İLERİ YAŞTA ORTAYA ÇIKAN VASKÜLER ENDOTELYAL DİSFONKSİYONA SERUM HOMOSİSTEİN, LİPOPROTEİN (A) VE DİHİDROEPİANDROSTENEDİON SÜLFAT DÜZEYLERİNDEKİ DEĞİŞİKLİKLERİN KATKISI

Yıl 2008, Cilt: 71 Sayı: 2, 33 - 38, 14.11.2011

Sami Uzun Gülistan Bahat Öztürk Nilgün Erten Burak Pamukçu İmran Onur Hüseyin Oflaz Sema Genç Mehmet Akif Karan Cemil Taşçıoğlu Abdülkadir Kaysı Bülent Saka At All.

Öz

Amaç: Vasküler endotelyal disfonksiyon (VED) ateroskleroz gelişiminde önemli bir etkendir. VED ile yaşlanma
arasında ilişki olduğuna dair veriler mevcuttur. Bu çalışmadaki amacımız, yaşlıda ortaya çıkan VED’e serum homosistein,
lipoprotein (a) ve dihidroepiandrostenedion sülfat (DHEAS) düzeylerindeki değişikliklerin katkısının
olup olmadığının araştırılmasıdır.
Gereç ve yöntem: Tümü hipertansif olan 67 ileri yaşlı ve 35 orta yaşlı hasta çalışmaya dahil edildi. Diyabet ve diğer kardiyovasküler risk faktörleri olan hastalar çalışmaya alınmadı. Hastaların brakiyal arterlerinde oluşturulan geçici iskemi sonrası ortaya çıkan vazodilatasyon (flow mediated dilation, FMD) düzeyi ve karotis arterlerinin intima
media kalınlıkları (KAIMK), yaş, vücut kitle indeksi, sistolik ve diyastolik kan basıncı, serum lipid, glukoz, kreatinin,
lipoprotein (a), homosistein ve DHEAS düzeyi ile karşılaştırıldı.
Bulgular: FMD’nin yaş ve KAIMK ile ters orantılı olduğu bulundu (p < 0,001, r = -0,317, p < 0,001, r = -0,350).
FMD ile serum homosistein, lipoprotein (a) ve DHEAS değerleri arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanılmadı. Dışlanma kriterleri ve grupların homojenizasyonu sonucu FMD ile hastaların diğer biyoşimik parametreleri, VKİ ve
kan basınçları arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı. FMD ile brakiyal arter bazal çapı birbirleriyle ters orantılı bulundu
(p=0,014, r = -0,243). Brakiyal arter bazal çapı yaşlılarda anlamlı olarak daha genişti (4,06 ± 0,50 mm’ye
karşı 3,73 ± 0,55 mm, p=0,005, t = 2,927). Bu nedenle ileri yaşta ortaya çıkan VED’in bazal arter çapındaki değişimle alakalı olup olmadığını anlamak için ileri yaş grubundaki hastalarda bu ilişki tekrar araştırıldı. Spearman’s korelasyon
testi anlamlı sonuç vermedi (p=0,286).
Sonuç: Serum homosistein, lipoprotein (a) ve DHEAS düzeylerindeki değişikliklerin, ileri yaşta ortaya çıkan
VED’e katkıda bulunmadığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Vasküler endotel, yaşlanma, vazodilatasyon

Kaynakça

• Aviv H, Khan MY, Skurnick J, Okuda K, Kimura M, Gardner J, Priolo L, Aviv A. Age dependent aneuploidy and telomere length of the human vascular endothelium. Atherosclerosis 2001;159: 281-287.
• Brewer HB Jr. New features of the National Cholesterol Educa- tion Program Adult Treatment Panel III. Lipid-lowering guideli- nes. Clin Cardiol 2003; 26: 19-24.
• Celermajer DS, Sorensen KE, Gooch VM, Spiegelhalter DJ, Miller OI, Sullivan ID, Lloyd JK, Deanfield JE. Non-invasive detection of endothelial dysfunction in children and adults at risk of atherosclerosis. Lancet 1992; 340: 1111-1115.
• Celermajer DS, Sorensen KE, Spielgelhalter DJ, Georgapoulos D, Robinson J, Deanfield JE. Aging is associated with endothe- lial dysfunction in healthy men before the age-related decline in women. J Am Coll Cardiol 1994; 24: 471-476.
• Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, Cushman WC, Green LA, Izzo JL Jr, Jones DW, Materson BJ, Oparil S, Wright JT Jr, Roc- cella EJ. Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. National He- art, Lung, and Blood Institute; National High Blood Pressure Education Program Coordinating Committee. The Seventh Re- port of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Pressure. JAMA 2003; 289: 2560-2572.
• Cosentino F, Osto E. Aging and endothelial dysfunction. Clin Hemorheol Microcirc 2007; 37:143-147.
• Deng YB, Wang XF, Le GR, Zhang QP, Li CL, Zhang YG. Eva- luation of endothelial function in hypertensive elderly patients by high-resolution ultrasonography. Clin Cardiol 1999; 22: 705- 710.
• Furumoto T, Fujii S, Saito N, Mikami T, Kitabatake A. Relati- onships between brachial artery flow mediated dilation and ca- rotid artery intima-media thickness in patients with suspected coronary artery disease. Jpn Heart J 2002; 43: 117-125.
• Galle J, Bengen J, Schollmeyer P, Wanner C. Impairment of En- dothelium-Dependent Dilation in Rabbit Renal Arteries by Oxi- dized Lipoprotein (a); Role of Oxygen-Derived Radicals. Circu- lation 1995; 92: 1582-1589.
• Ginier P, Deedwania P. Lipoprotein(a) in patients who have non- insulin-dependent diabetes with and without coronary artery di- sease. Endocr Pract 1997; 3: 276-280.
• Glagov S, Zarins C, Giddens DP, Ku DN. Hemodynamics and atherosclerosis. Insights and perspectives gained from studies of human arteries. Arch Pathol Lab Med 1988; 112: 1018-1031.
• Harrison D, Griendling KK, Landmesser U, Hornig B, Drexler H. Role of oxidative stress in atherosclerosis. Am J Cardiol 2003; 91: 7-11.
• Hartmann M, von Birgelen C, Mintz GS, van Houwelingen GK, Eggebrecht H, Bose D, Wieneke H, Verhorst PM, Erbel R. Re- lation between lipoprotein (a) and fibrinogen and serial intravas- cular ultrasound plaque progression in left main coronary arteri- es. J Am Coll Cardiol 2006; 48: 446-452.
• Hoefler G, Harnoncourt F, Paschke E, Mirtl W, Pfeiffer KH, Kostner GM. Lipoprotein Lp (a). A risk factor for myocardial in- farction. Atherosclerosis 1988; 8: 398-401.
• Kimura Y, Matsumoto M, Den YB, Iwai K, Munehira J, Hattori H, Hoshino T, Yamada K, Kawanishi K, Tsuchiya H. Impaired endothelial function in hypertensive elderly patients evaluated by high resolution ultrasonography. Can J Cardiol 1999; 15: 563-568.
• Liu J, Rosner MH. Lipid abnormalities associated with end-sta- ge renal disease. Semin Dial 2006; 19: 32-40.
• Masaki T, Kimura S, Yanagisawa M, Goto K. Molecular and cel- lular mechanism of endothelin regulation: implications for vas- cular function. Circulation 1991; 84: 1457-1468.
• Perrini S, Laviola L, Natalicchio A, Giorgino F. Associated hor- monal declines in aging: DHEAS. J Endocrinol Invest 2005;28:85-93.
• Rosen EM, Mueller SN, Noveral JP, Levine EM. Proliferative characteristics of clonal endothelial cell strains. J Cell Physiol 1981; 107: 123–137.
• Saka B, Oflaz H, Erten N, Bahat G, Dursun M, Pamukcu B, Mer- canoglu F, Meric M, Karan MA. Non-invasive evaluation of en- dothelial function in hypertensive elderly patients. Arch Geron- tol Geriatr 2005; 40: 61-71.
• Salles-Montaudon N, Parrot F, Balas D, Bouzigon E, Rainfray M, Emeriau JP. Prevalence and mechanisms of hyperhomocys- teinemia in elderly hospitalized patients. J Nutr Health Aging 2003; 7: 111-116.
• Seed M, Hoppichler F, Reaveley D, McCarthy S, Thompson GR, Boerwhinkle E, Utermann G. Relation of serum lipoprotein (a) concentration and apolipoprotein(a) phenotype to coronary heart disease in patients with familial hypercholesterolemia. N Engl J Med 1990; 322: 1494-1499.
• Shirasaki Y, Su C, Lee TJ, Kolm P, Cline WH Jr, Nickols GA. Endothelial modulation of vascular relaxation to nitrovasodila- tors in aging and hypertension. J Pharmacol Exp Ther 1986; 239: 861-866.
• Slunga L, Asplund K, Johnson O, Dahlen GH. Lipoprotein (a) in a randomly selected 25-64 year old population: the Northern Sweden Monica Study. J Clin Epidemiol 1993; 46: 617-624.
• Stuhlinger MC, Stanger O. Asymmetric dimethyl-L-arginine (ADMA): a possible link between homocyst(e)ine and endothe- lial dysfunction. Curr Drug Metab 2005; 6: 3-14
• Taddei S, Virdis A, Mattei P, Ghiadoni L, Gennari A, Fasolo CB, Sudano I, Salvetti A. Aging and endothelial function in normo- tensive subjects and patients with essential hypertension. Circu- lation 1995; 91: 1981-1987.
• Vester B, Rasmussen K. High performance liquid chromatogra- pic method for rapid and accurate determination of homocyste- ine in plasma and serum. Eur J Clin Chem Clin Biochem 1991; 29: 549-554.
• Woo KS, Sanderson JE, Sun YY, Chook P, Cheung AS, Chan LT, Metreweli C, Lolin YI, Celermajer DS. Hyperhomocyst (e) inemia is a risk factor for arterial endothelial dysfunction in hu- mans. Circulation 2000; 101: 116.