‘DİŞİL’ BİR İTAATSİZLİK: BİR ÖRNEKLEM OLARAK BEJAN MATUR ŞİİRİ

Yıl 2013, Sayı: 12, 0 - , 09.07.2015

Didem Atayurt

Öz

Kadınlar, 1990’ların ilk yarısından sonra Türk şiirinde, kadın olmaktan bahsetmeye başladıktan hemen sonra; ‘kadın olarak yazmak’ ve ‘kadınsal duyarlılık’ gibi kavramsal tartışmalar gündeme geldi. Ama bu tartışmalar, ‘kadın’ şairlerin dillerindeki farklılığı ele almakta başarısız oldu; çünkü büyük ölçüde biyolojik cinsiyete dayalı geleneksel kategorilerle şiirleri okumak eğilimindeydiler. Özetle şiirsel dil değil, şairlerin biyolojik cinsiyeti ön plana çıktı. Biz bu makalede, biyolojik cinsiyetin şiirlerde nasıl temsil edildiğini analiz eden yöntemden kaçınarak, ilk olarak ataerkilliğin yapı bozumu için kullanılabilecek büyübozum, taklitle oynama ve abjection gibi yöntemleri tartışacak, ardından Bejan Matur şiirini bu kavramların yardımıyla analiz edip, son olarak Bejan Matur şiirinin yapı bozumu gerçekleştirip gerçekleştirmediğini sorgulayacağız.

Anahtar Kelimeler: Bejan Matur, ‘Kadın’ Şairler, Büyübozumu, Taklitle Oynama, Abjection

A FEMININE DISOBEDIENCE: BEJAN MATUR POETRY AS A SAMPLE

Right after women started to mention of being a woman in Turkish poetry after the first part of 1990s; conceptual discussions such as ‘writing as a woman’ and ‘women’s sensitivity’ came into question. But these discussions failed to grasp the differences of ‘women’ poets’ language, because they tended to read the poems through traditional categories relying largely on biological sex. In sum, not the poetic language but the biological sex of the poets came foreground. In this article, by avoiding the method of analyzing how biological sex is represented in poems, we will firstly discuss the strategies that can be used for the desconstruction of patriarchy suchas demistification, mimeticism and abjection, then we will analyze Bejan Matur’s poetry with the help of these concepts and lastly we will question whether or not Bejan Matur succeeds in desconstruction.

Keywords: Bejan Matur, ‘Women’ Poets, Demistification, Mimeticism, Abjection.

Anahtar Kelimeler

Bejan Matur, ‘Kadın’ Şairler, Büyübozumu, Taklitle Oynama, Abjection

Kaynakça

• AKYOL, T.- MATUR, B. (20.11.2009). Eğrisi Doğrusu. Kültür Sanat Programı. İstanbul: CNNTÜRK.
• Bejan Matur’un Diyarbakır Konferansı, (18.03.2009) 10.10.2009, <http://www. diyarinsesi.org/haber/20090318/Bejan-Matur-Diyarbakir-konferansi.php>.
• BUTLER, Judith (2008), Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edil- mesi, Çev. Başak Ertür, Metis Yayınları, İstanbul.
• CIXOUS, H.- CONLEY V.A. (1984), “Voice i”, Boundary 2, Vol. 12, No. 2, Winter: 50-57.
• CIXOUS, Helene (1990), “Aqua Viva”, Çev. Verena Andermatt Conley, Reading With Clarice Lispector, University of Minnesota Press, Minneapolis.
• CIXOUS, Helene (2000), “The Laugh of the Medusa.”, Ed. Lucy Burke, Tony Crowley, Alan Girvin, The Routledge Language and Cultural Theory Re- ader, Routledge Taylor& Francis Group, Canada.
• DALY, M.- CAPUTI, J. (1988), Webster’s First Intergalactic Wickedary of the English Language, Women’s Press, London.
• DALY, Mary (1991), Gyn Ecology: The Metaethics of Radical Feminism, Women’s Press, London.
• DALY, Mary Daly (1984), Pure Lust: Elemental Feminist Philosophy, Beacon Press, Boston.
• IRIGARAY, Luce (1985), Speculum of the Other Women, Çev. Gillian C.Gill, Cornell University Press, New York.
• IRIGARAY, Luce (1985), This Sex Which Is Not One, Çev. Catherine Porter, Carolyn Burke, Cornell University Press, New York.
• KRISTEVA, Julia (2004), Korkunun Güçleri: İğrençlik Üzerine Deneme, Çev. Nilgün Tutal, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• KRISTEVA, Julia (2007), Ruhun Yeni Hastalıkları, Çev. Nilgün Tutal, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• MATUR, Bejan (2000), Tanrı Görmesin Harflerimi, Metis Yayınları, İstanbul.
• MATUR, Bejan (2002), Onun Çölünde, Metis Yayınları, İstanbul.
• MATUR, Bejan (2003), Rüzgar Dolu Konaklar, Metis Yayınları, İstanbul.
• MATUR, Bejan (2008), İbrahim’in Beni Terketmesi, Metis Yayınları, İstanbul.
• MATUR, Bejan, “Kendi yolunu arayan bir şair”, Söyleşiyi yapan Duygu Dur- gun, (22 Temmuz 1999), 24.09.2009, <http://www.metiskitap.com/Scripts/ Catalog/Text.asp?ID=9941&BID=998>.
• MATUR, Bejan, “Bejan Matur’la Varlık Yolculuğunda Bir Seyrüsefer”, Söyleşiyi yapan Yeliz Kızılarslan, (21.03.2008), 10.10.2009, < http://bianet.org/bianet/ kultur/105781-bejan-maturla-varlik-yolculugunda-bir-seyrusefer>.
• MATUR, Bejan, “İbrahim’in Beni Terk etmesi”, Söyleşiyi yapan Hatice Saka, (04.04.2008), 24.09.2009, <http://www.kitaphaber.net/ibrahimin-beni- terketmesi-bejan-matur>.
• MATUR, Bejan, “Şiir İnsanın Ruhunun Kalesi”, Söyleşiyi yapan Mehmet Sebatlı, (29.12.2002), 25.09.2009, <http://www.ayrinti.net/index.php?option=com_co ntent&task=view&id=590&Itemid=50>.
• MATUR, Bejan, “Leyla Zana başörtüsünü yere bıraksın ”, (26.09.2004) , 28.08.2009, <http://www.tumgazeteler.com/?a=660593>.
• MATUR, Bejan, “Dil Hapishanesi”, (16.05.2008), 24.08. 2009, <http://www. zaman.com.tr/haber.do?haberno=690027>.
• MILLS, Sara (2005), Feminist Stylistic, Routledge, New York.
• YOUNG, Iris Marion (2009), “Yaşayan Bedene Karşı Toplumsal Cinsiyet: Top- lumsal Yapı ve Öznellik Üzerine Düşünceler”, Çev. Rüya Kalıntaş, Cogito, Sayı. 58: 39-56.