I. ALEKSANDR DÖNEMİ RUSYA’NIN BALKAN POLİTİKASI (1801-1825)

Yıl 2015, Sayı: 28, 45 - 75, 31.12.2015

Hayri Çapraz

Öz

Bu çalışmada, I. Aleksandr dönemi (1821-1825) Rusya’nın Balkan politikası incelendi. Bu amaçla, Fransa’nın Adriyatik denizinde nüfuz kurması, Yedi Ada Cumhuriyeti, Sırp isyanı, 1806-1812 Osmanlı-Rus savaşı ve 1821 Rum isyanı Balkanları ilgilendiren başlıca gelişmeler olarak dikkate alınıp, ortaya konuldu. Çalışmada Rusya’yı Balkanlar yönünde politik ve askeri olarak harekete geçiren unsurlara yer verildi. Bu bağlamda Rusya’nın geleneksel dış politikası dikkate alındığı gibi Avusturya, Fransa ve İngiltere’yle Balkanlardaki nüfuz mücadelesine değinildi. Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu olumsuz koşulların Balkanlarda sosyo-politik hareketliliğin artmasına zemin hazırladığına vurgu yapıldı. Çalışmada, Rusya yönetiminin, Rusya içinde Balkan kökenli asker-bürokrat kişilerin ve Balkan halkları içinden liderlerin birbirlerini kendi politikalarına uygun nasıl yönlendirmeye çalıştıkları incelendi. Bu bağlamda Balkanlar konusunda Rusya ve Balkanlar içinden önerilen projelere yer verildi. Sonuçta I. Aleksandr dönemi Rusyası, askeri ve diplomatik gayretleriyle Balkanlar bölgesinde etkin ve nüfuz sahibi devletlerden biri haline geldiği tespit edildi.

Anahtar Kelimeler

Rusya, I. Aleksandr, Balkanlar, Sırp, Yunan

Balkan Policy of Russia under the Alexander I (1821-1825)

Öz

In this study, the Balkan policy of Russia Alexander I (18211825) was studied. For this purpose, the influence of France in the Adriatic Sea, the Seven Islands Republic, the Serbian revolt, the Ottoman-Russian war of 1806-1812 and the Greek revolt of 1821 were taken into account and considered as major developments involving the Balkans. The study included elements that mobilized Russia politically and militarily towards the Balkans. In this context, the traditional foreign policy of Russia was taken into consideration and the struggle for influence in the Balkans by Austria, France and England was mentioned. It was emphasized that the negative conditions of the Ottoman State provided the basis for the increase of socio-political activism in the Balkans. In the study, it was examined how the Russian administration tried to orientate Balkan military-bureaucrats and leaders from within the Balkan peoples in Russia to their own policies. In this context, proposals for the Balkans from Russia and the Balkans were included. As a result, it was discovered that the Alexander period Russia, with its military and diplomatic efforts, became one of the active and influential states in the Balkans region.

Anahtar Kelimeler

Russia, Alexander I, Balkans, Serbia, Greece

Kaynakça

• AHMED CEVDET PAŞA, Tarih-i Cedet (Osmanlı Tarihi), Cilt 11, Matba-i Osmaniye, Dersaadet 1301.
• ASLANTAŞ S., Sırp İsyanının Uluslararası Boyutu (1804-1813), Uluslararası İlişkiler, Cilt 6, sayı 21 (Bahar 2009).
• BEYDİLLİ K., “Tepedelenli Ali Paşa (Yanya Valisi)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt 40.
• FEYZİOĞLU H.S., “Tepedelenli Ali Paşa’nın Derbentler Başbuğluğu”, GAMER, I, 1 (2012).
• ---------------------” Yunan İsyanı Sırasında Sırp-Yunan İlişkileri”, A.Ü Tarih Araştırmaları Dergisi, XXVII/44, Ankara 2008.
• GÖNLÜBOL M., Milletlerarası Siyasi Teşkilatlanma, Ankara Üniversitesi Basımevi 1964.
• IORGA N., Osmanlı Tarihi, Cilt V, çeviren: B.Sıtkı Baykal, Ankara 1948.
• KARAL E. Z., Osmanlı Tarihi, Cilt V, Beşinci baskı, TTK, Ankara 1988.
• ---------------------, “Yunan Adalarının Fransızlar Tarafından İşgali ve Osmanlı – Rus münasebatı”, İstanbul üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Semeri I, 1937, İstanbul 1937.
• KURAT A. N., Türkiye ve Rusya, Kültür Bakanlığı yayınları, Ankara 1990.
• Muahedat Mecmuası, Cilt III.
• MUSTAFA NURİ PAŞA, Netayic ül-Vukuat, Cilt III-IV, Sadeleştiren: Neşet Çağatay, TTK, Üçüncü Baskı, Ankara 1992.
• ÖRENÇ A. F., “Yedi Ada Cumhuriyeti”, TDV İA. ÖZCAN U., II. Abdülhamit Dönemi Osmanlı-Karadağ Siyasi İlişkileri (Doktora Tezi), SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2009.
• PAKALIN M. Z., “Kocabaşı”, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt II, MEB Ankara 1971.
• TURAN M., “Avrupa Devletlerinin Osmanlı Politikaları ve 1821 Yunan İsyanı”, Tehcirin 100.yüzyılında Osmanlı’nın Son Dönemindeki İsyanlar - 18-20 Aralık 2014, Diyarbakır 2015.
• АРШ Г.Л., Россия и Борьба Греции за Освобождение: От екатерины II до Николая I, Москва 2013.
• БРОНЕВСКИЙ В., Записки морскаго офицера, въ продолженiи кампанiи на Средиземномъ морѣ подъ начальствомъ Вице-Адмирала Дмитрiя Николаевича Сенявина отъ 1805 по 1810 годъ. Часть первая, С.Петербург, 1836.
• ВЫСКОЧКОВЛ. В., Аракчеевское десятилетие: Внутренняя и внешняя политика России в 1815-1825 гг., С. Петербург 2011.
• ГАЛЬБЕРШТАДТ Л. И., “Восточный вопросъ”, Отечественная война и русское общество. Юбилейное издание. 1812—1912. Том II, ред. А. К. Дживелегова, С. П. Мельгунова, В. И. Пичета; Ист. комис. учеб. отд. ОРТЗ. — М. : И. Д. Сытин, Москва 1911.
• ГРАЧЕВВ.П., Сербы и черногорцы в борьбе за националную независимость и Россия (1805-1807 гг.), Москва 2003.
• ГРОСУЛГ.С., Дунайские кнжества в политике России. 1774- 1806. Кишинев 1975.
• ДОСТЯН И.И.С., “Проблемасоздания независимых государств греков и южных словян в русско-балканских общественно-политических связях (конец XVIII – первая XIX в.)”,Россия и Балканы, Из истории общественнополитических и культурных связей (18 в. 1878 г.), Москва 1995.
• --------------------“Планы основания славяно-сербского государства с помощью россии в начале XIX в.”, Славяне и Россия, Издательство наука, Москва 1972.
• рия царствования императора Александра I и России в его время, Том VI, С. Петербург 1871.
• КАРАЗИН В. Н., “Письмо к князью Адаму Чарторыйскому 21 ноября 1804”, Русская старина, Том III. Июнь 1871.
• Мемуары князя Адама Чарторижского и его переписка с императором Александром I , Перевод с французского: А. Дмитриева, Том I, II, Книгоиздательство К.Ф. Некрасова,Москва 1912, 1913.
• “Мысли одного грека”, Вестник Европы 1821 г., Номер 18, , Москва 1821
• ПЫПИН А.Н., Панславизм в прошлом и настоящем (1878), СанктПетербург: Колос, 1913.
• РАНКЕЛ. Р., История сербии по сербским источникам, Перевод: Петр Бартенев, Издание второе, Москва 1876.
• Русская Старина1877, Том ХХ, Выпуск 9-12 С. Петербург 1877.
• Сборник Импараторского Русского Исторического Общества, Том 82, С. Петербург 1892.
• СОЛОВЬЕВ С. С., Император Александр первый. Политика и дипломатия, С.петербург 1877.
• СТАНИСЛАВСКАЯ А. М. Станиславская, Россия и Греция в конце XVIII — начале XIX века. Политика России в Ионической республике. 1798—1807 гг., Москва́ 1976.
• ЯКОВЕНКО И. П., Нынешнее состояние турецких княжеств Молдавии и Валахии и Российской Бессарабской области, Тип. А. Смирдина; . С. Петербург 1828.
• http://www.peoples.ru/state/statesmen/ioannis_kapodostriya/