Türkiye’de Yüksek Öğretim Harcamaları ve Genç İşsizliği İlişkisi Üzerine Bir Analiz

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 2, 173 - 197, 04.08.2021

Muammer Maral , Furkan Yıldız , Yusuf Alpaydın

Öz

İşsizlik ve özellikle genç işsizlik problemi birçok bilimsel araştırmaya konu olmuş bir alandır. Genç işsizliğinin temel nedenleri ve olası çözüm yolları üzerinde bilim insanları uzun süre çalışmış ve halen çalışmaya devam etmektedir. Ancak genç işsizlik, birçok faktörden etkilenen oldukça karmaşık ve küresel bir sorundur. Dünyada giderek artan genç işsizliğin temel nedenleri, sonuçları, olası çözüm yolları üzerine farklı bilim disiplinleri farklı bakış açıları ile eğilmiş, çeşitli görüş ve öneriler ortaya atılmıştır. Bu çalışmanın temel amacı 1988-2019 dönemi için Türkiye’de var olan genç işsizliğini belirleyen faktörleri analiz etmektir. Çalışmanın bağımlı değişkeni genç işsizliği olup bağımlı değişken üzerinde etkisinin test edildiği temel değişken yüksek öğretim harcamalarıdır. Çalışmada kullanılan diğer kontrol değişkenler ise sırasıyla kişi başına düşen reel gayri safi yurtiçi hasıla, brüt sermaye oluşumu ve emek verimliliğidir. Çalışmada seriler arasında kısa ve uzun dönemli bir ilişki olup olmadığını test eden ARDL eş bütünleşme yaklaşımı kullanılmıştır. Analiz sonuçlarından elde edilen bulgular genç işsizliğinin; yükseköğretim harcamaları ve brüt sermaye oluşumu ile negatif, kişi başına düşen reel gayri safi yurtiçi hasıla ve emek verimliliği ile pozitif ilişkili olduğunu göstermektedir. Uzun dönem katsayıları karşılaştırıldığında genç işsizlik üzerinde en yüksek etkiye sahip olan bağımsız değişken kişi başına düşen GSYH olup bu değişkeni sırasıyla brüt sermaye oluşumu, yüksek öğretim harcamaları ve emek verimliliği takip etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim harcamaları, Genç işsizlik, Brüt sermaye oluşumu, Türkiye, Zaman serisi

An Analysis of the Relationship between Higher Education Expenditures and Youth Unemployment in Turkey

Öz

The problem of unemployment—especially among youth—has been the subject of many scientific studies. Scientists have worked on the main causes of youth unemployment and possible solutions for a long time and are still working on it. However, youth unemployment is a complex, global problem that is affected by many factors. Various scientific disciplines have dealt with different perspectives on the main causes, consequences and possible solutions of youth unemployment. The problem is increasing worldwide, and various opinions and suggestions have been put forward. The main objective of this study is to analyze the determinants of youth unemployment in Turkey for the period 1988– 2019. The dependent variable of the study is youth unemployment, and the main variable that affects the dependent variable is higher education expenditures. Other control variables used in the study are real gross domestic product per capita, gross capital formation and labor productivity, respectively. The Autoregressive Distributed Lag Bounds Testing (ARDL Test) approach, which tests whether there is a short and long-run relationship between the series, was used in the study. The findings obtained from the analysis results indicate that youth unemployment is negatively associated with higher education expenditures and gross capital formation. It is positively associated with real gross domestic product per capita and labor productivity. When the long-term coefficients are compared, the independent variable that has the highest impact on youth unemployment is gross domestic product per capita, followed by gross capital formation, higher education expenditures and labor productivity, respectively.

Anahtar Kelimeler

Higher education expenditures, Youth unemployment, Gross capital formation, Turkey, Time series

Kaynakça

• Abdioğlu, Z., & Albayrak, N. (2018). Genç işsizlik, eğitim ve ekonomik büyüme. Global Journal of Economics and Business Studies, 7(13), 8-20. google scholar
• Akkaya, R., & Gürbüz, R. (2006). Ekonomik büyümenin dinamikleri ve istihdam: Kaynaklar ve istihdam. B. Neyaptı (Ed.), Ekonomik büyüme ve işsizlik üzerine kitabı içinde (s. 185-196). Ankara: Türkiye Ekonomik Birliği Yayınları. google scholar
• Alrayes, S. E., & Abu Wadi, R. M. (2018). Determinants of unemployment in Bahrain. International Journal of Business and Social Science, 9(12), 64-74. google scholar
• Ağazade, S., & Eştürk, Ö. (2019). Türkiye tarım sektöründe emek verimliliği ve istihdam ilişkisinin incelenmesi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 9(2), 237-254. google scholar
• Aslan, B. Y., & Yamak, A. (2015). Türkiye’de 2000-2013 döneminde büyümenin genç işsizliğe etkisinin vektör otoregresif model ile analizi. Siyaset Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3. google scholar
• Apaydın, F. (2018). Türkiye’de işsizliğin karakterirstiklerinin karşılaştırmalı analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (30), 159-200. google scholar
• Attar, A. A., Gupta, A. K., & Desai, D. B. (2012). A study of various factors affecting labour productivity and methods to improve it. IOSR Journal of Mechanical and Civil Engineering (IOSR-JMCE), 1(3), 11-14. google scholar
• Baek, J., & Kim, H. S. (2013). Is economic growth good or bad for the environment? Empirical evidence from Korea. Energy Economics, 36, 744-749. google scholar
• Bayrak, R., & Tatli, H. (2018). The determinants of youth unemployment: A panel data analysis of OECD countries. The European Journal of Comparative Economics, 15(2), 231-248. google scholar
• Bayrak, S. (2019). Ekonomik büyüme, istihdam ve işsizlik ilişkisi: Geniş tanımlı işsizlik oranları ile Türkiye üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 301-310. google scholar
• Breen, R. (2005). Explaining cross-national variation in youth unemployment: Market and institutional factors. European Sociological Review, 21(2), 125-134. google scholar
• Bocutoğlu, E. (2012). Karşılaştırmalı makro iktisat teoriler ve politikalar. Trabzon: Murathan Yayınevi. google scholar
• Brauns, H., Gangl, M., &Scherer, S. (1999). Education and unemployment: Patterns of labour market entry in France, the United Kingdom and West Germany. Mannheimer Zentrum für Europaische Sozialforschung. Erişim adresi: http://www.mzes.uni-mannheim.de/publications/wp/wp-6.pdf google scholar
• Bulutoğlu, K. (1988). Kamu Ekonomisine Giriş. İstanbul: Filiz Kitapevi. google scholar
• Calderon, E. R. (2004). Getting young people into work: A challenge and an opportunity. Policy Proposal for Decent Work. Geneva: ILO. google scholar
• Çaşkurlu, E. (2014). İstihdamsız büyüme (istihdamsız iyileşme) sorununa karşı kamusal politikalar ve önemi: Türkiye açısından bir değerlendirme. Amme İdaresi Dergisi, 47(2), 43-76. google scholar
• Çetinkaya, E. (2010). Genç işsizliğin teorik açıklamaları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (58), 45-57. google scholar
• Çondur, F., & Bölükbaş, M. (2014). Türkiye>de işgücü piyasası ve genç işsizlik-büyüme ilişkisi üzerine bir inceleme. Amme İdaresi Dergisi, 47(2), 77-93. google scholar
• Çondur, F., & Cömertler Şimşir, N. (2017). Türkiye’de eğitim harcamaları, ekonomik büyüme ve genç işsizlik ilişkilerinin analizi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(6), 44-59. google scholar
• Devlet Planlama teşkilatı. (2000). Uzun vadeli strateji planı ve sekizinci beş yıllık kalkınma planı 2001-2005. google scholar
• Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı. Erişim adresi: http://www.bilgitoplumu.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/ Sekizinci_Kalkinma_Plani.pdf google scholar
• D’Ippolito, N. (2011). Youth unemployment the cases of Denmark and Italy. Department of Economics Copenhagen Business School. Erişim adresi: https://research-api.cbs.dk/ws/portalfiles/portal/58451921/nadia_dippolito. pdf google scholar
• Ekin, N. (1980). Gençlerin işsizlik sorunu. İstanbul: Fakülteler Matbaası. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/101180 google scholar
• Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: Representation, estimation, and testing. Econometrica, 55(2), 251-276. google scholar
• Erdayı, U. (2009). Dünyada genç işsizliği sorununun çözümüne yönelik ulusal politikalar ve Türkiye. Çalışma ve Toplum, 3(22), 133-162. google scholar
• Erdem, E. & Tugcu, C. T. (2012). Higher education and unemployment: a cointegration and causality analysis of the case of Turkey. European Journal of Education, 47(2), 299-309. google scholar
• Güler, B. (2011). İşsizlik ve yarattığı psiko-sosyal sorunların öğrenilmiş çaresizlik bağlamında incelenmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1), 373-394. google scholar
• Gümüş, E., & Şişman, M. (2014). Eğitim ekonomisi ve planlaması. Ankara: Pegem Akademi. google scholar
• Gürsel, S. (2005, 2 Ocak). İşsizliği yenmek için (3). Vatan Gazetesi google scholar
• Hesapçıoğlu, M. (1984). Türkiye’de insangücü ve eğitim planlaması. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. google scholar
• Horner, S., Zhang, A., & Furlong, M. (2018). The Impact of higher education on unemployment. Erişim adresi: https://smartech.gatech.edu/bitstream/handle/1853/60545/ econ_3161_research_paper. pdf?sequence=1&isAllowed=y google scholar
• Hunady, J., & Pisar, P. (2016). Higher education and regional unemployment: Is there any relation between them. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Jan-Hunady/publication/310605337_HIGHER_ EDUCATION_AND_REGIONAL_UNEMPLOYMENT_IS_THERE_ANY_RELATION_BETWEEN_ THEM/links/58331e7708aef19cb81c9367/HIGHER-EDUCATION-AND-REGIONAL-UNEMPLOYMENT-IS-THERE-ANY-RELATION-BETWEEN-THEM.pdf google scholar
• Imran, M., Sial, M. H., & Zaman, B. (2013). Employment, trade openness and capital formation: Time series evidence from Pakistan. Journal of Global and Scientific Issues, 1(4), 37-42. google scholar
• International Labour Organization. (2019). Unemployment. Erişim adresi: https://www.ilo.org/shinyapps/ bulkexplorer20/?lang=envesegment=indicatorveid=UNE_TUNE_SEX_AGE_NB_A google scholar
• International Labour Organization. (2020). Global employment trends for youth 2020:Technology and the future of jobs. Erişim adresi: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/publ/documents/ publication/wcms_737648.pdf google scholar
• İzgi, B. B. (2012). Genç işsizliği ve eğitim ile olan ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(41), 295-310. google scholar
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of Economic Dynamics And Control, 12(2-3), 231-254. google scholar
• Kabaklarlı E., Er, P. H., & Buluş, A. (2011). Economic determinants of youth unemployment problem: co-integration analysis, International Conference on Applied Economics-ICOAE, 267-272. google scholar
• Kabaklarlı, E., & Gür, M. (2011). Türkiye’de genç işsizlik sorunu ve ekonomik belirleyicilerinin uzun dönem eş-bütünleşme analizi, 1-16, Erişim adresi: https://acikerisim.aku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11630/7371/ Turkiye_de_Genc_Issizlik_Sorunu_ve_Ekono.pdf?sequence=1&isAllowed=y google scholar
• Karaarslan, E. (2005). Kamu kesimi eğitim harcamalarının analizi. Maliye Dergisi, (149), 36-73. google scholar
• Kavak, Y. (1997). Eğitim, istihdam ve işsizlik ilişkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 2126. google scholar
• Kelleci, S. Ü. ve Türk, Z. (2016). Genç işsizliğin incelenmesi: OECD ülkeleri ve Türkiye karşılaştırması. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5 (13), 1-16. google scholar
• Konukman, A. T. & Aşkın, R. (2010). Krizin Türkiye ekonomisine yansımaları ve geleceğe ilişkin düşünceler. Ekonomik Yaklaşım, 21 (75), 77-132. google scholar
• Lentz R., & Mortensen D. T. (2004). Productivity growth and worker reallocation: Theory and evidence. Centre for Applied Microeconometrics,1-31, Erişim adresi: https://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/ download?doi=10.1.1.957.7888&rep=rep1&type=pdf google scholar
• Lavrinovicha, I., Lavrinenko, O., & Teivans-Treinovskis, J. (2015). Influence of education on unemployment rate and incomes of residents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 174, 3824-3831. google scholar
• Mazalliu, M., & Zogjani, J. (2015). The effect of education and economic growth in the labour market in transition economies-case study for SEE countries, Academic Journal of Business Admistration, Law and Social Sciences, 1(2), 156-167. google scholar
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Milli Eğitim İstatistikleri, Örgün Eğitim, 2016-2017. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. Erişim adresi: http://sgb.meb.gov.tr/www/milli-egitim-istatistikleri-orgun-egitim-20162017/ icerik/270 google scholar
• MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı. (2006). 2007 Bütçesine İlişkin Rapor. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi. Erişim adresi: http://sgb.meb.gov. tr>2007_yili_butce_rapo ru google scholar
• Mroz, T. A., & Savage, T. H. (2006). The long-term effects of youth unemployment. Journal of Human Resources, 41(2), 259-293. google scholar
• Murat, S., & Şahin, L. (2011). Nedenleri ve sonuçları bakımından gençler arasında yaygınlaşan işsizlik. Sosyoloji Konferansları, (44), 1-48. google scholar
• Murat, S., & Yılmaz Eser, B. (2013). Türkiye’de ekonomik büyüme ve istihdam ilişkisi: İstihdam yaratmayan büyüme olgusunun geçerliliği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2(3), 92-123. google scholar
• Muratoğlu, Y. (2011). Ekonomik büyüme ve işsizlik arasındaki asimetrik ilişki ve Türkiye’de Okun Yasasının sınanması (Yüksek lisans tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum. google scholar
• OECD. (2001). Measuring productivity. Erişim adresi: http://www.oecd.org/sdd/productivity-stats/2352458.pdf google scholar
• OECD. (2020). Education at a Glance 2020. Erişim adresi: https://www.oecd.org/education/education-at-a-glance/ google scholar
• O'higgins, N. (1997). The challenge of youth unemployment. International Social Security Review, 50(4), 63-93. google scholar
• Ortaç, F. R. (2003). Cumhuriyetimizin 80. yılında eğitim harcamaları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 239-247. google scholar
• Onuoha, F. C., & Agbede, M. (2019). Impact of disagregated public expenditure on unemployment rate of selected African countries: A panel dynamic analysis. Journal of Economics, Management and Trade, 24(5), 1-14. https://doi.org/10.9734/jemt/2019/v24i530175 google scholar
• Oyeranti, G. A. (2000). Concept and measurement of productivity by. Erişim adresi: http://www.cenbank.org/out/ Publications/occasionalpapers/rd/2000/Abe-00- google scholar
• Özcan, P. M., Tepekule, U., & Kayalıdere, G. (2016). Eğitim kalitesinin genç işsizliği ile ilişkisi: PISA test sonuçları üzerinden bir değerlendirme. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 1(2), 89-113. google scholar
• Özdemir, B. K. & Yıldırım, S. (2015). Türkiye'de ekonomik büyüme ve istihdam arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi: Özçıkarımlı dalgacık yaklaşımı. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 97-116. google scholar
• Özer, U., & Topal, M. H. (2017). Genç işsizliği, suç, göç, intihar, ve boşanma düzeyleri ile ilişkili midir? Türkiye’den ampirik bir kanıt. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(5), 50-63. google scholar
• Özuğurlu, Y. (2005). Kamu harcamalarının bölüşüm ilişkileri üzerine etkisi: Türkiye açısından bir değerlendirme. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, 16(55), 59-88. google scholar
• Pasara, M. T., & Garidzirai, R. (2020). Causality effects among gross capital formation, unemployment and economic growth in South Africa. Economies, 8(2), 1-12. https://doi.org/10.3390/economies8020026 google scholar
• Panopoulou, E., & Pittis, N. (2004). A comparison of autoregressive distributed lag and dynamic OLS cointegration estimators in the case of a serially correlated cointegration error. The Econometrics Journal, 7(2), 585-617. google scholar
• Pesaran, M. H., & Shin, Y. (1999). An autoregressive distributed lag modelling approach to cointegration analysis. Cambridge Working Papers in Economics. Erişim Adresi: https://ideas.repec.org/p/cam/camdae/9514.html google scholar
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326. google scholar
• Prokopenko J. (2001), Verimlilik yönetimi: Uygulamalı el kitabı (O. Baykal vd., Çev.). Ankara: MPM Yayınları. google scholar
• Raffe D. (1986) Change and continuity in the youth labour market: A critical review of structural explanations of youth unemployment. Allen S., Waton A., Purcell K., Wood S. (Ed.) The experience of unemployment. explorations in sociology içinde (s. 45-60). Palgrave Macmillan, London. google scholar
• Rajmohan, R., & Abeysekera, N. (2016). Impact of the quality of university education on labour market in Sri Lanka. International Journal of Business and Management Invention, 5(9), 71-76. google scholar
• Sahoo, M., & Sahoo, J. (2019). The relationship between unemployment and some macro economic variables: Empirical evidence from India. Theoretical and Applied Economics, 16, 115-28. google scholar
• Sam, S. O. (2016). Modelling economic determinants of youth unemployment in Kenya. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 7(1), 31-38. google scholar
• Parisi M. L., Marelli E., & Demidova, O. (2015). Labor productivity of young and adult temporary workers and youth unemployment: A cross-country analysis, TEALM, Naples, 1-37. Erişim adresi: https://www.siecon.org/ sites/siecon.org/files/oldfiles/uploads/ 2014/10/Parisi-Marelli-Demidova-169.pdf google scholar
• Pirler, B. (2007). Genç işsizliği sorunu ve çözmeye yönelik politikalar. TİSK Akademi, Özel Sayı-1, 147-156. google scholar
• Sapancalı, F. (2005). Avrupa Birliği’nde sosyal dışlanma sorunu ve mücadele yöntemleri. Çalışma ve Toplum, 3(6), 51-105. google scholar
• Saraçoğlu, B., & Suiçmez, H. (2006). Türkiye imalat sanayinde verimlilik, teknolojik gelişme, yapısal özellikler ve 2001 krizi sonrası reel değişimler (1980-2005). Verimlilik Raporu- 2006, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi. google scholar
• Sayın, F. (2011). Türkiye’de 1988-2010 döneminde eğitim ve büyümenin genç işsizliğine etkisinin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(4), 33-53. google scholar
• Saxton, J. (2000). Investment in education: Private and public returns. Erişim adresi: http://busecon.wvu.edu/ phd_economics/pdf/16-05.pdf google scholar
• Seçer, B. (2006). Uluslararası boyutuyla genç işsizliği ve gençlere yönelik istihdam politikaları. TİSK Akademi, (2), 78-97. google scholar
• Singh, D., & Shastri, S. (2020). Public expenditure on education, educational attainment and unemployment nexus in India: An empirical investigation. International Journal of Social Economics, 47(5), 663-674. google scholar
• Takım, A. (2015). Türkiye’de ekonomik büyüme ile işsizlik arasındaki ilişki: Granger nedensellik testi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27). google scholar
• Tansel, A. (1999). Türkiye ve seçilmiş ülkelerde eğitimin getirisi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 26 (3-4), 454-472. google scholar
• Tripier, F. (2002). The dynamic correlation between growth and unemployment. Economics Bulletin, 5(4), 1-9. google scholar
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). İstihdam, işsizlik ve ücret. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1 google scholar
• Türkyılmaz, S., & Özer, M. (2008). A time series analysis of Turkish unemployment. MIBES Transactions, 2(1), 175-89. google scholar
• UNESCO. (2019). National monitoring. Erişim adresi: http://data.uis.unesco.org/Index.asp x?queryid =183 google scholar
• Uzay, N. (2005). Verimlilik ve büyüme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. google scholar
• Uras, Ö. (2016). Türkiye ekonomisindeki istihdamsız büyümenin ekonometrik analizi, Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (24), 94-111. google scholar
• Ünsal, E. (2007). Makro iktisat. Ankara: İmaj Yayınevi. google scholar
• Yılmaz, T., Fidan, F., & Karataş, V. (2004). İşsizliğin sosyo-psikolojik sonuçları: Sosyo-demografik özeliklere göre bireylerin tutumları (bir alan araştırması). Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (48), 163-183. google scholar
• Yusoff, M. B. (2010). The effects of real exchange rate on trade balance and domestic output: A case of Malaysia. The International Trade Journal, 24(2), 209-226. google scholar
• Wachter, M. L. (1980). The dimensions and complexities of the youth unemployment problem. Youth Employment and Public Policy, 33-63. google scholar
• Weisberg, J., & Meltz, N. (1999). Education and unemployment in Israel, 1976-1994: Reducing the anomaly. Relations industrielles/Industrial Relations, 54(4), 673-693. google scholar