The Accumulation of Surplus Property According to Islamic Law

Yıl 2021, , 329 - 356, 31.03.2021

Mücahit Turgut

https://doi.org/10.26650/iuitd.2021.862209

Öz

This paper discusses the basic principles of Islamic economy and investigates whether the permissibility of accumulating surplus goods. In the introduction, the importance of the subject is examined, in both past and contemporary contexts. In the main part, doctrines on the accumulation of property are described. Various perspectives on the conditions and circumstances necessary for the accumulation of property are examined. Opinions on the subject from past to present are discussed from an objective point of view and are evaluated in the light of the basic sources. It is determined that, under normal conditions, there is a right to private property in Islam, and the property that individuals accumulate cannot be touched by the state except under conditions of necessity and for the public benefit. Alternatives related to assistance and solidarity have been developed in Islam to meet basic needs in society, but this study concludes that those with surplus goods have a religious responsibility; their financial responsibilities do not consist only of zakat

Anahtar Kelimeler

Property, Need, Economics, Wealth, Kanz, Iddikhar, Stocking

İslam Hukukuna Göre İhtiyaç Fazlası Malların Biriktirilmesi

Öz

Bu makalede İslam iktisadının temel esaslarına değinilmiş ve ihtiyaç fazlası malları biriktirmenin câiz olup olmadığı tartışılmıştır. Giriş bölümünde bu konunun hem geçmişte hem de günümüz dünyasındaki önemine işaret edilmiş ve sosyal adaletin ciddi boyutlarda zedelendiği günümüz dünyasında bu konunun araştırılması gerektiği üzerinde durulmuştur. Daha sonra konuyla ilgili kavramlara, hangi şartlarda ne kadar ölçüde mal biriktirilebileceğine dair farklı görüşlere ve ileri sürülen argümanlara yer verilmiştir. Konuyla ilgili geçmişten günümüze öne sürülen muhtelif görüşler, objektif bir bakış açısıyla ele alınmış ve temel kaynaklar ışığında bir değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Normal şartlarda İslam’da özel mülkiyet hakkının olduğu ve zekât/vergi dışında ayrıca zaruri haller ile genel kamu yararı haricinde bireylerin biriktirdikleri mallara devlet tarafından dokunulamayacağı tespit edilmiştir. Toplum içindeki çeşitli mağdur ve muhtaçların temel ihtiyaçlarının karşılanması için İslam’da çeşitli yardımlaşma ve dayanışma alternatifleri geliştirilmiştir ancak bu yardım kanallarının yetersiz kalması durumunda ihtiyaç fazlası mallara sahip olanların diyâneten bir sorumluluklarının olduğu, dolayısıyla malî sorumlulukların bazılarının iddia ettiği gibi sadece zekâttan ibaret olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mal, İhtiyaç, İktisat, Kenz, İddihar, Servet, İhtikâr

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned, thk. Şuayb el-Arnavut - Adil Mürşid. Beyrut: Müessesetu’r-risâle, 2001.
• Ahmed Kâfî. el-Hâcetü’ş-Şeriyye. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Aktan, Hamza. “Âkıle”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 2/248. İstanbul: TDV Yayınları, 1989.
• Ali el-Hafîf. el-Milkiyye fi’ş-şerîati’l-islâmiyye. Mısır: Daru’l-fikri’l-arabi, 1996.
• Ali Cuma. el-Mekâyîl ve’l mevâzîn eş-Şeriyye. Kahire: el-Kuds, 2. Basım, 2001.
• Armağan, Servet. İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler. Ankara: DİB Yayınları, 8. Basım, 2015.
• Boratav, Korkut. 100 Soruda Gelir Dağılımı. İstanbul: Gerçek Yayınevi, 1969.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh, Dımaşk: Dâru ibn-i kesir, 2002.
• Cessâs, Ebu Bekr Ahmed b. Ali. Ahkâmu’l-Kuran, thk. Muhammed Sadık Kamhavi. Beyrut: Daru ihyai’t-türasi’l-arabi, 1405.
• Demir, Fahri, “Sigorta (Âkıle Müessesesi ve Süftece Muamelesi Işığında Bir Tedkik)”, 170, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XLIII, Sayı 2, Yıl 2002.
• Dihlevî, Şah Veliyyullah. Hüccetullâhi’l-baliga, thk. Seyyid Sabık. Beyrut: Daru’l-cil, 2005.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eşas es-Sicistani. Sünen, thk. Yasir Hasan v.d. Beyrut: Müessesetu’r-risale, 2013.
• Ebu Ubeyd Kasım b. Sellam, el-Emval, thk. Halil Muhammed, Beyrut: Daru’l-fikr, t.y.
• Efendioğlu, Mehmet. “Münker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 32/13. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Erkal, Mehmet. İslam’ın Erken Döneminde Vergi Hukuku Uygulamaları, İstanbul: İSAM Yayınları, 2009.
• Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yakub. el-Kamûsü’l-muhît. Beyrut: Müessesetu’r-risâle, 8. Basım, 2005.
• Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek, thk. Mustafa Abdülkadir Ata. Beyrut: Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1990.
• Hamidullah, Muhammed. İslam’ın Doğuşu, Çev. Murat Çiftkaya. İstanbul: Beyan Yayınları, 2010.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris. Mucemü mekâyîsi'l-luga, thk. Abdüsselam Hârun, Dımaşk: Dâru’l-fikr, 1979.
• İbnü’l-Arabî, Ahkamu’l-Kuran, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Beyrut: Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, 3. Basım, 2003.
• İbn Mace, Muhammed b. Yezid. Sünen, thk. Yasir Hasan v.d. Beyrut: Müessesetu’r-risale, 2009.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab, thk. Abdullah Ali el-Kebir, v.d. Kahire: Darul’meârif, t.y.
• İbn Hacer el-Askalânî, Fethu’l-bârî, thk. Muhibbiddin el-Hatib. Beyrut: Daru’l-marife, 1379.
• İbn Hazm, el-Muhalla bi’l-asar, thk. Abdulğaffar el-Bendari. Beyrut: Darul’kutubi’l ilmiye, 2003.
• İbn Kudâme, el-Muğnî, thk. Abdullah abdulmuhsin et-Türkî - Abdulfettah Muhammed. Kahire: Daru Hecer, 1987.
• Kallek, Cengiz. “Narh” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 32/387. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Karadâvî, Yusuf, Fıkhu’z-zekât, Beyrut: Müessesetu’r-risale, 2. Basım, 1973.
• Kiyâ el-Herrasî, Ahkamu’l-Kuran, thk. Musa Muhammed Ali - D. İzzet Ali îd Atıyye. Beyrut: Daru’l-cil, 2004.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi li-ahkâmi’l-Kurân, Beyrut: Daru’l-kutubi’l-ilmiyye, 1988.
• Mâverdî, el-Ahkâmü’s-Sultâniyye, thk. Ahmed Cad. Kahire: Daru’l-hadis, 2006.
• Mergınânî, el-Hidâye Şerhu bidayetul’mübtedi, thk. Adnan Derwiş. Beyrut: Darul’erkam, t.y.
• Mevsılî. el-İhtiyâr li talîli’l-muhtâr, thk. Mahmud Ebu Dakika. Kahire: Matbaatu’l-halebi, 1937.
• Muhammed Bakır Sadr. İktisaduna, Beyrut: Dâru’t-taâruf, 20. Basım, 1987.
• Mustafa es-Sibâî, İştirakiyyetü’l-İslam, Dımaşk, y.y., 3. Basım, 1960.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn en-Nîsâbûrî. el-Müsnedu’s-Sahîh, thk. Ebu Kuteybe Nazar. Riyad: Dâru tabya, 2006.
• Nedvî, Ebü’l-Hasan Ali. el-Erkânü’l-Erbaa mukâreneten ma’ad-diyânâti’l-uhra, y.y. Darü’l-kütübi’l-islamiyye, t.y.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb. Sünen/el-Mücteba, thk. Yasir Hasan v.d. Beyrut: Müessesetu’r-risale, 2014.
• Ölmezoğulları, Nalan. Ekonomik Sistemler ve Küreselleşen Kapitalizm, Bursa: Ezgi Kitabevi, 5. Basım, 2008.
• Şâtıbî, İbrahim b. Musa. el-Muvâfakât, thk, Meşhur b. Hasan. Suud: Dâru İbn Affân, 1997.
• Şevkânî, Neylu’l-evtar, thk. İsamuddin Sababeti. Mısır: Daru’l-hadis, 1993.
• Şîrâzî, Ebu İshak. el-Mühezzeb, thk. Muhammed ez-Zuhaylî. Dımaşk: Daru’l-Kalem, 1996.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kurân, thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Daru hecer, 2001.
• Taberânî, Ebu’l-Kasım Süleyman. el-Mucemu’l-kebir, thk. Hamdi b. Abdulmecid. Kahire: Mektebetu İbn-i Teymiyye, t.y.
• Tahânevî, Keşşâfu ıstılâhâti’l-fünûn, İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
• Tâhir b. Âşûr, et-Tahrîr ve’t-tenvîr, Tunus: Dâru’t-tûnusiyye, 1984.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa. Sünen, thk. Yasir Hasan v.d. Beyrut: Müessesetu’r-risale, 2011.
• Vâhidî. Esbabu nuzuli’l-Kuran, thk. Kemal Zağlul. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye, 1991.
• Vehbe Zuhaylî. el-Fıkhu’l-İslamî ve Edilletuh, Dımaşk: Daru’l-fikr, 3. Basım, 1989.
• Vizaretu’l-evkaf, Kuveyt. el-Mevsuatu’l-fıkhiyye, Kuveyt: Daru’s-safve, 1995.
• Yaran, Rahmi. İslam Fıkhında İhtiyaç Kavramı ve Kurumsallaşması. İstanbul: İFAV Yayınları, 2007.
• Yeniçeri, Celal. “İnfaka Genel Bakış”, İSAV sempozyum tebliği, Kuran ve Sünette Zekât. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2008.
• Zehebî. Siyeru alâmi’n-nübelâ, thk. Şuayb Arnavut. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1982.
• Zeynüddin Irakî - Ebu Züra İbnü’l-Irakî. Tarhu’t-tesrib fi şerhi’t-takrib. Beyrut: Daru ihyai’t-türasi’l-arabi, t.y.