Fransızcadan Türkçeye Çeviride İlgi Eyleminin Dolaylı Yollarla Çevirisi

Yıl 2021, Cilt: 31 Sayı: 1, 395 - 422, 23.06.2021

Yusuf Polat Bayram Köse

Öz

Çeviribilim araştırmalarında genellikle girdi, süreç, çıktı ve merkezi eyleyen gibi çeviri sürecinin zorunlu bileşenleri inceleme konusu yapılmaktadır. Bu çalışmada çeviri sürecine ilişkin kimi veriler elde edilmek üzere girdi ve çıktı karşılaştırılarak çevirmenin süreçte yaptığı tercihler gözden geçirilmektedir. Bu tercihler alanyazında çeviri yöntemi veya stratejisi adıyla anılmakta ve doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki öbekte toplanmaktadırlar. Makalede çeviribilim araştırmaları hakkında kısa bir bilgi verildikten sonra, dolaylı çeviri stratejileri kısaca tanıtılmaktadır. Daha sonra Türkçede ilgi eylemi veya koşaç, Fransızcada “copule” veya “verbe attributif ” olarak adlandırılan eylem türü hakkında sözdizimsel bilgiler verilmekte ve kısaca karşılaştırılmaktadır. Araştırma bölümünde ilgi eyleminin dolaylı stratejilerle çevrilme gerekçelerini belirlemek üzere iki yazınsal söylem ve bir resmî söylemden derlenen 131 çeviri örneği gözden geçirilmiştir. Örneklerin incelenmesi sonucunda koşaç dışında bir eylemle çevrildiği belirlenen 38 örnek üzerinde odaklanılarak araştırma sorusunun yanıtı elde edilmeye çalışılmıştır. Araştırma, çeviri stratejisinin çevirmenin bireysel tercihlerinden çok erek dil söyleminin yeniden oluşturulan bağlamı tarafından dayatıldığı sonucunu ortaya koymaktadır. Diğer bir deyişle, çevirmen alımlama ve yorumlama sürecinden sonra erek dilde metni oluştururken erek dilin ölçütleri çerçevesinde akışkan ve eşdeğer bir metin oluşturmaya çalışmaktadır. Araştırma ile elde edilen sonuçlar, çevirmen eğitimi sürecinde çeviri stratejisi kavramının öğretilmesine özel bir önem verilmesi gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Çeviribilim, çeviri yöntemleri, dolaylı çeviri yöntemleri, ilgi eylemi, çevirmen eğitim

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

Translation of French Copula into Turkish by Oblique Strategies

Öz

Research in translation studies focuses on the study of mandatory components such as input, process, output and the central actor. In this study, in order to obtain some data on the translation process, the choice of the translator is being revised by comparing input and output. Referred to as “process” or “translation strategy” in the field of translation studies, these choices are grouped into two: direct and indirect translation processes. The article provides a brief description of translation studies, followed by a brief description of the indirect translation strategies. Then, the type of verb known as “ilgi eylemi” or “koşaç” in Turkish and “copule” or “verbe attributif ” in French is described syntactically and both languages are compared. In the research section, 131 examples of translations collected from three texts are examined to determine the reasons for choosing the indirect translation strategy. By examining the 38 examples in which the copula is translated into a verb other than the “imek” and “olmak” verbs, we try to get the answer for the research question. The research revealed that translation strategy is imposed more by the regenerated context of the target discourse than by the individual preferences of the translator. In other words, the translator tries to create a fluid and equivalent text according to the criteria of the target language when recreating the text after the reception and interpretation process. The results of the study show that the concept of translation strategy should be taught during translator training.

Anahtar Kelimeler

translation studies, translation strategies, indirect translation strategies, copula, translator training

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Atabay, N., Özel, S, & Kutluk, İ. (2003). Sözcük türleri. İstanbul: Papatya.
• Attendrir (2020, 17 Aralık). Larousse içinde. Erişim adresi: https://www.larousse.fr/dictionnaires/francais/attendrir/6231
• Aydın, Ö. (1996). Yabancı dil olarak Türkçe dilbilgisi öğretimi. Ankara: Kendi Yayını.
• Baker, M. (1992, 2011). In other words. New York: Routledge.
• Ballard, M. (2006). À propos des procédés de traduction. Revue de traduction Palimpsestes, 113-130. DOI : 10.4000/palimpsestes.386
• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin grameri. İstanbul: TDK Yayınları.
• Baydar, T. (2012). -DIr bildirme eki üzerine. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 37-54.
• Buyssens, E. (1975). Les catégories grammaticales du français. Bruxelles: Éditions de l’Université de Bruxelles.
• Camus, A. (2012). Yabancı. (V. Günyol, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Chomsky, N. (1957). Syntactic structure. The Hague: Mouton.
• Chomsky, N. (1965). Aspects of the theory of syntax. Cambridge: Mass. MIT Press.
• Delatour, Y., Jennepin, D., Léon-Dufour, M. ve Teyssier, B. (2004). Nouvelle grammaire du français. Paris: Hachette Livre.
• Ergin, M. (1997). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• FIFA (2015/2016). Lois du jeu. Erişim adresi: https://asvsa.ca/media/1137/fifa_lois_du_jeu_2015_16.pdf
• Flaubert, G. (1992). Madam Bovary. (T. Yücel, Çev.). İstanbul: Görsel Yayınlar.
• Hamon, A. (1983). Grammaire pratique. Paris: Hachette.
• Hatiboğlu, V. (1969). Dilbilgisi terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Holmes, J. S. (1975, 2004). Çeviribilimin adı ve doğası. (A. Koş, Çev.). R. Mehmet (Haz.), Çeviri seçkisi II çeviri(bilim) nedir? içinde s. 107-119. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Kıral, Bilgen (2020). Nitel bir veri analiz yöntemi olarak döküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 15, s. 170-189.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2003). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Lauwers, P. ve Tobback, E. (2010). Les verbes attributifs : inventaire(s) et statut(s). https://doi.org/10.3917/lang.179.0079
• Marouzeau, J. (1949). Dil bilim terimleri sözlüğü (Lexique de la terminologie linguistique). Ankara: TDK Yayınları.
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Shangai Foreign Language Education Press.
• Özsoy, S., Balcı, A. ve Turan, Ü. D. (2011). Genel dilbilim - I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Raková, Z. (2016). Çeviri kuramları. (Y. Polat, Çev.). Ankara: Çevirmenin Yayını.
• Riegel, M. (1981). Verbes essentiellement ou occasionnellement attributifs. L’Information grammaticale(10), s. 23-27. Erişim adresi: https://www.persee.fr/doc/igram_0222-9838_1981_num_10_1_2424
• Riegel, M., Pellat, J.-C. ve Rioul, R. (1994). Grammaire méthodique du français. Paris: Presses Universitaires de France.
• Savran, H. (2008). Türk dilinde “+dır” bildirme eki ve “dır” bildirme ekiyle yapılan belirsizlik kelimeleri. U. Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 163-1880.
• Sezer, A. (2004). Mastering english grammar. Ankara: Hacettepe-Taş.
• Tallerman, M. (2011). Understanding syntax. Hodder Education.
• Tesnière, L. (1959). Éléments de syntaxe structurale. Paris: Klincksiek.
• Uzun, N. E. (2000). Anaçizgileriyle evrensel dilbilgisi ve Türkçe. İstanbul: Multilingual.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: Multilingual.
• Vargas, C. (1995). Grammaire pour enseigner (Cilt 2). Paris: Arman Colin.
• Vinay, J.-P., & Darbelnet, J. (1966). Stylistique comparée du français et de l’anglais. Paris: Didier.
• Yıldırım Ali ve Şimşek, Hasan. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zülfikar, H. (2017, Ocak). Koşaç ve terimleri adlandırma üzerine. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, CXII(781), 52-56.