Validity of Jurisdiction Agreements Under Brussel I bis Regulation

Yıl 2017, Cilt: 37 Sayı: 2, 641 - 669, 15.12.2017

Zeynep Özgenç

Öz

Brussels I bis Regulation (EU) no 1215/2012, entered into force in January 2015, made significant significant amendments in order to improve the efficacy of jurisdiction agreements on Brussels I Regulation. With this amendments, it is aimed to harmonise with La Haye Convention on Choice of Court Agreement. For that purpose, residence clause of parties has been removed for implementing of article 25 of the Brussel I bis Regulation. Beside, this article regulates that court or courts shall have jurisdiction, unless jurisdiction agreements are null and void as to its substantive validity under the law of that Member State including choice of law rules thereof. Hereby, the object of this article is to examine the validity of jurisdiction agreements in accordance with the Court of Justice of The European Union, within the scope of The Recast Brussels I Regulation.

Anahtar Kelimeler

: Jurisdiction Agreements, Brussel I bis Regulation, La Haye convention on choice of court agreement, Substantive validity, Court of Justice of the European Union

Brüksel I bis Tüzüğü Uyarınca Yetki Anlaşmalarının Geçerliliği

Öz

10 Ocak 2015 tarihinde yürürlüğe giren 1215/2012 sayılı Brüksel I bis Tüzüğü, Brüksel I Tüzüğü’nde yetki anlaşmalarının etkinliğinin arttırılması amacıyla önemli değişiklikler getirmiştir. Ayrıca söz konusu değişiklikler ile Yetki Anlaşmalarına İlişkin La Haye Konvansiyonu ile Brüksel I bis Tüzüğü’nün uyumlaştırılması da amaçlanmıştır. Bu gaye ile Brüksel I bis Tüzüğü’nün uygulanabilmesi için yetki anlaşmalarının taraflarından en az birinin üye devletlerde ikâmet etme şartı kaldırılmıştır. Ayrıca yetki anlaşmasının maddi geçerliliğine seçilen üye devlet mahkemesinin ya da mahkemelerinin hukukunun, kanunlar ihtilafı kuralları da dâhil olmak üzere, uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Çalışmamız kapsamında ise Brüksel I bis Tüzüğü kapsamında yetki anlaşmalarının geçerlilik şartların Avrupa Birliği Adalet Divanı kararları doğrultusunda incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Yetki anlaşmaları, Brüksel I bis Tüzüğü, Yetki anlaşmalarına ilişkin La Haye konvansiyonu, Maddi geçerlilik, Avrupa Birliği Adalet Divanı

Kaynakça

• AKINCI Ziya, “Milletlerarası Usul Hukukunda Seçilen Mahkemenin Bağlantılı Olması Koşulu”, MHB, Cilt 22, Sayı 2, 2002, s. 1-27. (Bağlantı)
• AKINCI Ziya, Milletlerarası Özel Hukukta İnşaat Sözleşmeleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 73, İzmir, 1996. (İnşaat)
• AKINCI Ziya, Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Sözleşmesine Dayanan Yabancı Derdestlik, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2002. (Derdestlik)
• ALANGOYA Yavuz/Kamil YILDIRIM/Nevhis DEREN-YILDIRIM, Medeni Usul Hukuku Esasları, 8. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2011.
• ALİBABA Arzu, “Yetki Sözleşmelerine İlişkin La Haye Konvansiyonu ve Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında AB Konsey Tüzüğü’nde Yetki Sözleşmesi”, MHB, Sayı 1-2, Yıl 29, 2009, s. 1-20.
• BALLESTEROS Mónica Herranz, “The REgime of Party Autonomy In The Brussels I Recast: The Solutions Adopted For Agreements on Jurisdiction”, Journal of Private International Law, Vol. 10, No 2, 2014, s. 291-308.
• BERGSON Ian, The Death of The Torpedo Action? The Practical Operation of The Recast’s Reforms To Enhance the Protection For Exclusive Jurisdiction Agreements Within the European Union”, Journal of Private International Law, Vol. 11, No.1, 2015, s. 1-30.
• BOLAYIR Nur, Medenî Usûl Hukukunda Yetki Sözleşmeleri, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.
• BOZKURT BALKAR Süheylâ, “Uluslararası Özel Hukuk’ta Bitmeyen Tartışma: Atıf (Renvoi) Teorisi, Uygulaması ve Değerlendirilmesi”, Melike Batur Yamaner Anısına Armağan, GÜHFD, 2014/II, s. 795-861.
• BRIGGS Adrian, Private International Law in English Courts, Oxford University Press, UK, 2014.
• CAN Hacı/Ali Gümrah TOKER, Milletlerarası Özel Hukuk, Güncellenmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Adalet Yayınları, Ankara, 2016.
• CLARKSON C.M. V./Jonathan HILL, The Conflict of Laws, Fourth Edition, Oxford University Press, London, 2011.
• COLLIER J. G., Conflict of Laws, Third Edition, Cambridge University Press, London, 2003.
• ÇELİKEL Aysel, “Türk Milletlerarası Özel Hukukunda “Atıf” Prensibinin Uygulanması”, MHB, Cilt 3, Sayı 2, 1983, s. 1-4.
• ÇELİKEL Aysel/Bahadır ERDEM, Milletlerarası Özel Hukuk, Yenilenmiş 14. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2016.
• ÇİÇEKLİ Bülent, “Avrupa Birliğinde Özel Hukukta Adli İşbirliği ve Mahkeme Kararlarının Serbest Dolaşımı”, MHB, Prof. Dr. Gülören TEKİNALP’e Armağan, Cilt 23, Sayı 1-2, 2003, s. 179-202.
• DICEY A. Venn/ J. H. Carlile MORRIS, The Conflict of Laws, (editor: Lawrence Collins), Twelfth Edition, Volume 1, London, 1993.
• DOĞAN Vahit, Milletlerarası Özel Hukuk, Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2016. EKŞİ Nuray, “Kanunlar İhtilafı Alanında Incorporation”, Aysel Çelikel’e Armağan, Cilt 19, Sayı 1-2, 2001, s. 263-291. (Incorporation)
• EKŞİ Nuray, Milletlerarası Deniz Ticareti Alanında “Incorporation” Yoluyla Yapılan Tahkim Anlaşmaları, Tıpkı 2. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2010. (Deniz Ticareti)
• EKŞİ Nuray, Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, 2. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• ERDEM Bahadır, Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi Hakkında 1968 Brüksel Antlaşması’nın Hükümlerinin Türk Milletlerarası Yetki Kuralları ile Kararlaştırılması, Prof. Dr. Yılmaz Altuğ’a Armağan, MHB, Yıl 17-18, S. 1-2, 1997-1998, s. 183-215.
• ERDEM Bahadır, Medeni ve Ticari Hukuk Davalarında Mahkemelerin Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizine İlişkin Avrupa Konseyi Tüzüğü, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt II, 2003, s. 1009-1026.
• FAWCETT James/Janeen M. CARRUTHER, Chesire, North & Fawcett Private International Law, Consultant Editor: Peter North, Fourteenth Edition, Oxford, 2008.
• FENTIMAN Richard, International Commercial Litigation, Oxford University Press, United Kingdom, 2015.
• FORNER-DELAYGUA Quim, “Changes to Jurisdiction Based on Exclusive Jurisdiction Agreements Under The Brussels I Regulation Recast”¸Journal of Private International Law, Vol. 11, No 3, 2015, s. 379-405.
• GÖKYAYLA DEMİR Cemile, Milletlerarası Özel Hukukta Tek Satıcılık Sözleşmeleri (Münhasır Bayilik Sözleşmesi), 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• HARTLEY Trevor C., International Commercial Litigation, Second Edition, Cambridge Univesity Press, United Kingdom, 2015.
• HILL Jonathan/CHONG Adeline, International Commercial Disputes-Commercial Conflict of Laws in English Courts, Fourth Edition, HART Publishing, Oxford and Portland, Oregon, 2010.
• KEYES Mary/Brook Adele MARSHALL, “Jurisdiction Agreements: Exclusive, Optional and Asymmetrical”, Journal of Private International Law, Vol. 11, No. 3, 2015, s. 345-378.
• KURU Baki, “Sözleşme ile Yabancı Mahkemelerin Yetkili Kılınması”, MHB, Cilt 6, Sayı 2, 1986, s. 140-145.
• LANDO Ole/Peter Ant NIELSEN, Rome I Regulation, Common Market Law Review, Vol. 45, 2008, s. 1687-1725.
• NOMER Ergin, Devletler Hususi Hukuku, Yenilenmiş 21. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• O’BRIEN John, Conflict of Laws, Second Edition, Cavendish Publishing, London/Sydney, 1999.
• ODER Burak/Murat SAĞBİLİ, “Medeni ve Ticari Hukuk Davalarında Yargı Yetkisi ve Yargı Kararlarının Tenfizine Dair Antlaşma”, MHB, Cilt 11, Sayı 1-2, 1991, s. 73-100.
• ÖZÇELİK BAYRAKTAROĞLU Gülüm, “Avrupa Topluluğunun Milletlerarası Özel Hukuk Alanında Uluslararası Anlaşma Akdetme Yetkisi ve C-01/03 Sayılı ve 7 Şubat 2006 Tarihli Avrupa Toplulukları Adalet Divanı Görüşü”, AÜHFD, Cilt 57, Sayı 2, 2008, s. 17-49.
• ÖZDEMİR KOCASAKAL Hatice, “Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının İflas Davası Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi”, Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜHFD, Cilt 16, Özel Sayı, 2014, s. 2295-2318.
• ÖZKAN Işıl, “Avrupa Birliği Hukukunun Üye Devletlerin Devletler Özel Hukukuna Etkisi”, (ed.: Işıl ÖZKAN/Ceyda SÜRAL/Uğur TÜTÜNCÜBAŞI), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Adalet Yayınları, 2016, s. 1-23.
• ÖZKAN Işıl, “Avrupa Birliği Usul Hukuku”, (ed.: Işıl ÖZKAN/Ceyda SÜRAL/Uğur TÜTÜNBAŞI), Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Adalet Yayınları, 2016, s. 25-100.
• PEKCANITEZ Hakan/Oğuz ATALAY/Muhammet ÖZEKES, Medeni Usûl Hukuku, 14. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• POSTACIOĞLU İlhan, Medenî Usûl Hukuku Dersleri, 6. Bası, İstanbul 1975.
• RATKOVIĆ Tena/Dora ZGRABLJIĆ ROTAR, Choice-of-Court Agreements Under The Brussels I Regulation (Recast), Journal of Private International Law, Vol. 9, No 2, August, 2013, s. 245-268.
• REÇBER Kamuran, “Avrupa Birliği’nde Değişim İhtiyacı: Avrupa Toplulukları Ortadan Kaldırılıyor (Hukuksal Bir Analiz)”, Global Strateji, Yıl 3, Sayı 12, Kış 2008, s. 83–84. REÇBER Kamuran, Avrupa Birliği Hukuku ve Temel Metinler, 2. Baskı, Dora Yayınları, Bursa, 2013.
• SAKMAR Ata/Nuray EKŞİ, Hukuki ve Ticari Konularda Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi ve Mahkeme Kararlarının Tanınması Tenfizi Hakkında AB Konseyi Tüzüğü, Prof. Dr. Ergin NOMER’e Armağan, MHB, Cilt 22, Sayı 2, 2002, s. 721-743.
• SARGIN Fügen, “Milletlerarası Usûl Hukukunda Yetki Anlaşmaları, Yetkin Yayınları, Ankara, 1996.
• STONE Peter, EU Private International Law, Second Edition, Edward Elgar Publishing, UK, 2010.
• SÜRAL Ceyda, “Mahkeme Seçi¬mine İlişkin Anlaşmalar Hakkında La Haye Konvansiyonu”, Prof. Dr. Ali Güzel’e Armağan, Cilt II, Beta, İstanbul 2010, s. 1507-1522.
• SÜRAL Ceyda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine Etkisi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 100, 2012, s. 167-216.
• ŞANLI Cemal, “Konişmentonun Devri, Alacağın Temliki ve “Perdeyi Kaldırma Teorisi” Uygulamasında Sözleşmede Yer Alan Tahkim Şartının Konişmentoyu Devralan, Alacağın Temellük Eden ve Perdenin Arkasında Kalan Bakımından Geçerliliği Sorunu”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Prof. Dr. Ergin Nomer’e Armağan, Yıl 22, Sayı 2, 2002, ss. 773-789. (Tahkim Şartı)
• ŞANLI Cemal, Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları, Altıncı Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2016. (Uluslararası Ticari Akitler)
• ŞANLI Cemal/Emre ESEN/İnci ATAMAN-FİGANMEŞE, Milletlerarası Özel Hukuk, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• TANRIBİLİR Feriha Bilge, “30 Haziran 2005 Tarihli Yetki Anlaşmasına İlişkin Lahaye Sözleşmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XI, Sayı 1-2, 2007, s. 321-354.
• TEKİNALP Gülören/UYANIK ÇAVUŞOĞLU Ayfer, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlama Kuralları, Güncelleştirilmiş 12. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2016.
• UYANIK Ayfer, Türk Milletlerarası Usul Hukukunda Yetki Sözleşmeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1994.
• ÜSTÜNDAĞ Saim, Medenî Usûl Hukukunda Salahiyet Anlaşmaları, İÜHFM, C. XXVII, S. 1-4, 1961, s. 310- 339.
• YAYLA MERAKLI Deniz, “Yabancılık Unsuru Taşıyan Uyuşmazlıklarda Yetki Sözleşmesinin Tarafları ve HMK madde 17 Kapsamındaki Yetki Sözleşmesinin Üçüncü Kişilere Teşmili”, Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜHFD, Cilt 16, Özel Sayı, 2014, s. 1987-2013.