelemek ve buna dikkat çekebilmektir. Öncesinde ise hayvan-insan karşılaştırmasının felsefi açıdan nasıl ele alındığını araştırmak için felsefe tarihinden bazı düşünürlerin görüşlerine başvurulmuştur. Sonuç bölümünde felsefe tarihinde insan ve hayvan arasındaki kimi benzerliklerin veya farklılıkların teori geliştirme bağlamında ilham kaynağı olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Platon, Devlet, Siyaset, İnsan, Hayvan Metaforları

Animal Metaphors as a Political Production in Plato’s Republic

Öz

The relationship between humans and animals is a significant issue that has been addressed throughout history. In addition, the meaning of animals’ existence has been examined in ontological and epistemological contexts. This issue should also be noted for its importance in the context of ethics and politics. Therefore, to make the relationship among individuals, society, and state clear and understandable, political philosophy often focuses on animal metaphors or directly on how the sovereignty of animals passes to humans and the state. However, a single effective theory and explanation are needed for the metaphors to be fully equivalent. Demonstrating this skill, Plato often resorted to using metaphors to produce interesting examples while making deep analyses of politics, state, and society. In this respect, Plato can be seen as a great theorist with a perspective that transcends his time. The analogies he has made are both interesting and provocative. This study attempts to evaluate Plato’s animal metaphors through his Republic as a tool of a political element, one which played an important role in political philosophy. Thus, the study examines the animal metaphors used in the discussions on humans, ethics, and political theory in Plato’s Republic. The aim is to examine and draw attention to how Plato systematized his understanding of politics through analogies or comparisons. Previously, the opinions of some thinkers from the history of philosophy were consulted to investigate how the animal-human comparison had been handled philosophically. The study’s conclusion tries to show how some similarities or differences between humans and animals in the history of philosophy have been a source of inspiration in the context of theory development.

Anahtar Kelimeler

Plato, state, politics, human, animal metaphors

Kaynakça

• Achtenberg, D. “Plato’s Animals: Gadflies, Horses, Swans, and Other Philosophical Beasts” (2016). Erişim 14 Eylül 2023, https://ndpr.nd.edu/reviews/platos-animals-gadflies-horses-swans-and-other-philosophical-beasts/ google scholar
• Annas, Julia. Intelligent Virtue. New York: Oxford University Press, 2011. google scholar
• Aristoteles. Politika. Çeviren: Mete Tuncay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1975. google scholar
• Aksan, Yeşim, Akkök, Elif Arıca, Aksan, Mustafa. “Kavramsal Metafor Kuramının Temel Kavramları ve Kuramdaki Gelişmeler”, Kavramsal Metafor ve Metonimi Üzerine Uygulamalar. Yayına Hazırlayanlar Yeşim Aksan, Elif Arıca Akkök, Mustafa Aksan, 2-17. (Mersin: Toros Üniversitesi Yayınları, 2023). google scholar
• Badiou, Alain. Felsefe İçin Manifesto. Çeviren: N. Tutal ve H. Hünler. İzmir: Ara-lık Yayınları, 2005. google scholar
• Batukan, Can. “Heidegger ve Deleuze’de Hayvan Sorusuna Giriş”, Cogito Dergisi 80 (2015): 70-85. google scholar
• Bell, Jeremy ve Micheal Naas. (Eds.) Plato’s Animals. Indiana: Indiana University Press, 2015. google scholar
• Benardete, Seth. Socrates’ Second Sailing, On Plato’s Republic, Chicago: The University of Chicago Press, 1989. Erişim 26 Aralık 2023, https://archive.org/details/seth-benardete-socrates-second-sailing-on-platos-republic/page/116/mode/2up?q=animal google scholar
• Bloom, Allan. The Closing Of The American Mind. New York: Simon &Schuster Inc., 1986. google scholar
• Brun, Jean. Platon ve Akademia. Çeviren: İsmail Yerguz. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2007. google scholar
• Burnyeat, Myles Fredric. Plato”, Erişim 1 Ocak 2024, https://www.thebritishacademy.ac.uk/documents/2485/111p001.pdf google scholar
• Cicero. Devlet Üzerine. Çeviren: C. Cengiz Çevik. İstanbul: İthaki Yayınları, 2014. google scholar
• Cornford, F. M. Sokrates Öncesi ve Sonrası. Çeviren: Celal Şengör ve Senem Onan. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2015. google scholar
• Descartes, Tabiat Işığı ile Hakikati Arama. Çeviren: Mehmet Karasan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1966. google scholar
• Descartes, Yöntem Üzerine Söylem, Anlığın Yönetimi İçin Kurallar, İlk Felsefe Üzerine Meditasyonlar. Çeviren: Aziz Yardımlı. İstanbul: İdea Yayınevi, 1996. google scholar
• Derrida, Jacques. Platon’un Eczanesi. Çeviren: Zeynep Direk. İstanbul: Pinhan Yayınları, 2014. google scholar
• Derrida, Jacques. Önemsizin Arkeolojisi. Çeviren: Ali Utku ve Mukadder Erkan. İstanbul: Otonom Yayıncılık, 2007. google scholar
• Derrida, Jacques. The Beast & the Sovereign (Volume II). Trans. Geoffrey Bennington. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2009. google scholar
• Direk, Zeynep. “Hayvan, Ağaç ve Egemen: Lacan ve Derrida’da Öteki”, Cogito Dergisi 80 (2015): 243-273. google scholar
• Dolgert, Stefan P., “Animal Republics: Plato, Representation, and the Politics of Nature”, 2014. Erişim 25 Aralık 2023, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2454989 google scholar
• Dumont, Jean-Paul. Antik Felsefe. Çeviren: İsmail Yerguz. Ankara: Dost Yayınları, 2007. google scholar
• Gadamer, Hans-Georg. Hakikat ve Yöntem, Çeviren: Hüsamettin Arslan ve İsmail Yavuzcan. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008. google scholar
• Gonzalez, Francisco J. “Of Beasts and Heroes” in Plato’s Animals, Editör: Jeremy Bell ve Micheal Naas, 225-245. USA: Indiana: Indiana University Press, 2015. google scholar
• Guthrie, W. K. C. Yunan Felsefei Tarihi-I Sokrates Öncesi İlk Filozoflar ve Pythagorasçılar. Çeviren Ergün Akça. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2011. google scholar
• Güler, Sevli S. “Platon’un Devlet’ini Bir Siyasal Program Olarak Okuma Girişimi” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (2021/60): 633-665. Erişim 22. 08.2023, https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.990662 google scholar
• Gürel, Özgür Emrah. “Platon’un Siyaset Felsefesinde Sokratik Etiğin Dönüşümü Üzerine Eleştirel Bir İnceleme”. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2020. google scholar
• Hegel, G. W. F. Felsefe Tarihi Platon’dan Ortaçağ Felsefesine. Çeviren: Doğan Barış Kılınç. İstanbul: Notabene Yayınları, 2019. google scholar
• Heidegger, Martin. Hümanizma Üzerine. Çeviren: Yusuf Örnek. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, 2013. google scholar
• Işık, Sever. “Locke’un Siyasal Zoolojisi: Yasa, Hayvan ve Egemen”, Liberal Düşünce Dergisi, (2018/ 91-92): 141-159. google scholar
• Jones, W. T. Klasik Düşünce: Batı Felsefesi Tarihi. Çeviren: Hakkı Ünler. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2006. google scholar
• Kant. Eğitim Üzerine. Çeviren: Ahmet Aydoğan. Ankara: Say Yayınları, 2013. google scholar
• Kierkegaard, S0ren. Kahkaha Benden Yana. Çeviren: Nedim Çatlı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2013. google scholar
• Koyuncu, Emre. “İktidar ve Hayvanlar: Hayvanlar Meselesini Foucault ile Düşünmek”, Cogito Dergisi 80 (2015): 86-97. google scholar
• Krell, David Farrell. “Talk to the Animals- On the Myth of Cronos in the Statesman” in Plato’s Animals, Editör: Jeremy Bell ve Micheal Naas, 225-245. Indiana: Indiana University Press, 2015. google scholar
• Machiavelli. Prens. Çeviren: Nazım Güvenç. İstanbul: Altın Kitaplar, 1994. google scholar
• Locke, John. İnsan Anlığıı Üzerine Bir Deneme. Çeviren: Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Ara Yayıncılık, 1992. google scholar
• Laertios, Diogenes. Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri. Çeviren: Candan Şentuna. İstanbul: YKY, 2007. google scholar
• Nietzsche, Freidrich. Yunanlıların Trajik Çağında Felsefe. Çeviren: Nusret Hızır. İstanbul: Elif Yayınları, 1963. google scholar
• Nussbaum, Martha C. Upheavals of Thought: The Intelligence of Emotions, Cambridge: Cambridge University Press, 2003. google scholar
• Pater, Walter Horatio. Platon ve Platonculuk. Çeviren: Şaziye Çıkrıkçı. İzmir: Atlantis Yayınevi, 2015. google scholar
• Platon. Devlet. Çeviren: S. Eyüboğlu ve M. Ali Cimcoz. Ankara: Remzi Kitabevi, 2010. google scholar
• Platon. Diyaloglar (Gorgias). Çeviren: Melih Cevdet Anday. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010. google scholar
• Platon. Diyaloglar (Kratylos). Çeviren: Teoman Aktürel. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010. google scholar
• Platon. Diyaloglar (Protagoras). Çeviren: Tanju Gökçöl. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010. google scholar
• Platon. Phaidros. Çeviren: Hamdi Akverdi. İstanbul: Meb Maarif Maatbası, 1943. google scholar
• Plotinus. Enneadlar. Çeviren: Zeki Özcan. Bursa: Asa Yayıncılık, 1996. google scholar
• Robinson R. ve Denniston J. D. “Platon”. İdealar Kuramı-Platon’un Felsefesi Üzerine Araştırmalar içinde ed. Ahmet Cevizci, Ankara: Gündoğan Yayınları, 1999. google scholar
• Rosen, Stanley. Plato’s Republic: A Study. New Haven, Yale University Press, 2005. google scholar
• Rullmann, Marit. Kadın Filozoflar. Çeviren: Tomris Mengüşoğlu. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 1996. google scholar
• Spinoza, Etika. Çeviren: Hilmi Ziya Ülken. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2011. google scholar
• Şimşon, Elis. “Levinas ve Bobby: Bir Köpeğin Levinas’ın Etiğindeki Rolü”, Cogito Dergisi 80 (2015): 37-51. google scholar
• Saxonhouse, Arlene W. “Democracy, Equality, and Eide: A Radical View from Book 8 of Plato’s”, Republic American Political Science Review (1998/92/2), 281. Erişim 22. 01. 2024, https://ancphil.lsa.umich.edu/-/downloads/faculty/saxonhouse/democracy-equality-eide.pdf google scholar
• Steeves, H. Peter. “The Dog on the Fly” in Plato’s Animals, Editör: Jeremy Bell ve Micheal Naas, 96-111. Indiana: Indiana University Press, 2015. google scholar
• Timofeeva, Oxana. Hayvanların Tarihi. Çeviren: Barış Engin Aksoy. İstanbul: Kolektif Kitap, 2018. google scholar
• Tsagdis, Georgies. “Jeremy Bell & Michael Naas (eds.)- Plato’s Animals,” (2016). Erişim 30 Ekim 2023, https://reviews.ophen.org/2016/05/05/jeremy-bell-michael-naas-eds-platos-animals-gadflies-horses-swans-philosophical-beasts-2/ google scholar
• Ülgen, Güncel Oğulcan. “Aristoteles’te ve Derrida’da Hayvan Sorusu”. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, 2019. google scholar
• Uslu, Ayşe. “İnsanlar, Hayvanlar ve Taşlar Üzerine: Spinoza Felsefesinde Bireyselleşme ve Doğa Farkı”. Cogito Dergisi 80 (2015): 98-117. google scholar
• Yalım, Burcu. “Bataille’in Hayvanı,” Cogito Dergisi 80 (2015): 52-69. google scholar
• Yılmaz, Çiğdem. “Derrida’nın Metafor Kullanımı”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2007. google scholar
• Yücefer, Hakan. “Bir Beden Ne Yapabilir? Aristoteles’te Hayvanlar, Beden ve Ruh,” Cogito Dergisi 80 (2015): 196-228. google scholar
• Zuckert, Catherine H. “Plato’s Republic: The Limits of Politics”, in Philosophical Readings, ed. Anna Romani and Fabio Fossa IX/1 (2017), 1-5. Erişim Tarihi: 22 Ocak 2024, https://www.researchgate.net/publication/318686431_Plato’s_Republic_The_limits_of_politics google scholar