1930 YILI TÜRK-YUNAN DOSTLUK ÇABALARI

Yıl 2012, Sayı: 21, 119 - 150, 12.12.2012

Nilüfer Uğurlu Şenel

Öz

Lozan görüşmeleri sırasında imzalanan "Türk ve Yunan Halklarının Mübadelesine İlişkin Sözleşme ve protokol" ve bundan kaynaklanan diğer sorunlar, sonraki dönemde iki ülke arasında yaşanan en önemli sorun olacaktır. Bununla birlikte I. Dünya Savaşı sonrası diğer yerlerde olduğu gibi Balkanlarda da gergin bir ortam vardı. Bu ortamda komşu ülkelerle dostluk tesisi üzerine bir siyaset izleyerek kendisine güvenli bir alan yaratmak isteyen Türkiye , Yunanistan'la aralarındaki mübadeleye ilişkin sorunları bir an evvel çözmek istiyordu. Dış siyasal konjonktürün bunu gerektirdiğini fark etmekle birlikte Yunanistan ise, iç siyasal durum , sosyal yapı ve ekonomik sıkıntıların da büyük etkisiyle 1929'a kadar mübadele sürecini gerçekçi ve pratik bir şekilde yürütemeyecekti. Bu makalede , mübadele süreci ve bu süreçte ortaya çıkan bazı sorunların iki ülke ilişkilerinde yarattığı gerilimden başka, 1929'un sonlarında birden hızlanan ve 1930 anlaşmaları ile sonuçlanan yakınlaşma , altında yatan nedenlerle irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dostluk, Venizelos, Türk-Yunan, Anlaşma, İsmet Paşa, Tevfik Rüşdü

Kaynakça

• Arşivler Başbakanlık Cumhuriyet A rşivi BCA, 030.10-254.711.25, 14.10.1929; BCA, 30.. 18.1.2-12.45..2., 21.6.1930; BCA, 030.10-254.712.2, 4.1.1930; BCA, 030.10-254.712.27, 02.11.1930; BCA, 30..18.1.2-14.70..20., 30.10.1930; BCA, 30..18.1.2-15.71..1., 30.10.1930; BCA, 30..18.1.2-15.80..15, 22.12.1930; BCA, 30..18.1.2-15.80..14., 22.12.1930; BCA, 30..10.0.0-237.598..12,8.11.1930; BCA, 030.10-254.712.45, 15.11.1931; BCA, 30..10.0.0-254.712..39., 18.8.1931; BCA, 30..10.0.0-254.712..45, 15.11.1931.
• TBMM Zabıt Cerideleri, C.20, D. 3.
• Gazeteler Milliyet ( 1929-1930 muhtelif sayılar) Cumhuriyet (1929-1930 muhtelif sayılar) Vakit, (1930 muhtelif sayılar)
• 3- Makale ve Kitaplar· Armaoğlu, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1915, Alkim Yayınevi, Genişletilmiş 14. baskı, İstanbul. Bilgin, Mustafa Sıtkı, "Atatürk Döneminde Türkiye'nin Balkan Diplomasisi (1923-1930)", Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C:20, Sa.60, Kasım 2004, Ankara, ss. 799-820. Büyüktuğrul Arif, "Osmanlı (Türk) - Yunan Deniz Silahlanma Yarışı", Belleten, c. 39, sa: 156, Ankara, Ekim 1975, ss. 725-774. Demirözü, Damla, Damla Demirözü, Savaştan Barışa Giden Yol: Atatürk Venizelos Dönemi Türkiye Yunanistan İlişkileri, İletişim Yay., İstanbul, 2007. Demirözü, Damla, " Megali İdea'dan Ankara Antlaşmasına (1930) Eleftherios Venizelos'', Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sa: 35-36, Mayıs-Kasım 2005, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/788/10114.pdf...", s. 291-312. Gönlübol, Mehmet, Sar Cem, Olaylarla Türk Dış Politikası 1919-1995, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1996. Mehmet Asım, "Türk-Yunan Münasebatında İnkişaf', Vakit, 16.02.1930, s. 4.Hatipoğlu, Murat, Yakın Tarihte Türkiye Ve Yunanistan 1923-1954, Siyasal Kitabevi, Ankara, 1997. Siirtli Mahmud, "Karşılıklı Emniyet", Milliyet, 24 Teşrin-i Evvel 1929, s. 1. Tosun, Ramazan, Türk Yunan İlişkileri ve Nüfus Mübadelesi (1821-1930), Berikan Yayınları, Ankara, 2002. Tulça, Enis, Atatürk, Venizelos ve Bir Diplomat Enis Bey, Simurg Kitapçılık Yayıncılık ve Dağıtım Limited Şirketi. İstanbul, 2003. Yıldırım, Onur, Diplomasi ve Göç, Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü, İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2006. Yunus Nadi , "Türkiye'de de Efkar-ı Umumiye Vardır", Cumhuriyet, 3 Nisan 1930, s. 1.