Üretici ve Tüketici Fiyatlarında Kur Geçişkenliği Etkisi: Türkiye, Brezilya ve Güney Afrika

Yıl 2024, , 31 - 49, 16.02.2024

Ahmet Ekrem Kaya

https://doi.org/10.26650/JEPR1318757

Öz

Makroekonomik istikrarsızlığın göstergelerinden olan enflasyonun en önemli belirleyicileri arasında döviz kuru da yer almaktadır. Döviz kurunun yurt içi fiyatlara aktarımı maliyet, beklentiler ve endeksleme kanalları üzerinden gerçekleşir. Bu kapsamda döviz kuru hem tüketici fiyatlarını hem de üretici fiyatlarını etkilemektedir. Kur üzerinde baskı oluşturabilecek zayıf uluslararası rezervler, kısa vadeli dış borç stoğu ve cari açık sorunları açısından trend benzerliği gösteren ülkelerin kur geçişkenliği açısından birbirlerine ne kadar benzediği bu çalışmanın araştırma sorusunu oluşturmaktadır. Çalışmada, döviz kurunun yükselmesine neden olacak göstergelerin benzeşiyor olmasının kur geçişkenliği açısından da benzerlik oluşturup oluşturmadığının incelenmesi amaçlanmaktadır. Böylece güçlü bir enflasyon dinamiği olan kur geçişkenliği karşılaştırmalı olarak değerlendirilebilecektir. Gecikmesi dağıtılmış otoregresif model yöntemiyle 1995Ç1:2020Ç1 dönemi için yürütülen analiz sonuçları Türkiye, Brezilya ve Güney Afrika’nın güçlü kur geçişkenliğine sahip olduğunu göstermektedir. Döviz kurundaki artış üç ülke içerisinde uzun dönemde en fazla Brezilya’da görece en az Türkiye’de fiyatların yükselmesine neden olmaktadır. Sonuçlar güçlü kur geçişkenliği açısından ülkelerin benzeştiğini, kur geçişkenliğinin düzeyi açısından ise farklılaştıklarını göstermektedir. Döviz kurundan Tüketici Fiyat Endeksi’ne üç ülkede de Granger nedenselliği tespit edilmektedir. Tüketici Fiyat Endeksi’nden döviz kuruna nedensellik ise sadece Türkiye ve Brezilya’da görülmektedir. Döviz kurundan Üretici Fiyat Endeksi’ne Granger nedensellik yalnızca Türkiye ve Brezilya için söz konusu iken Üretici Fiyat Endeksi’nden döviz kuruna nedensellik sadece Güney Afrika için tespit edilebilmektedir.

Jel Sınıflaması: C22, E31, F31

Anahtar Kelimeler

Kur geçişkenliği, enflasyon, ARDL, Toda-Yamamoto, Granger

Effect of Exchange Rate Pass-through on Producer and Consumer Prices:Türkiye, Brazil, and South Africa

Öz

The exchange rate is one of the prominent determinants of inflation, among the macroeconomic instability indicators. It is transmitted to domestic prices via cost, expectation, and indexation channels. As such, the exchange rate affects both consumer prices and producer prices. Several countries show trend similarity in terms of weak international reserves, short-term external debt stock, and current account deficit problems that may put pressure on the exchange rate. The aim of the study is to examine whether the affinity of the indicators that will cause the exchange rate to increase creates a similarity regarding exchange rate pass-through. Thus, exchange rate pass-through, which is a strong inflation dynamic, can be evaluated comparatively. Analysis results for 1995Q1:2020Q1 using the Autoregressive Distributed Lag method show that Turkey, Brazil, and South Africa have strong exchange rate pass-through. The increase in the exchange rate causes prices to increase in the long run, with the highest increase in Brazil and the relatively least in Turkey, among the three countries. The results show that countries are similar regarding strong exchange rate pass-through but differ concerning the level of exchange rate pass-through. Granger causality is determined from the exchange rate to the Consumer Price Index in all three countries. Causality from the Consumer Price Index to the exchange rate is only seen in Türkiye and Brazil. While Granger causality from the exchange rate to the Producer Price Index is only valid for Turkey and Brazil, causality from the Producer Price Index to the exchange rate can only be determined for South Africa.

JEL Classification : C22 , E31 , F31

Anahtar Kelimeler

Exchange rate pass-through, inflation, ARDL, Toda-Yamamoto, Granger

Kaynakça

• Akdeniz, C., Çatık, A.N. & Ballı, E. (2022). Inflationary effects of oil price and exchange rate shocks in South Africa: Evidence from time-varying pass-through coefficients. South African Journal of Economics, 90( 3), 301- 328. google scholar
• Albuquerque, C. R. & Portugal, M.S. (2005). Pass-through from exchange rate to prices in Brazil: An analysis using time-varying parameters for the 1980-2002 period. Revista de econom^a (Banco Central del Uruguay), 12(1), 17-74 google scholar
• Berument, H. (2020). Döviz kuru hareketleri ve enflasyon dinamiği: Türkiye örneği. Bilkent University Department of Economics Working Paper No. 02-02, 2002. google scholar
• Calvo, G. & Reinhart, C. (2000). Fixing for your life. NBER Working Paper No. 8006, November, NBER, Cambridge, MA. google scholar
• Câmara, F. & Feijo, C. (2017). Industrial pricing in Brazil in the 2010s: The pass-through effect. EconomiA, 18(2017), 60-72. google scholar
• Carlos Eduardo Schönerwald da Silva & Matfas Vernengo. (2008). The Decline of the exchange rate pass-through in Brazil: Explaining the fear of floating. International Journal of Political Economy, 37(4), 64-79. google scholar
• Çatık, A. N. & Güçlü, M. (2012). Measuring exchange rate pass-through under structural changes: The case of Turkey. International Journal of Statistics and Economics, 8, S12, 21-42. google scholar
• Damar, A. O. (2010). Türkiye’de döviz kurundan fiyatlara geçiş etkisinin incelenmesi. TCMB Piyasalar Genel Müdürlüğü Uzmanlık Yeterlik Tezi (ss. 1-80). google scholar
• de Melo Modenesi, A., Luporini, V. & Pimentel, D. (2017). Asymmetric exchange rate pass-through: Evidence, inflation dynamics and policy implications for Brazil (1999-2016). In: Arestis, P., Troncoso Baltar, C., Prates, D. (eds) The Brazilian Economy since the Great Financial Crisis of 2007/2008. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-64885-9_4 google scholar
• Dickey, D.A., & Fuller, W.A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root author. Econometrica, 49, 1057-1072. google scholar
• Eichengreen, B. (2002). Can emerging markets float? Should they inflation target? Working Paper No. 36, Banco Central do Brasil. google scholar
• Edwards, S. (2006). The relationship between exchange rates and inflation targeting revisited. NBER Working Paper No. 12163, April, NBER, Cambridge, MA. google scholar
• Fraga, A., Goldfajn, I. & Minella, A. (2003). Inflation targeting in emerging market economies. No.10019, July, NBER, Cambridge, MA. google scholar
• Goldfajn, I. & Werlang, S. R. C. (2000). The pass-through from depreciation to inflation: a panel study. Working Paper No. 5, Banco Central do Brasil. google scholar