KADINLARIN SOSYAL VATANDAŞLIĞI VE BAKIM EMEĞİNE YÖNELİK TARTIŞMALAR

Yıl 2013, Sayı: 12, 0 - , 09.07.2015

Berrin Yılmaz

Öz

Vatandaşlığın modern tanımı, T.H.Marshall’ın vatandaşlık tanımı ve refah devletlerinin gelişmesiyle doğrudan ilişkilidir. T.H.Marshall haklar söylemine dayandırdığı vatandaşlık tanımında, hakları gelişim süreçlerine göre sivil, siyasi ve sosyal haklar şeklinde sınıflandırmıştır. Sosyal haklar temelinde şekillenen sosyal vatandaşlık kavramı evrensel niteliktedir ve bir toplumun tam üyesi olmanın bireye sağladığı statü olarak görülmektedir. T.H.Marshall’ın tanımlamasına göre sosyal vatandaş, haklar ve yükümlülükler açısından eşittir. Sınıf eşitsizliğinden yola çıkarak yaptığı tanımlama görünürde cinsiyetçi yapı içermemekle birlikte doğrudan ücretli işle ilişkilendirilmektedir. Bu tanım erkek egemenliği üzerine kurulmuştur. Kadınlar ancak ücretli işlerde çalıştıkları takdirde ya da eşlerinden dolayı sosyal vatandaşlığın bir parçası haline gelmektedirler. Kadınların ev içindeki ücretsiz işgüçleri ve bakım emeği görünür değildir ve sosyal vatandaşlığın kapsamına girmemektedir. Bu çalışmada feminist araştırmacıların sosyal vatandaşlığın cinsiyetçi yapısına getirdikleri eleştiriler analiz edilerek, kadınların ev içindeki ücretsiz emeği ve bakım işlerinden doğan sosyal haklarının sosyal vatandaşlıkla nasıl ilişkilendirildiği tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Sosyal Vatandaşlık, Kadın, T.H.Marshall, Bakım Emeği, Sosyal Haklar

WOMEN’S SOCIAL CITIZENSHIP AND DISCUSSIONS ON CARE LABOR ABSTRACT

The modern definition of citizenship is directly related to T. H. Marshall’s definition of citizenship and development of welfare states. In his citizenship definition which he grounded on the rights discourse T. H. Marshall classified the rights as civil, political, and social in terms of their development processes. The concept of social citizenship which is shaped on the basis of social rights has a universal characteristic and is seen as the status provided to the individual by being the full member of a society. According to the definition of T. H. Marshall, social citizen is equal in terms of rights and obligations. While the definition made on the basis of class inequality seemingly doesn’t contain sexist structure, it is directly associated with paid labor. This definition is established on male dominance. Women become a part of social citizenship only if they work in paid jobs or because of their spouses. Women’s unpaid labor inside the house and their care labor are invisible and aren’t included in the scope of social citizenship. In this article the way women’s social rights, which stem from their unpaid labor inside the house and their care labor, is associated with social citizenship is discussed through an analysis of critics by feminist researchers made on the sexist structure of social citizenship.

Keywords: Social Citizenship, Women, T.H.Marshall, Care Labor, Social Rights

Anahtar Kelimeler

Sosyal Vatandaşlık, Kadın, T.H.Marshall, Bakım Emeği, Sosyal Haklar

Kaynakça

• Abraham, Margaret ve diğerleri (2010), “Rethinking Citizenship with Women in Focus”, Contours of Citizenship: Women, Diversity and Practices of Citizens- hip, England, Ashgate.
• Abrahamson, Peter, Thomas P. Boje, Bent Greve (2005), Welfare and Families in Europe, England, Asghate.
• Acar-Savran, Gülnur (2010), “Kadın Emeği, Sosyal Haklar Mücadelesi ve Femi- nist Politika”, Der:Sermin Sarıca, İstanbul, Belge Yayınları, s.57-76.
• Akduran, Özgün (2012), Hane, Devlet, Piyasa: Kadın Emeği ve Sosyal Politika- lar Bağlamında Cinsiyetlendirilmiş Bütçe, İstanbul, Sav Yayınları.
• Cumhuriyet, “Yargıtay Kadının Emeğini yok saydı”, 7 Aralık 2012, s:6.
• Ecevit, Yıldız (2012), “Feminist Sosyal Politika Bağlamında, Türkiye’de Çocuk Bakımı ve Eğitimine İki Paradigmadan Doğru Bakmak”, Geçmişten Günümü- ze Türkiye’de Kadın Emeği , Ed:Ahmet Makal/Gülay Toksöz, Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınevi, s:220-265.
• Esping-Andersen, Gosta (1990), The Three Worlds of Capitalism, Cambridge, Polity Presss.
• Fraser, Nancy ve Linda Gordon (1992), “Contract versus Charity: Why is There No Social Citizenship in the United States?”, Socialist Review 22: 45-65.
• Hobson, Barbara (2010), “Siyaset Sosyolojisinde Feminist Kuramlaştırma ve Feminizmler”, Çev: Elçin Deniz Ela, Siyaset Sosyolojisi: Devletler, Sivil Top- lumlar ve Küreselleşme, Ed: Thomas Janoski ve diğerleri, Ankara, Phoneix Yayınları, 141-160.
• Jenson, Jane (1997), Who Cares? Gender and Welfare Regimes”, Social Politics, No.4(2) 1997:182-187.
• Kalfa, Aslıcan (2010), “Refah Rejimi Bağlamında Çocuk Bakım Hizmetleri”, Çalışma ve Toplum, 2010/3, s.191-220.
• Kessler-Harris, Alice (2003), “In Pursuit of Economic Citizenship”, Social Poli- tics, 10 (2), s.157-175.
• Kilkey, Majella and Jonathan Bradshaw (1999), “Lone Mothers, economic Well- Being and Policies”, Gender and Welfare State Regimes, Ed Diane Sainsbury, New York, Oxford University Press, s.147-184.
• Koray, Meryem (2011a). Kapitalizm Küreselleşirken Dünya Ahvali, İstanbul, Ay- rıntı Yayınları.
• Koray, Meryem (2011b),Avrupa Birliği ve Türkiye’de “Cinsiyet” Eşitliği Politi- kaları: Sol Bir Feminist Eleştiri, Çalışma ve Toplum, 2011/2, s.13-53.
• Knijn, Trudie and Monique Kremer (1997), “Gender and the Caring Dimension of Welfare States: Towards Inclusive Citizenship”, Social Politics, Fall 1997, 328-361.
• Lewis, Jane (1992), “Gender and Development of Welfare Regimes”, Journal of European Social Policy, Vol.2, No.3, 159-172
• Lewis, Jane (1993), “Introduction:Women, Work, Family and Social Policy in England” Women and Social Policy in Europe: Work, Family and the State, England, Edward Edgar Publishing Company, 1993.
• Lewis, Jane (2003), “Economic Citizenship: A comment”, Social Politics, 10 (2), s.158-172.
• Lister, Ruth (2002), “Citizenship and changing welfare states”, Changing Labour Markets,Welfare Policies and Citizenship, Ed:Jorgen Goul Andersen and Per H.Jensen, Bristol, The Policy Press, s.39-58.
• Lister, Ruth (2003), Citizenship:Feminist Perspectives, Second Edition, New- York Palgrave McMillan.
• Marshall, T.H.(1965), Class, Citizenship and Social Devlopment, New York, Anchor Book.
• Moreno, Luis (2006), “Süper Kadınlar ve Akdeniz Refahı”, Sosyal Politika Yazıları, Ed.Ayşe Buğra-Çağlar Keyder, 2.baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, s.133-157.
• Oktay Yılmaz, Berrin (2009), Avrupa Birliği’nin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Po- litikalarının Değerlendirilmesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Orloff, Ann Shola (1993), “Gender and The Social Rights of Citizenship: The Comparative Analysis of Gender Relations and Welfare States”, American So- ciological Review, Vol.58, June: 303-328.
• Pfau-Effinger, Birgit. (2002), Changing Welfare States and Labour Markets in the Context of European Gender Arrangements,
• htpp://www.socsci.auc.dk/cost/gender/Workingpapers/pfaueffinger.pdf.
• Sainsbury, Diane (1994), Gendering Welfare States, London, Sage Publications.
• Sarıipek, Doğa Başar (2006), “Sosyal Vatandaşlık ve Günümüzde Yaşadığı Dö- nüşüm: Aktif Vatandaşlık (Sosyal Politika Açısından Bir Değerlendirme)”, Çalışma ve Toplum, 2006/2, 67-95.
• Şenkal, Abdülkadir (2006), “Sosyal Politika ve Sosyal Vatandaşlık: Kölelikten Sosyal Vatandaşlığa (Avrupa Birliği Sosyal Vatandaşlık Örneği), Sosyal Siya- set Konferansları, 50. Kitap 2006, s.225-258.