Öz
Karadeniz, Dünyanın başka bazı denizleri için de geçerli olabilecek jeostratejik bir
öneme sahiptir. Ancak, Karadeniz’i stratejik açıdan önemli diğer denizlerden farklı kılan
olgu, bu denizin statüsünün son 80 yıldır uluslararası bir sözleşmenin, Montrö Boğazlar
Sözleşmesi’nin getirdiği hükümler ışığında belirleniyor oluşudur. O açıdan Montrö yalnızca
uluslararası bir su yolunun statüsünü belirleyen bir sözleşme olmanın ötesinde, bu su
yolunun devamında var olan kapalı bir denizin ve dahası bu denizin çevresindeki devletleri
de aşan bir havzanın stratejik anlamını da etkilemektedir.
Karadeniz çevresinde yakın dönemde yaşanan gelişmeler, içiçe geçmiş olumlu ve olumsuz
sonuçları beraberinde getirmektedir. NATO’nun Karadeniz’deki mevcudiyetinin genişlemesi,
Avrupa Birliği’nin bir aktör olarak Karadeniz’de rol almaya başlaması, Balkanlar, Kafkaslar
ve Ortadoğu’da yaşanmakta olan krizler ve dondurulmuş olan gerilimler Karadeniz’in
görünür gelecekteki stratejik öneminin daha da artacağını göstermektedir. Özellikle bu
havzada var olan doğalgaz ve petrolün dünya pazarlarına ulaştırılması konusundaki ileriye
dönük hesaplar, Karadeniz’in 80 yıllık görüntüsünün değişeceği riskini hissettirmektedir.
Bu çalışmada, değişen tüm uluslararası koşullar ve dinamiklere rağmen ilk günkü önemini
koruyan ve görünür gelecekte de koruyacağı görülen Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin hazırlandığı
ortam ve sonrasındaki uygulama sürecinde taşıdığı farklı anlamlar irdelenmeye,
geleceğe dönük olası gelişmeler değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Montrö Boğazlar Sözleşmesi Karadeniz Türk Boğazları Türk Dış Politikası
Kaynakça
- AGHIDES, Th; Giriş, Montreux Boğazlar Konferansı: Tutanaklar Belgeler,Çev. Seha L. Meray- Osman Olcay, Ankara; Ankara ÜniversitesiSiyasal Bilgiler Fakültesi, 1976, 526.
- Ayın Tarihi, C. 29, Ankara, 1936, s. 47.
- GÖNLÜBOL, Mehmet; Cem SAR; Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1938), 9. bs, Ankara, Siyasal Kitabevi, 1996, XII+730.
- KARLIKLI, Yücel; Atatürk Dönemi Türk Deniz Politikası 1923-1938, İstanbul,Derlem Yayınları, 2014.
- KARLIKLI, Yücel; (2007) Montrö Boğazlar Sözleşmesi EksenindeKaradeniz’in Değişen Stratejik Görünümü, Montrö Boğazlar Sözleşmesi 70. Yılında Yeni Açılımlar, İstanbul, 26 Mayıs 2006.
- KARLIKLI, Yücel; Türk Boğazları ve Montrö Mukavelenamesi, KocaeliÜniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 1997, s. 413-421.
- KORUTÜRK, Fahri S; Sunuş, Montreux Boğazlar Konferansı: TutanaklarBelgeler, Çev. Seha L. MERAY/Osman OLCAY, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1976, 526.
- Montreux Boğazlar Konferansı: Tutanaklar Belgeler, Çev. Seha L. MERAY/Osman OLCAY, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi,1976.
- ORAN, Baskın (Ed.); Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 12. Bs. İstanbul, İletişim Yayınları, 2006,900.
- SÖNMEZOĞLU, Faruk; İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası, İstanbul, 2011, 371 s.
Öz
The Black Sea enjoys a geostrategic importance that maybe shared by few other body of
water. However, the uniqueness of the Black Sea stems from the fact that its stature is defined
during the last 80 years by an international convention, namely the Montreux Convention
Regarding the Regime of the Straits. That is the very reason why the Montreux Convention not only determines the status of a waterway; it also decides the strategic importance of
an enclosed sea and the basin that surpasses the countries surrounding this inland sea.
The recent developments that took place around the Black Sea basin resulted both in positive
and negative interrelated consequences. The expansion of NATO capabilities in the
Black Sea, the introduction of EU in the basin as a political actor, both the actual crises
and the long frozen contentious issues in the surrounding region of Balkans, Middle East
and the Caucasus would make the Black Sea more eminent strategically in the near future.
Moreover, the expectations concerning transportation of oil and natural gas drilled in the
basin to the world markets makes us think that the 80 year old status of the Black Sea is
about to change for the better or worse.
This study aims to explore the diverse implementations of this ever important convention
both in its initial and later periods; it also tries to deliberate on the possible future developments
regarding the fate of the convention, and in this respect, of the Black Sea basin.
Anahtar Kelimeler
The Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits Black Sea Turkish Straits Turkish Foreign Policy
Kaynakça
- AGHIDES, Th; Giriş, Montreux Boğazlar Konferansı: Tutanaklar Belgeler,Çev. Seha L. Meray- Osman Olcay, Ankara; Ankara ÜniversitesiSiyasal Bilgiler Fakültesi, 1976, 526.
- Ayın Tarihi, C. 29, Ankara, 1936, s. 47.
- GÖNLÜBOL, Mehmet; Cem SAR; Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1938), 9. bs, Ankara, Siyasal Kitabevi, 1996, XII+730.
- KARLIKLI, Yücel; Atatürk Dönemi Türk Deniz Politikası 1923-1938, İstanbul,Derlem Yayınları, 2014.
- KARLIKLI, Yücel; (2007) Montrö Boğazlar Sözleşmesi EksenindeKaradeniz’in Değişen Stratejik Görünümü, Montrö Boğazlar Sözleşmesi 70. Yılında Yeni Açılımlar, İstanbul, 26 Mayıs 2006.
- KARLIKLI, Yücel; Türk Boğazları ve Montrö Mukavelenamesi, KocaeliÜniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 1997, s. 413-421.
- KORUTÜRK, Fahri S; Sunuş, Montreux Boğazlar Konferansı: TutanaklarBelgeler, Çev. Seha L. MERAY/Osman OLCAY, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, 1976, 526.
- Montreux Boğazlar Konferansı: Tutanaklar Belgeler, Çev. Seha L. MERAY/Osman OLCAY, Ankara, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi,1976.
- ORAN, Baskın (Ed.); Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, 12. Bs. İstanbul, İletişim Yayınları, 2006,900.
- SÖNMEZOĞLU, Faruk; İki Savaş Sırası ve Arasında Türk Dış Politikası, İstanbul, 2011, 371 s.
Ayrıntılar
| Konular | Hukuk |
|---|---|
| Bölüm | İncelemeler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 37 Sayı: 1 |