BULGARİSTAN’IN NÜFUS ÖZELLİKLERİ (GEÇMİŞTEN-GÜNÜMÜZE)

Yıl 2015, Sayı: 27, 129 - 146, 30.06.2015

Gaye Ertin

Öz

Bulgaristan Avrupa ve Asya arasında kavşak noktasında yer aldığından antik çağlardan itibaren yerleşmeye sahne olmuştur. Tarihsel kaynaklar Bulgar topraklarının ilk sakinleri olarak M.Ö. 2 bin yılının sonlarına doğru Balkan Yarımadası’nın doğu yarısına yerleşen Trakları gösterir. Balkan Yarımadası’nın verimli toprakları göçebe toplulukları buraya çeken önemli bir unsur olmuştur. Bulgarlar Hint-Avrupa dil grubuna ait olan ve 5. ve 6. Yüz-yıllarda Tuna güneyindeki topraklara yerleşen Güney Slavlar ile bir Türk kavmi olan Proto Bulgarların torunlarıdır. Günümüzde Bulgar devletindeki önemli etnik grupları oluşturan nüfus toplulukları da bu dönemde Bulgaristan’a göç etmişlerdir. Bu gruplardan Pomaklar, 15. yüzyılda İslam’ı kabul eden Bulgarların torunlarıdır. Romanlar da Türklerle birlikte, 14. yüzyılda Pers, Suriye ve Mısır yoluyla, Hindistan’dan Bulgaristan’a gelmişlerdir, ama ekonomik ve kültürel gelişim bakımından geride kalmışlardır. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki sosyo ekonomik değişiklikler, özellikle ücretsiz tıbbi bakım ve çalışma koşullarının iyileştirilmesiyle Bulgaristan’ın ölüm oranı büyük ölçüde düştü. Ancak nüfus içinde yaşlı insanların oranı 1970’lerde yeniden yükselmeye başladı. Bulgaristan’ın nüfus özellikleri gelişmiş ülkelerin demografik yapısına benzerlik gösterir. Doğum ve ölüm oranları düşüktür ve bu nedenle de yaşlı nüfus oranı da yüksektir. Sonuçta nüfus bu azalma hızı ile devam ederse 2050’de 5.748.061 kişiye düşecektir.

Anahtar Kelimeler

Rodop dağı, Pomaklar, Türk kabileler, Proto Bulgarlar, Balkan Yarımadası, Trakyalılar, Nüfus, Göçmen kabileler

DEMOGRAPHICAL CHARACTERISTICS OF BULGARIA (FROM PAST TO PRESENT)

Öz

Since ancient times, Bulgaria has been a crossroad for population movement. Early settlement occurred mainly in the most fertile agricultural lands. Historical sources show that the first inhabitants of Bulgarian lands towards the end of the 2nd millennium are Thracians, who settled in the eastern half of the Balkan Peninsula. The fertile lands of the Balkan Peninsula have become an important element attracting nomadic communities here. Today’s Bulgarians belong to the Indo-European language group and are the descendants of the South Slavs and a Turkish tribe named Proto Bulgarians, who settled in the territories of Danube in the 5th and 6th centuries. Population communities that constitute important ethnic groups in the Bulgarian state today also migrated to Bulgaria during this period. The socio-economic changes after the Second World War, especially the improvement of free medical care and working conditions, have greatly reduced the mortality rate in Bulgaria. Today’s Bulgaria’s demographic characteristics are similar to those of developed countries. The birth and death rates are low and therefore the elderly population is also high. As a result, if this fall continues the population will decrease to 5,748,061 by 2050.

Anahtar Kelimeler

Rhodope mountain, Pomaks, Turkish tribe, Proto Bulgarians, Balkan Peninsula, Thracians, Population, migration of tribes

Kaynakça

• Acaroğlu, Türker; Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1988.
• Acaroğlu, Türker; “Bulgaristan Türklerinin Dünü-Bugünü-Yarını”, X. Tarih Kongresi’nden ayrı basım, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1993.
• Antonov, Alexander; Antonova, Valentina; History of Bulgaria, May Pulisher, Sofia, 2008.
• Atasoy, Emin; “Postsosyalist Dönemde Bulgaristan’da Yaşanan Demografik Kriz ve Yansımaları”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 12, 2007, s. 1-24.
• Atasoy, Emin; Beşeri ve Kültür Coğrafyası Işığında Bulgaristan, MKM Yayıncılık, Bursa, 2010.
• Atasoy, Emin; Bizden Olan Ötekiler Asimilasyon Kıskacında Bulgaristan Türkleri, MKM Yayıncılık, Bursa, 2011.
• Bel, John; “Democratization and Political Participation in ‘Post-Communist’ Bulgaria.” Politics, Power, and the Struggle for Democracy in South-East Europe. Edited by Karen Dawisha and Bruce Parrott. Cambridge Cambridge University Press. 1997, s. 353-402.
• “Bulgaria”, The American Historical Review Vol. 97, No. 4 (Oct., 1992), Oxford University Press, 1992, s. 1105-1117.
• Chary, Frederic B.; The History of Bulgaria, Greenwood Histories of the Modern Nations, USA, 2011.
• Detrez, Raymond; Historical Dictionary of Bulgaria, Lanham, MD, ABD Rowman & Littlefield, 2015.
• Eminov, Ali; Social Construction of Identities: Pomaks in Bulgaria, JEMIE 6 (2007) 2 © 2007 by European Centre for Minority Issues, s. 1-24.
• Eminov, Ali; Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria, New York, Routledge, 1997.
• Halaçoğlu, Yusuf; “Kuruluşundan Günümüze Bulgaristan’da Türk Nüfusu” V. Milletlerarası Türkiye Sosyal İktisat Tarihi Kongresi Tebliğler, Atatürk A.Ş., Dil ve Kültür Tarih Yuksek Kurumu, TTK Yayınları, Ankara, 1990, s. 505-513
• Hoddınott, Ralph Field; The Thracians, Thames & Hudson, Londra, 1981.
• Ghodsee, Kristen; Muslim Lives in Eastern Europe: Gender, Ethnicity and the Transformation of Islam in Postsocialist Bulgaria . Princeton University Press, Princeton, New Jersey, 2009.
• Gözenç, Selami; Avrupa Ülkeler Coğrafyası, Çantay Kitabevi, İstanbul, 1998.
• İnciciyan, Andreasyan, Hrand; ”Osmanlı Rumeli’sinin ve Tarihi ve Coğrafyası”, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S. 4-5,1975-1976 Edebiyat Fakültesi Basımevi, s. 101-152.
• İpek, Nedim; Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999.
• Karpat, Kemal H.; Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma Göçler, Timaş A.Ş.Yayınları, İstanbul, 2010. Lütem, Ömer E.; 1983-1989.Türk-Bulgar İlişkileri, Cilt.I, Ankara, 2000.
• Mladenov, Chavdar; Dımıtrov, Emil; “Depopulatsiyata - Osnoven Geografski Problem na Demografskata Kriza v Balgariya”, Evropeyskoto Bıdeşte na Balgariya i Razvitieto na Naselenieto, Sofiya:.Tsentar za İzsledvane na Naselenieto pri Bılgarskata Akademiya na Naukite, 2005, s.117-123.
• Mladenov, Chavdar; Population Distribution in Bulgaria., In: Regional Challenges of the Transition in Bulgaria and Hungary, Pécs: Centre for Regional Studies, 2002, s. 20-26.
• Bar-Zohar, Michael; Beyond Hitler’s Grasphe Heroic Rescue of Bulgaria’s Jews, Adams Media Corporation, 1998.
• Panayatov, Panayot; İstoria Na Bulgari, Veliko Tırnovo, 1998. Penın, Rumen; Traykov Toni; Sultanova, Mariana; Uçebnik po Geografiya i İkonomika za 9. Klas, İzdatelstvo Bulvest, Sofiya, 2000.
• Penın, Rumen; Traykov, Toni; Mariana Sultanova; Geografiya na Balgariya, Sofia, 2002.
• Slatinski, Nikolay; “Natsionalnata Sigurnost i Demografskite Problemi na Bılgariya”, Spisanie Mejdunarodni Otnosheniya, Godina XXXV, Knijka 1, 2006, Sofia.
• Şimşir, Bilal; “Bulgaristan Türkleri ve Göç Sorunu”, Bulgaristan’da Türk Varlığı, Bildiriler, (7 Haziran 1985), TTK, Ankara, 1992. Uzelli, Gönül; “Bulgaristan Türklerinin Sosyo-Kültürel Yapısı“, Sesler, Yıl XXXII Mayıs-Haziran Üsküp-Makedonya, 1997, s. 316-317.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; Osmanlı Tarihi, Cilt.I, TTK, Ankara, 1998. Ümertekin, Erol T.; Özgüç, Nazmiye; Beşeri Coğrafya: İnsan, Kültür, Mekân, Çantay Kitabevi, İstanbul, 2014.
• Yalçın, Emruhan; “Türk-Bulgar Ortak Kültürü”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 43, Ankara, 2009, s. 555-576.
• (http://www.nsi.bg/)