KENTSEL AKARSULARIN KORUNMASINA YÖNELİK PEYZAJ PLANLAMA VE TASARIM İLKELERİ GELİŞTİRİLMESİ: KAHRAMANMARAŞ KENTİ ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 13, 0 - 0, 31.01.2016

Dilay Zülkadiroğlu Hakan Doygun

Öz

Akarsular flora ve fauna için uygun yaşam alanları meydana getirme, yüzey akışlarını düzenleme, mikroklimayı iyileştirme, rekreasyon alanları oluşturma, farklı mekanlar ve arazi parçaları arasında bağlantı sağlama gibi önemli işlevlere sahiptir. Bununla birlikte akarsular, özellikle kentsel alanlarda insan faaliyetlerine bağlı çevresel sorunlar nedeniyle söz konusu işlevlerini kaybetme riski ile karşı karşıya bulunmaktadırlar. Coğrafi bilgi sistemi yardımıyla Kahramanmaraş kentinde gerçekleştirilen bu çalışmada, akarsuların çevresel ve fiziksel niteliklerini irdeleyebilmek amacıyla, akarsu yatağı ve yakın çevresi alan kullanım yapısı ve bitki örtüsü incelenmiş, sayısal bir değerlendirme yöntemi uygulanarak akarsular kendi içlerinde sınıflandırılmışlardır. Alan kullanım yapılarından yola çıkılarak gerçekleştirilen sayısal değerlendirme çalışmasının sonuçları, hızlı kentleşme ve yoğun tarımsal faaliyetlere bağlı olarak akarsuların çevresel ve fiziksel niteliklerinin doğal fonksiyonlar bakımından yetersizleşme eğiliminde olduğunu ortaya koymuştur. Akarsuların korunarak iyileştirilmesi ve kent ekosistemine olan katkılarının artırılabilmesi amacıyla, akarsu sistemlerinde bozulan alanların öncelikle restore edilmesi ve akarsuların bir ekolojik ağ bütünü içerisinde kent dokusuna entegre edilmesi önerilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Kentsel akarsular, Su kaynaklarının korunması, Peyzaj planlama ve tasarımı, Coğrafi bilgi sistemleri, Kahramanmaraş

Kaynakça

• Cosun, F., Karabulut, M. 2009. Kahramanmaraş’ta Ortalama, Minimum ve Maksimum Sıcaklıkların Trend Analizi. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:53, ss.41-50, İstanbul.
• DMİ (Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü), 2014. Kahramanmaraş Kenti Uzun Dönemli İklim Verileri, Yayınlanmamış Rapor, Ankara.
• Çığır, G., 2014. Kentleşmedeki Yeni Boyutların Ortaya Çıkardığı Sorunlar Ve Çözüm Yolları: Kahramanmaraş Örneği . Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Projesi.
• Doygun, H., Alphan, H., Kusat Gürün D., 2007. Kahramanmaraş Kenti Ve Yakın Çevresinde Arazi Örtüsü – Alan Kullanımı Değişimlerinin Belirlenmesi Ve Sürdürülebilir Alan Kullanım Önerileri Geliştirilmesi. Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu.
• Doygun, H., İlçim, A., Atmaca, M., Oğuz, H., 2010. Kahramanmaraş Kentinde Biyotopların Haritalanması. Türkiye Bilimsel Ve Teknolojik Araştırma Kurumu.
• Everard, M., Moggridge, H. L., 2012. Rediscovering the value of urban rivers. Urban Ecosystems, 15:293–314.
• Gürün Kuşat, D., Doygun, H. 2006. Kahramanmaraş kentsel gelişiminin tarımsal alan kullanımı üzerine etkileri, 4. Coğrafi Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri, İstanbul, s. 217-221.
• Karakuyu, M., 2002. Şehirleşmenin Küresel İklim Sapmaları Ve Taşkınlar Üzerindeki Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi Sayı:6.
• Kılıç, A., 1999. Kıyıdan Geri Çekilme Sürecinde Kent-Kıyı İlişkisi, Kentsel Kıyı Tanımı ve Bu Kavrama Dayalı Kentsel Kıyı Gelişme Stratejileri: İstanbul Örneği. Doktora Tezi, Y.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıçaslan, Ç., Özkan, M.B., 2005. Akarsuların Kentsel Gelişme - Dönüşüm Süreci İçinde Çeşitli Kullanımlar Yönünden Etkileşimlerinin İzmir Kenti Örneğinde Ortaya Konulması, Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Derg. 42(2):179-190.
• Korkmaz, H., 2001. Kahraman Maraş Havzası’nın Jeomorfolojisi, T.C. Kahramanmaraş Valiliği il Kültür Müdürlüğü Yayınları, No: 3, Kahramanmaraş.
• Kurdak, Ö.E, 1995. Nehir Kıyısı Kentlerde Kıyı Çevresinin Oluşumu: Adana-Seyhan Nehri Kıyısında Bir Düzenleme Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 166s.
• Lee, M., Jung, I., 2016. Assessment of an Urban Stream Restoration Project by Cost-Benefit Analysis: the Case of Cheonggyecheon Stream in Seoul, South Korea. KSCE Journal of Civil Engineering, 20(1):152-162.
• Lewis, G. P., Mitchell, J. D., Andersen, C. B., Haney, D. C., Liao, M., Sargent, K. A., 2007. Urban Influences on Stream Chemistry and Biology in the Big Brushy Creek Watershed, South Carolina. Water Air and Soil Pollution, 182:303–323.
• Oktay, H. E., 2011. Akarsu Kıyılarına Yönelik Halkın Rekreasyonel Tercihlerinin Boğaçay Ve Yakın Çevresi Özelinde İrdelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Özeren, M., 2012. Yeşil Altyapı Sistemi Kapsamında Meles Deltası ve Çevresinin Kurgulanması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Özeren, M., Hepcan, Ş., 2013. Kent İçi Akarsu Koridorlarının Canlandırılması: İzmir Kent Merkezi Örneği. TMMOB 2. İzmir Kent Sempozyumu.
• Paul, M. J., Mayer, J. L., 2001. Streams in the urban landscape. Annual Reviev of Ecological Systems, 32, 333-365.
• Pekin, U., 2007. Kentsel Akarsu Koridorlarının Geliştirilmesi Ve Ankara Çayı Kavramsal Yeşil Yol Planı, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sağlık, A., Erduran, F., Çelik, A., 2012. Kent İçi̇ Akarsuların Rekreasyonel Yönden Kullanımı: Çanakkale Sarıçay Örneği, Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (1): 43-48.
• Şahin, Ş., Kurum, E., Perçin, H., Memlük, Y., 2014 Akarsu Koridorlarında Peyzaj Onarımı Ve Doğaya Yeniden Kazandırma Teknik Kılavuzu.
• Toprak, A., 2006. Adana İli Sarıçam Deresi Islahı Çalışmasının Peyzaj Tasarım Ve Planlaması Yönlerinden Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı.
• Yıldırım, E., Yılmaz, T., Benliay, A., 2013. Peyzaj Planlamada Akarsu Ekolojisinin Önemi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 6 (1): 51-54.