KRONİK BÖBREK YETERSİZLİĞİNDE RENAL REPLASMAN TEDAVİLERİNİN (DİYALİZ VE TRANSPLANTASYON) ÜREMİK POLİNÖROPATİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2006, Cilt: 69 Sayı: 3, 75 - 79, 15.11.2011

Dilek Kayacan Seyit Mehmet Kayacan Barış Baslo Alaattin Yıldız Mustafa Ertaş Aydın Türkmen Mehmet Şükrü Sever Dilek Kayacan At All.

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı kronik renal yetersizliği olan hastalarda diyaliz (dx) ve transplantasyonun (tx) üremik
polinöropatiye etkinliklerinin karşılaştırılmasıdır.
Gereç ve yöntem: Çalışmamıza 11 diyaliz (9’u hemodiyaliz, 2’si kronik periton diyalizli) ve 22 renal transplantlı
olmak üzere toplam 33 hasta alındı. Kontrol grubunda 10 sağlıklı birey vardı. Renal replasman tedavisi yani dx veya
tx yapılmadan önce ve tedavinin başlamasından 6 ay sonra elektrofizyolojik incelemeler yapıldı. Duysal iletiler
olarak medyan, ulnar, radyal, sural ve superfisyel peroneal sinirlerde başlangıç (distal) latansı, tepe latansı, amplitüd,
ileti hızı ve sural/radyal duysal cevap amplitüd oranı; motor iletiler olarak ise medyan, ulnar, peroneal ve tibial
sinirlerde, distal latans, amplitüd ve ileti hızı hesaplandı. Ayrıca medyan ve tibial F dalga ile tibial H refleks latansları
da incelendi.
Bulgular: Duysal cevap başlangıç (distal) latansları ve tepe latanslarında (ms) dx hastalarında anlamlı bir değişiklik
olmazken (örneğin, ulnar sinirde sırasıyla 2,05→2,0, p > 0,5 ve 2,61→2,59, p > 0,5; sural sinirde sırasıyla
2,95→2,96, p > 0,5 ve 3,75→3,81, p > 0,5), tx hastalarında anlamlı azalma saptandı (örneğin, ulnar sinirde sırasıyla
1,83→1,73, p < 0,5 ve 2,47→2,35, p < 0,5; sural sinirde sırasıyla 2,83→2,68, p < 0,5 ve 3,65→3,46, p < 0,5). Duysal
cevap amplitüdleri (µV) ve ileti hızlarında (m/sn) da ulnar sinirde dx ve tx hastalarında anlamlı artış olurken (dx
hastalarında sırasıyla 13,98→16,97, p < 0,01 ve 48,67→51,76, p < 0,01; tx hastalarında sırasıyla 13,4→23,11,
p < 0,001 ve 53,15→57,31, p < 0,001) sural sinirde sadece tx hastalarında anlamlı artış bulundu (dx hastalarında sırasıyla 10,91→11,08, p > 0,5 ve 45,39→46,14, p > 0,5; tx hastalarında sırasıyla 17,36→21,28, p < 0,001 ve
49,01→51,96, p < 0,01). Ulnar sinirdeki motor cevap başlangıç (distal) latansları, amplitüdleri ve ileti hızları diyaliz
hastalarında değişmezken (sırasıyla 2,76→2,61, p > 0,5, 9,15→9,60, p > 0,5, 55,99→56,27, p > 0,5), tx hastalarında
anlamlı olarak değişmiştir (sırasıyla 2,45→2,05, p < 0,5, 9,35→10,90, p < 0,5, 61,77→64,18, p < 0,01). Aynı değerlerin
tibial sinirdeki ölçümlerinde dx ve tx grubunda anlamlı değişiklikler bulunmuştur (dx grubunda sırasıyla
15,15→9,16, p < 0,001, 4,12→4,96, p < 0,5, 40,18→42,49, p < 0,5 ve tx grubunda sırasıyla 13,61→8,30, p < 0,001,
5,86→6,87, p < 0,5, 43,83→45,43, p < 0,5). Her iki grup hastada da medyan ve tibial F dalga yanıtları ile tibial H refleks
latanslarında anlamlı değişiklikler olmuştur. Tibial H refleks amplitüdleri ise sadece tx grubunda anlamlı artış
göstermiştir. Sural/radyal duysal amplitüd oranında ise dx grubunda azalma olurken (0,56→0,49) tx grubunda artış
(0,62→0,68) gözlendi.
Sonuç: Hem diyaliz ve hem de tx hastalarında duysal parametrelerin motor parametrelerden daha belirgin olarak
düzeldiği; duysal, motor iletilerde ve F dalga yanıtı ile H refleksindeki düzelmenin transplantlı hastalarda daha belirgin
olduğu dikkati çekmiştir. Literatürde belirtildiğinin aksine, transplantlı hastalarımızda preop üremik dönemin
uzunluğuna rağmen posttx tüm iletilerde anlamlı düzelmeler dikkati çekmiştir. Bu sonuçlar üremik polinöropatinin
tedavisinde renal tx’in diyaliz tedavisine üstünlüğünü göstermiştir

Anahtar Kelimeler

Diyaliz, renal transplantasyon, üremik polinöropati

Kaynakça

• Bazzi C, Pagani C, Sorgato G, Albonico G, Fellin G, D'Amico G. Uremic polyneuropathy: a clinical and electrophysiological study in 135 short- and long-term hemodialyzed patients. Clin Nephrol 1991; 35:176-181.
• Bolton CF, Baltzan MA, Baltzan RB. Effects of renal transplan- tation on uremic neuropathy. N Engl J Med 1971; 284:1170- 1175.
• De Weerd AW, Nihom J, Rozeman CA, Poortvliet DC, Jonkman EJ, Van der Maas AP, Tjandra YI. H reflexes as a measure for uremic polyneuropathy. A longitudinal study in patients treated with dialysis or renal transplantation. Electroencephalogr Clin Neurophysiol 1994; 93:276-280.
• el Aklouk I, Basic Kes V, Basic-Jukic N, Brunetta B, Kes P. Ure- mic polyneuropathy. Acta Med Croatica 2004; 58:59-61.
• Hilz MJ, Claus D, Rosl G, Hofmann E, Braun J, Neundorfer B. Improvement of temperature and vibration sense in chronic ure- mia after a single dialysis. Fortschr Neurol Psychiatr 1995; 63:264-269.
• Hupperts RM, Leunissen KM, van Hooff JP, Lodder J. Recovery of uremic neuropathy after renal transplantation. Clin Neurol Neurosurg 1990; 92:87-89.
• Laaksonen S, Metsarinne K, Voipio-Pulkki LM, Falck B. Ne- urophysiologic parameters and symptoms in chronic renal failu- re. Muscle Nerve 2002; 25:884-890.
• Malberti F, Surian M, Farina M, Vitelli E, Mandolfo S, Guri L, De Petri GC, Castellani A. Effect of hemodialysis and hemodi- afiltration on uremic neuropathy. Blood Purif 1991; 9:285-295.
• Mansouri B, Adybeig B, Rayegani M, Yasami S, Behshad V. Uremic neuropathy and the analysis of electrophysiological changes. Electromyogr Clin Neurophysiol 2001; 41:107-115.
• Nielsen VK. The peripheral nerve function in chronic renal fa- ilure. VIII. Recovery after renal transplantation. Clinical aspects. Acta Med Scand 1974;195:163-170.
• Nielsen VK. The peripheral nerve function in chronic renal fa- ilure. VII. Decreament nerve conduction in uremia? Acta Med Scan 1974;195:155-162.
• Pirzada NA, Morgenlander JC. Peripheral neuropathy in patients with chronic renal failure. A treatable source of discomfort and disability. Postgrad Med 1997; 102:249-50, 255-57, 261.
• Rutkove SB, Kothari MJ, Raynor EM, Levy ML, Fadic R, Nar- din RA. Sural/radial amplitude ratio in the diagnosis of mild axo- nal polyneuropathy. Muscle Nerve 1997; 20:1236-1241.